I- GİRİŞ
Vergi usulü kapsamında vergi beyannamelerinin yasal süresi içerisinde tarha yetkili Vergi Dairesine verilmesi esastır. Ancak bazı durumlarda yasal süreden sonra vergi beyannameleri pişmanlık istemli veya düzeltici mahiyette de verilebilmektedir. Her iki halde de yasal süreden sonra vergi beyannamelerinin ilgili Vergi Dairesine verilmesi durumunda gerek vergi ziyaı açısından ve gerekse vergi suçu açısından durum farklılık arz edebilir. Özellikle vergi incelemesine başlanmadan önce düzeltici mahiyette verilen vergi beyannameleri, vergi suçu oluşturup oluşturmayacağı açısından durum incelenmektedir.
Bilindiği gibi, 213 sayılı Vergi Usul Kanunu hükümleri ve ayrıca Vergi Dairesi İşlem Yönergesi hükümlerine göre düzeltici mahiyette gelir, Kurum, Geçici, KDV ve diğer vergi beyanları verilebilmektedir. Düzeltici vergi beyanları asıl beyanname önceki aşamalarda müddeti içerisinde vergi dairesine verildikten sonra kayıtların incelemesi sonucunda mükelleflerce sonradan elektronik ortamda vergi dairesine yollanmaktadır.
Vergi hukukunda ayrıca yaygın olarak pişmanlıkla beyanname verilmesi de mümkündür (VUK md. 371) Koşulların uygun bulunması halinde yasal süresinden sonra pişmanlık talepli beyannamelerin verilmesi mümkündür.
Burada vergi incelemesine başlamadan önce veya daha sonra düzeltici mahiyette nasıl beyanname verilebileceği hususları üzerinde durmak istiyoruz (Bkz. 213 sayılı VUK Genel Tebliği Seri No:368).
Diğer taraftan yasal süresinden sonra düzeltici mahiyette veya VUK md. 371 kapsamında verilecek beyannamelerin vergi suçu hakkında VUK md. 359 bağlamında durumu analiz edilecektir.
II- YASAL SÜRESİNDEN SONRA PİŞMANLIK İSTEMLİ DÜZELTİCİ BEYANNAME VERİLMESİ
213 sayılı VUK md. 371 hükümlerine göre vergi incelemesine başlamadan veya idare takdire gitmeden önce pişmanlıkla beyan verilmesi mümkündür. İdare, incelemeye başlamışsa veya takdire dosyaya sevk etmişse bu aşamada pişmanlık istemli beyanname verilmesi mümkün değildir.
III- YASAL SÜRESİNDEN SONRA PİŞMANLIK TALEPSİZ NORMAL DÜZELTİCİ BEYANNAME VERİLMESİ
İdare, incelemeye başlamamışsa veya takdire dosyayı sevk etmemişse pişmanlık talepsiz beyanname verilir. Bu beyanname düzeltme istemli olacaktır. Beyannamedeki vergi miktarı tahakkuk ettirilir, tahakkuk fişi düzenlenir, 30 gün vade verilir, verginin 1/2’si kadar vergi ziyaı kesilir (VUK md. 344). Burada aynı vergi türünde ise vergi ziyaı cezası 1 kat, farklı vergi türünde ise 1/2 oranında vergi ziyaı cezası kesilir.
IV- PİŞMANLIKLA BEYANDA YASAL KOŞULLAR NELERDİR?
a- İdare durumu fark etmeden mükellef tarafından beyanname veya pişmanlık dilekçesi vergi dairesine verilmelidir.
b- Dilekçe verilmeden önce beyanname verilmeme hali bir muhbir veya başka bir kurum tarafından idareye ihbarda bulunmamış olması gerekir.
c- Pişmanlık dilekçesi verildiği tarihte olay ile ilgili herhangi bir vergi incelemesi veya dosyanın takdir komisyonuna sevk edilmemiş olması gerekir.
d- Düzeltme beyannamesinin mükellefin haber verme dilekçesinin verildiği tarihten itibaren 15 gün içinde verilmesi gerekir.
e- Mükellefçe haber verilen ve ödeme süresi geçmiş bulunan vergilerin gecikme zammı oranında bir zamla birlikte haber verme tarihinden başlayarak 15 gün içinde ödenmesi gerekir.
A- KDV BEYANNAMELERİNDE YASAL SÜRESİNDEN SONRA MATRAHI ARTTIRICI VEYA AZALTICI DÜZELTME BEYANNAMESİ VERİLMESİ
a- Yasal süresinden sonra matrah arttırıcı beyannamelerde düzeltme beyannamesi verilebilir. Ödeme pişmanlık talepsiz ise 30 gün içinde vergi, Gecikme faizi ve ayrıca VZC tahakkuk ettirilir. Olay, duruma göre incelemeye sevk edilmeyebilir.
b- Yasal süresinden sonra (Vergi incelmesine başlanmadan ve incelemeye başlama tutanağı düzenlenmeden önce) matrah azaltıcı şekilde verilen düzeltme beyannameleri vergi dairesi tarafından veya vergi inceleme elemanları tarafından indirilecek KDV’ler bağlamında mükellefin defter ve belgeleri üzerinde incelemeye konu edilecektir.
