Soru: Annemin emeklilik durumu için araştırma yapmaktayım. Annemin sorusu şöyle: Doğum yılım 1969. 01.01.1992 tarihinde isteğe bağlı sigortalı oldum. 1993 yılında dondurdum. 1996 yılında herhangi bir sosyal güvenlik kurumu kaydım yokken doğum yaptım. 2005 yılında sigortalı olarak işe başladım. Bu tarihe kadar bazen SSK’lı, bazen BAĞ-KUR’lu olarak primlerimi ödedim. Şu an 2333 gün BAĞ-KUR, 2200 gün SSK primim bulunuyor. İki yıldır SSK’lı olarak çalışmaktayım. Doğum borçlanması yaparak erken emekli olabilir miyim? Ne kadar daha sigortalı olarak çalışmam gerekmektedir? Metin M
Yanıt: Metin Bey, anneniz SSK’dan normal emeklilik için 20 yıl sigortalılık, 5525 prim günü ve 48 yaşa tabi. Yaşını doldurmuş. 1996 yılında doğan çocuğu için 720 gün doğum borçlanması yapabilir. Böylece şu an itibarıyla toplam prim günü 5255’e ulaşır. Dokuz ay daha sigortalı çalıştığı takdirde hemen emekli olabilir.
Son 2 yıl SSK’lı olduğunu belirtmişsiniz ama hangi statüde emekli olacağının tespiti bakımından kesin rakam önemli. SSK’dan emekli olabilmesi için prim yatırılan son 1261 gün 4/a’lı (SSK) çalışmış olması gerekir. Borçlanmayı bu statüde çalışırken veya çalışmayı bıraktıktan sonra yaparsa bugünler SSK’ya sayılır.
Gerek doğum, gerek askerlik ve diğer borçlanmaları çalışırken yapanlar vergi indirimi avantajından yararlanırlar. Zira Gelir Vergisi Kanunu uyarınca, ücretliler, borçlanma amacıyla Sosyal Güvenlik Kurumu’na ( SGK) yaptıkları prim ödemelerini, vergi matrahından indirebiliyor. Ücretten kesilmek suretiyle ödenen borçlanma primleri, miktarına ve oranına bakılmaksızın, kesildiği aya ait gelir vergisi matrahının tespitinde gider olarak gösterilebiliyor. Ödeme toptan yapılmışsa, ödenen tutara ulaşıncaya kadar, ücretlerin vergiye tabi tutarından indirim yapılabiliyor. İndirimden yararlanabilmek için borçlanmanın çalışırken yapılması şart. Asgari ücretle çalışan bir işçi 2019 yılı için ayda 134 lira vergi indirimi elde eder. İki yıllık doğum borçlanması için 19 bin 648 lira ödemesi gerekir. Bu tutarı 9 ay boyunca vergi matrahından indirebilir.
Vergi indiriminden yararlanabilmek için borçlanmaya ilişkin ödeme belgesinin işverene verilmesi gerekiyor. Belge işverene ibraz edildiği aydan başlayarak, takvim yılı sınırlaması olmadan ödenen tutarın tamamı kazançtan indirilir.
PRİM BORCU BULUNANLARA ÖZEL HASTANELERDE SAĞLIK HİZMETİ YOK
Soru: Ahmet Bey, geçenlerde GSS prim borcu ile ilgili bir yazınızı okumuştum. Prim borcu olanların yılsonuna kadar sağlık hizmetinden yararlanabileceği konusunda bilgilendirme yapmıştınız. Bugün gittiğim hastanede provizyon verilmedi. Sanırım bu konuda size yanlış bilgi verildi, sizinle paylaşmak istedim. (Burak K.)
Yanıt: GSS prim borcu bulunduğu için sağlık hizmeti alamadığını belirten sizin gibi çok sayıda okurdan mesaj alıyorum. Konuyla ilgili Cumhurbaşkanı Kararı 29 Mart 2019 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlandı. Karar uyarınca, genel sağlık sigortası (GSS) prim borcu olanlar ile primlerini ödemeyen BAĞ-KUR’lular ve bunların bakmakla yükümlü oldukları kişilerin sağlık hizmetlerinden yararlanma süresi yılsonuna kadar uzatıldı. Borçlu olsalar da Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) üzerinden sağlık hizmeti alabilecekler. Prim borçlarını ödeme yükümlülükleri ise devam edecek. Yılsonunda yeni bir süre uzatımı olmadığı takdirde, prim borcu bulunanlar 1 Ocak 2020’den itibaren sağlık hizmeti alamayacaklar.
Ancak, prim borcu bulunanlar sadece Sağlık Bakanlığı ve bağlı kuruluşlarına ait sağlık tesisleriyle devlete ait üniversite hastanelerinde sağlık hizmeti alabilirler. Özel hastaneler ile vakıf üniversitelerine ait hastanelerde, prim borcu bulunanlara sağlık hizmeti verilmez.
Prim borcu olup da Sağlık Bakanlığı’na bağlı veya devlet üniversitelerine ait hastanelerden sağlık hizmeti alamayanlar, il sağlık müdürlüklerine şikâyette bulunabilirler.
