Bilindiği gibi, murisin (ölen kişi) vergi borçlarından mirası reddetmemiş kanuni mirasçılar veya mansup mirasçılar sorumludur.[1]
Yasal düzenleme gereği, ölüm durumunda vergi mükelleflerinin görevleri, mirası kabul etmiş yasal veya atanmış varislerine intikal eder. Bu gibi durumlarda, varislerden her biri ölen kişinin vergi borçlarından kendilerine intikal eden miras payları oranında sorumlu olacaklardır.
Uygulamada, bazı vergi daireleri ölen kimse adına ödeme emri düzenleyip, varislerine tebliğ edebilmektedir.
Tarhiyat aşamasında, murisin ölüm tarihinden sonra yapılacak tarhiyatlarda mirası kabul etmiş mirasçılar adına payları oranında ayrı ayrı ihbarname tebliği zorunludur. Bazı vergi daireleri ise, mirasçılar adına tek tek ihbarname tebligatı yapmak yerine, muris adına ihbarname düzenleyip, varislere tebliğ edebilmektedirler. Oysaki, ölen kimse adına ihbarname tebliğ edilmesi olanaksızdır.
Bilindiği gibi, ölüm bireylerin şahsiyetlerini ortadan kaldırdığı gibi vefat eden kimse adına ölüm tarihinden sonra tesis edilen ve tebliğ edilen işlemlerin hukuksal olarak hiçbir geçerliliği yoktur. Ölüm nedeniyle ölen kişinin şahsiyeti hukuk aleminden silinmiş olacağından dolayı ölen kişinin vergisel ödevleri varislerine intikal edecektir. Dolayısıyla, ölen kişi adına ne bir ihbarname veya ne de bir ödeme emri tebliğ edilemez.[2]
Sonuç olarak, ölüm vergi kaydının silinmesini gerektirir bir işlemdir. Ölen kişinin nüfus cüzdanı Mezarlıklar Müdürlüğü tarafından alınır ve iptal edilir. Aynı zamanda ölüm nedeniyle ölen mükellefin vergi cezası var ise ceza düşer.[3] Neticede, ölen kişinin mirasını kabul eden mirasçılar tarafından veraset ilamı kapsamında mirasçılık hissesi oranında düzenlenen ihbarnamelerde mirasçılar payları oranında sorumlu olurlar. Bu noktada her varis için ayrı ayrı ve payları nispetinde tek tek ihbarname tebliğ edilmelidir.[4]
Ölüm nedeniyle, varisler tarafından vergi dairesine 4 ay içerisinde veraset ve intikal vergisi beyannamesi de ayrıca verilmelidir. Ölen kişinin aktif olarak vergi dairesine gelir vergisi mükellefiyeti var ise, bununla ilgili yıllık gelir vergisi beyannamesi muris adına mirası kabul etmiş mirasçılar tarafından 4 ay içerisinde verilmelidir.[5] Veraset ve intikal vergisi verilebilmesi için 2013 yılı ile ilgili ivazsız intikallerde 3.244 TL veraset ve intikal vergisinden istisnadır. Evlatlıklar dahil olmak üzere, füru ve eşlerden her birine isabet eden miras hisselerinden 140.774 TL’si, füru bulunmaması halinde ise, miras hissesinin: 281.720 TL’si veraset ve intikal vergisinden istisnadır.[6]
Diğer yandan, ölen kişi adına düzenlenmiş bir ihbarname veya ödeme emri var ise, bu belgeler düzeltme hükümlerine göre terkin edilir. Eğer, murisin ölüm tarihiden sonra yapılan tarhiyatlara ilişkin vergi/ceza ihbarnameleri ölüm tarihinden sonraki bir tarihte ölen kişiye ilanen tebliğ edildiği dikkate alındığında, yapılan tebliğin usulsüz olması nedeniyle, usulüne uygun olarak kesinleşmiş bir amme alacağı olmayacağı açık olup, söz konusu amme alacakları için bugün itibariyle yeniden tarhiyat yapılması da tarh zamanaşımı nedeniyle mümkün değildir. Nazlı Gaye Alpaslan Güven
http://www.hurses.com.tr/Haber-Mirascilarin_murisin_vergi_borclarindan_sorumlulugu-15254.htm
[1] 213 sayılı VUK md. 12 ve ilgili olarak bkz. 6183 sayılı yasa md.7
[2] Bkz. Gelir İdaresi Başkanlığı yazıları: 25.12.2012 gün ve 132683 sayılı yazıları.
[3] Bkz. VUK md.372.
[4] Mirasçılar arasında 18 yaşından küçükler var ise, bunlar adına ihbarname tebliğ edilmez. 18 yaşından küçük çocuklar için bunların veli veya vasileri adına ihbarname düzenlenir ve tebliğ edilir.
[5] GVK md. 92
[6] Bkz. VİV md.4. Topluca Türk Vergi Kanunları, Yaklaşım Yayınları, Yıl:2013, s.791
