2019-2023 dönemini kapsayan On Birinci Kalkınma Planı 23 Temmuz 2019 tarihli mükerrer Resmi Gazetede yayımlandı. Planda yer alan, vergi düzenleme ve uygulamacılarına ilişkin konuları bir önceki makalede özetlemiştim. Bugün Planda yer alan teşvik konuları.

Teşviklerle ilgili ortak konu ve hedefler

Kalkınma Planında, genel olarak teşviklerle ilgili şu hedefler yer alıyor:

• Teşvik ve destek programlarının etkinliğinin ölçülmesi, mevzuatın sadeleştirilmesi, teşvik ve destek uygulamalarında Planın öncelikli sektör ve alanlarına göre tasarımların yapılması.
• Mevcut teşvik ve destek programlan gözden geçirilerek, mükerrerlik arz eden teşvik ve desteklerin Plan hedefleri doğrultusunda sadeleştirilmesi.
• Vergisel teşviklerin tüm iktisadi ve sosyal etkileriyle birlikte değerlendirilerek, vergi harcaması nitelikli düzenlemelerin gözden geçirilmesi ve etkin olmayanların kademeli olarak kaldırılması.

Yatırım teşvikleri

Kalkınma Planında, iş ve yatırım ortamının iyileştirilmesine yönelik çok sayıda hedef ve plan bulunuyor.

Bunlardan seçtiğim bir kısmı şunlar:

• Mevcut yatırım teşvik sisteminin gözden geçirilerek, etkili ve rekabetçi hale getirilmesi, bu kapsamda; katma değerli üretim alanlarında rekabet avantajı sağlayacak, yatırım dönemine odaklanmış, esnek, etkisi ölçülebilir, nakit bazlı teşvikleri de ihtiva eden bir sistem oluşturulması.
• Yatırım teşvik sisteminin öngörülen öncelikli sektörlerin ihtiyaçları çerçevesinde yenilenmesi ve Plan dönemi boyunca yatırım kararlanın öngörülebilirliğini sağlamak için değişmeden uygulanması.
• Yatırım teşvik sistemi kapsamındaki öncelikli sektörlerdeki ana ve yan sanayi yatırımlarında, hibe desteğinin yatırımın tamamlanma seviyesiyle orantılı şekilde yatırım döneminde sağlanması.
• İl içerisindeki ilce gelişmişlik düzeyleri de dikkate alınarak mevcut teşvik sistemi kapsamında bölgesel desteklerden yararlanacak yatırım konularının, kümelenme anlayışına uygun olarak yeniden tasarlanması.
• Yatırım teşvik sistemi kapsamında, öncelikli sektörlerde belirlenecek ürünlerin üretimine yönelik bankalar tarafından kullandırılan yatırım kredilerinde ilave destek sağlanması.
• Türkiye Sanayi Alanları envanteri çıkarılarak ilan edilmesi, çıkarılan envanter sürekli güncel tutularak, sanayiciye kullandırılabilir arsa, yapı ve bu arsalara ilişkin yatırım teşvik mekanizmasının dijital bir platform üzerinden sunulması.
• Proje bazlı teşvik sisteminde Ülkemize ilk defa gelen, stratejik ürünlerin üretimini amaçlayan, küresel değer zincirine entegrasyon sağlayan, teknolojik seviyeyi ve ihracat kapasitemizi artıran yatırımlara öncelik verilmesi.
• Aşırı kapasite olan ürünlerde yatırım teşviki verilmemesi.

İstihdam teşvikleri

Kalkınma Planında, istihdam teşvikleriyle ilgili çok sayıda plan ve hedef var. Vergicileri ilgilendiren

birkaçını ifade etmek gerekirse şu iki konu söylenebilir.

• İstihdam teşviklerine ilişkin etki değerlendirmesi yapılarak teşviklerin sade ve etkin bir yapıya kavuşturulması.
• İstihdam teşviklerinin, öncelikli sektörlerde nitelikli istihdamı daha fazla teşvik edecek şekilde geliştirilmesi.

Tasarrufların artırılması ve verimli kullanılmasına ilişkin hedefler

On Birinci Kalkınma Planında yer alan, tasarrufların artırılmasına ve verimli kullanılmasına yönelik hedefler özetle şunlardan oluşuyor:

• Yastık alt tasarrufların finansal sisteme çekilmesini sağlayacak özel teşviklerin sürdürülmesi ve yeni teşviklerin tasarlanması.
• Öncelikli sektörlerde şirket tasarrufları ve verimli kullanımının ilave vergisel teşviklerle artırılması, şirketlerin nakit sermaye artırımlarının ilave vergisel düzenlemelerle teşvik edilmesi.
• Bazı harcama kalemleri için bankalarda harcama kalemi grubuna özel birikim hesapları oluşturulması ve bu birikimler kullanılarak gerçekleştirilen harcamalarda ilgili ürünler için vergisel teşviklerin uygulanması.
• Borsa İstanbul Anonim Şirketi (BIST) Özel Pazar şirketlerine yapılan yatırımların, belirli bir orana kadar, yatırım yapan şirketlerin dönem kazancından düşülmesi.
• Şirketlerin halka açılmasına destek olacak vergisel teşviklerin sağlanması.

Ar-Ge ve Yenilik Destekleri

On Birinci kalkınma Planında, Ar-Ge ve yenilik faaliyetlerinin teşvikine ilişkin çok sayıda plan ve hedef var. Bunlardan seçtiğim bir kaçı şöyle:

• Teknoloji Geliştirme Bölgelerinde (TGB) faaliyet gösteren firmalara özel Ar-Ge desteği mekanizması oluşturulması.
• Serbest bölgelere stratejik ve yüksek katma değerli yatırımlar çekilerek Ülkemizin rekabet gücüne sağlanan katkının artırılması, bu bölgelerde katma değerli üretime yönelik teknolojik ve Ar-Ge'ye dayalı faaliyetlerin desteklenmesi.
• Ar-Ge ve yenilik destek sisteminin; odaklı, araştırmadan ticarileştirmeye tüm sureci kapsayan, orta-yüksek ve yüksek teknoloji sektörlerine yönelik olarak farklılaşan ve sektörlerin ihtiyaçlarını ve gelişme potansiyellerini dikkate alan bir yapıya dönüştürülmesi.
• Sanayide doktoralı araştırmacı istihdamının teşvik edilmesi.
• Özel sektör Ar-Ge merkezlerinde sektöre ve ölçeğe göre farklılaşan oranlarda doktoralı araştırmacı istihdam etme şartı getirilmesi. Recep Bıyık https://www.pwc.com.tr