1- Ba-bs Formlarının Düzeltilmesi
a- Yasal süresi içerisinde verilmiş form ba-bs formları hakkında düzeltme gerekli ise daha sonra bu beyanlar ve bildirimler formun üzerine gerekçesi yazılarak, sisteme girilip düzeltme yapılabilir.
b- Yasal süresinden sonra düzeltici mahiyette verilen form ba-bs lere 1.560,00 TL ÖUCZ kesilebilir.
c- Bilanço esasına göre defter tutan mükelleflerde bu ceza 560,00 TL ÖUCZ kesilir.
2- Mali Tatil ve Adli Tatilin Düzeltici Beyana Etkileri Nedir?
a- Mali tatilde bütün vergisel işlemler 1-20 Temmuz arasında uzayıcı etki fonksiyonu görür. Süre 20 Temmuzdan itibaren 7 gün daha uzar.
b- Adli tatilde mali süreler beyan ve bildirim açısından uzamaz. Başka bir ifade ile adli tatil 20 Temmuzda başlar ve 30 Ağustosta biter. Süreler Ağustostan sonra 7 gün daha uzar. Adli tatilde vergisel beyanlar uzatıcı süre yönünden etkilenmez. Sadece vergi davası, vergi iptal davası adli tatilde uzayıcı bir fonksiyon görür.
c- Mali tatilde her türlü vergisel incelemeler uzar.
V- KDV BEYANNAMELERİNİN DÜZELTİLMESİ SONUCU ŞÜPHELİ FATURALARIN GERİ ÇEKİLMESİ HALİNDE VUK MD. 359 KAPSAMINDA VERGİ SUÇU OLUŞUR MU?
213 sayılı VUK kapsamında Vergi Dairesine önceden verilmiş beyannamelerin düzeltilmesi mümkündür. Düzletici mahiyette verilen beyannameler üzerine İndirilecek KDV azalabilir. Özellikle içeriğinden kuşku duyulan veya şüphe duyulan bir kısım faturaların (191) indirilecek KDV hesabından çekilmesi sonucunda ödenecek KDV azalır. Eğer faturalar yevmiye defterine kayıtlandırılmamış ise durum beyannameler üzerinden düzeltilerek, KDV, kurum beyannamesi, kurum geçici beyannamesi düzeltilmiş olur. Sonuçta, inceleme başlamadığı için ve vergi inceleme raporu düzenlenmediği için “vergi suçu” oluşmuş sayılmaz. Bu nedenle düzeltici beyannameler veya VUK md. 371 kapsamında verilecek beyannameler açısından VUK md. 359 hükmü gereği “vergi suçu fiilleri” oluşmamış sayılır.
VI- SONUÇ
Vergi mükellefleri tarafından tarh zamanaşımı içerisinde yani 5 yıllık tarh zamanaşımı dahilinde düzeltici mahiyette verilmesi gereken beyannamelerde ÖUCZ ve ayrıca Vergi Ziyaı cezasının hangi nispette tarh edileceği, vergi incelemesine başlanılıp/başlanma-ması veya takdir komisyonuna sevk edilip edilmediğine göre değişmektedir. Mükellefler nezdinde herhangi bir vergi incelemesine başlanıldıktan veya takdir komisyonuna sevk işlemi yapıldıktan sonra pişmanlık talepli olarak düzeltme beyannamesi verilemez. Ancak vergi incelemesi veya takdir komisyonuna sevk işleminin esasını oluşturan vergi türünün sonradan verilen düzeltme beyannamesinin içeriğini oluşturan vergi türü ile aynı olması halinde kesilecek vergi ziyaı cezası bir kat; farklı olması halinde ise %50 oranında uygulanacaktır.
Sonuç itibariyle, takdir komisyonuna sevk işlemi yapılmadan veya vergi incelemesine henüz başlanılmadan gerekli düzeltme beyannameleri verilerek indirilecek KDV hesabından problemli faturaların geri çekilmesi sonucu KDV yönünden işlem tamamlanmış olur. Beraberinde eş zamanlı olarak gelir/kurumlar vergisi ve ilgili geçici vergi beyannamesi de düzeltilmesi sonucunda bütün düzeltmeler yapılmış sayılacaktır. Ortada henüz vergi incelenmesine başlanılmadığı için vergi suçu da oluşmuş sayılmayacaktır(1).
Nazlı Gaye ALPASLAN* Yaklaşım / Ocak 2020 / Sayı: 325
