Vergi Usul Kanunu (VUK)’nun 107 /A maddesi ile “elektronik ortamda tebliğ” düzenlemesi yapılmış ve 27.08.2015 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan 456 numaralı VUK Genel Tebliği ile de “elektronik ortamda tebliğ” uygulaması 01.01.2016 tarihinden itibaren hayatımıza girmiştir. Fiilen de elektronik ortamda tebliğ uygulaması çok aktif olarak kullanılmakta ve vergi dairelerinin işyükü azalmaktadır. Elektronik ortamda tebliğ uygulaması 1 Ocak 2016 tarihi itibariyle uygulamaya girdiğinden nispeten yeni bir uygulama sayılabilir ve uygulamada eksiklikler yaşanması doğal kabul edilmelidir.
VUK Madde 94 uyarınca, tebliğ mükelleflere, bunların kanuni temsilcilerine, umumi vekillerine veya vergi cezası kesilenlere yapılır. VUK 107/A düzenlemesine göre de, bu kanun hükümlerine göre tebliğ yapılacak yapılacak kimselere, 93’üncü maddede sayılan usullere bağlı kalınmaksızın, tebliğe elverişli elektronik bir adres vasıtasıyla elektronik ortamda tebliğ yapılabilir.
VUK 94’üncü maddede tebliğ yapılacak kimseler sayılmış olup, bunlar, mükellefler, bunların kanuni temsilcileri, umumi vekilleri ve vergi cezası kesilenler olarak sayılmıştır.
VUK 456 nolu Genel Tebliğinde de, tebliğe elverişli elektronik adres kullanma zorunluluğu getirilen ve kendisine elektronik ortamda tebliğ yapılabilecek olanlar aşağıda belirtilmiştir.
a) Kurumlar vergisi mükellefleri,
b) Ticari, zirai ve mesleki kazanç yönünden gelir vergisi mükellefiyeti bulunanlar (Kazançları basit usulde tespit edilenlerle gerçek usulde vergiye tabi olmayan çiftçiler hariç),
c) İsteğe bağlı olarak kendilerine elektronik tebligat yapılmasını talep edenler.
Kendisine elektronik ortamda tebliğ yapılabilecek olanlar, Tebliğle belirlenen sürelerde bildirimde bulunarak elektronik tebligat adresi almak ve elektronik tebligat sistemini kullanmak zorundadır.
Bu mükelleflerin dışında kendilerine elektronik tebligat yapılmasını talep eden kişiler de sistemden isteğe bağlı olarak yararlanabileceklerdir.
Bu düzenlemelere göre, ister VUK 94'te olsun, ister VUK 107/A'da olsun, isterse de VUK 456 numaralı Genel Tebliğ de olsun gerçek kişiler bakımından zorunluluk getirilenler ticari, zırai ve mesleki kazancı yönünden gelir vergisi mükellefiyeti bulunanlardır. Bunu neden söylediğimizi daha açık olarak ifade edecek olur isek, gerçek kişiler bu üç kazanç yönünden mükellefiyet tesis ediyorlar ise elektronik ortamda tebligat zorunluluğuna girecek diğer türlü isteğe bağlı olmadıkça girmeyecektir.
Örneğin, vergi dairesi gerçek kişi bir gelir vergisi mükellefini (ticari, zırai, mesleki kazanç yönünden gelir vergisi mükellefiyeti bulunan) re’sen terk ettirerek mükellefiyetini kapatmış ise, bu kişiye mükellefiyetin terkinden sonra elektronik ortamda tebligat yapabilecek midir? Yapacak olur ise bu tebligat mevcut düzenlemelere göre geçerli olacak mıdır?
Mükellefiyeti 01.06.2016 tarihinde re’sen terk ettirilen ve bu üç kazanç türünden birini elde eden mükellefle ilgili bir inceleme yapılmış ve vergi, ceza ihbarnameleri ile eki raporlar elektronik ortamda kendisine 15.01.2017 tarihinde tebliğ edilmiş ve re’sen terk ettirilen mükellefin de bundan haberi olmamış ve de bir aylık dava açma süresini kaçırmış ise bu tebligat geçerli olacak mıdır? Mükellef dava açma hakkını kayıp etmiş olacak mıdır?
VUK 456 nolu Genel Tebliği'nde hangi hallerde elektronik tebligat sisteminden çıkış yapılacağı düzenlenmiştir. Buna göre, zorunlu veya ihtiyari olarak elektronik tebligat sistemine dahil olan, tüzel kişilerde ticaret sicil kaydının silindiği (nevi değişikliği ve birleşme halleri dahil) tarih itibarıyla, elektronik tebligat adresi kapatılır. Gerçek kişilerde ise ilgilinin ölümü veya gaipliğine karar verildiğinin idare tarafından tespit edildiği durumlarda ölüm/karar tarihi itibarıyla ilgilinin elektronik tebligat adresi re’sen kapatılır. Mirasçıların bağlı olunan vergi dairesine başvurması halinde de müteveffanın elektronik tebligat adresi kullanıma kapatılır.
Yukarıda açıkladığımız üzere, elektronik ortamda tebligat zorunluluğu gerçek kişi mükelleflerden ticari, zırai ve mesleki yönden kazanç elde eden Gelir Vergisi mükellefleridir. Her ne kadar 456 nolu VUK Genel Tebliğinde düzenlenmemiş olsa da, mükellefiyetin ortadan kaldırılması ile bu zorunluluk da ortadan kalkmış olarak kabul edilmelidir. Dolayısı ile 01.06.2016 tarihinde mükellefiyeti sonlandırılan bir gerçek kişiye 15.01.2017 tarihinde elektronik ortamda yapılan tebligat geçerli olarak kabul edilmemelidir. Normal tebligat usullerine göre mükelleflere tebligat yapılmalıdır. Maliye Bakanlığı bu konudaki görüşünü en azından 456 nolu VUK Tebliğine ilave ederek ortaya koymalıdır. Ekrem Öncü