30 NİSAN 2018’DEN SONRAKİ İKALE SÖZLEŞMESİNDE VERGİ İADESİ YOK
Soru: Bildiğiniz üzere 2018 mart ayında çıkan kanunla ikale ile verilen ek ödemelerden alınan vergilerin iade edileceği belirtilmiştir. Uygulamaya ilişkin genel tebliğ yasadan 3 ay sonra çıkmıştır. Ben şirketimden 30.04.2018 tarihinde ayrıldım. Kıdem- ihbar haklarımın yanında 10 maaş ek ödeme aldım. Vergi dairesi iade talebimi reddetti. Tebliğ haziranda çıktığı için bana da iade yapılması gerekmez mi? (İbrahim Ç.)
Yanıt: İbrahim Bey, konuyla ilgili kanun 27 Mart 2018 tarihinde yürürlüğe girdi. Bu tarihten önce ikale sözleşmesi kapsamında ödenen tazminatlardan alınan vergiler iade ediliyor. Çünkü daha önce ikale sözleşmesi kapsamındaki tazminatlardan vergi alınacağına dair bir yasal düzenleme bulunmuyordu. Bir anlamda, yasal dayanağı olmadığı halde vergi kesiliyordu. 27 Mart 2018 tarihinden sonra ise kıdem tazminatı tavanını aşan tutardan vergi alınmaya başlandı. Tebliğin 3 ay sonra yayımlanmış olması durumu değiştirmez. Bu tür düzenlemelerde, aksine bir hüküm yoksa kanunun yürürlüğe girdiği tarih esastır. Sonuç olarak, 30 Nisan 2018 tarihinde ayrıldığınız için vergi iadesi alamazsınız.
Bu arada bazı okurlarımızdan, vergi iadesinin ne zaman başlayacağına dair sorular geliyor. Evrakları tam olan ve bilgilerinde tereddüt bulunmayanların vergi iadelerine başlanmış bulunuyor.
PRİMLERİ TOPLU ALIRKEN GSS PRİMLERİ İADE EDİLMEZ
Soru: 1973 doğumluyum. İlk sigorta girişim 01/03/1990. Prim günüm 1100. Emeklilik için gerekli prim günlerimi büyük ihtimalle tamamlayamayacağım. Yatırdığım primleri nasıl geri alabilirim? (Hakan Ö)
Yanıt: Hakan Bey, SSK’dan normal emeklilik için 25 yıl sigorta, 5525 prim günü ve 52 yaşa tabisiniz. 3600 prim günüyle ise 60 yaşında emekli olabilirsiniz.
Emeklilik yaşını doldurduğunuz tarihte prim günleriniz emekli olmaya yeterli olmazsa, toplu ödeme alabilirsiniz. Ancak, bu para kuşa çevrilmiş olarak elinize geçer. Her şeyden önce sizin adınıza yatırılan primin yüzde 12’si genel sağlık sigortası (GSS) için kesilir. Çalışırken brüt ücret üzerinden yüzde 32 oranında prim kesiliyor. Bunun 20 puanı emeklilik yaşlılık ölüm sigortası için, 20 puanı da GSS primi için kesilmektedir. Bu nedenle, toplu ödemede GSS primi düşüldükten sonra kalan yüzde 20 oranındaki kısım iade edilir. Yaşınız henüz genç, dolayısıyla primleri topluca almak yerine, hiç değilse 3600’ü tamamlamayı hedeflemelisiniz.
SOSYAL GÜVENLİKTE BİR YIL 360 GÜN KABUL EDİLİR
Soru: Eşim 1971 doğumlu ve 1989 SSK girişli. Yaşını doldurdu ancak prim günü eksik. Hesaplattım, ağustos ayı itibarıyla 730 gün eksik prim günü kalıyor. 1993 doğumlu oğlumuz bulunuyor. Ağustos ayında işten ayrılıp, 730 günü borçlanmak suretiyle emekli olabilir mi? (Şafak B)
Yanıt: Şafak Bey, bir çocuk için iki seneye kadar doğum borçlanması yapılabiliyor. Ancak, sosyal güvenlikte bir yıl 365 gün değil, 360 gün kabul edilir. Bu nedenle 730 gün değil, azami 720 gün borçlanma yapabilirsiniz. Doğum borçlanmasını işten ayrılmadan yaparsa, ödeyeceği vergilerden indirim yapılır. Tam tarihi belirtmemişsiniz ama 1989’da çalışmaya başlayan eşiniz normalde en geç 46 yaşında emeklilik hakkına sahip. Dolayısıyla, kredi çekip borçlanma suretiyle prim gününü tamamladığında hemen emekli olabilir.
NE ZAMAN EMEKLİ OLABİLİRİM?
Soru: 06.03.1981 doğumluyum. 01.06.1999-10-08-1999 tarihleri arasında iki aylık BAĞ-KUR prim ödemem var. SSK’dan 2004 yılından itibaren başlayan prim ödemem halen devam etmekte olup şu an 5000 güne ulaşmış bulunuyor. 2001 - 2003 yılları arasında askerliğimi 18 ay yaptım. Bu şartlarda 3600 günden kıdem tazminatı alabilir miyim? Primlerimi ne zamana kadar ödeyerek emekli olabilirim? (Erhan Ç)
Yanıt: Erhan Bey, SSK’dan emekliliğinizde işe başlangıç tarihi olarak BAĞ-KUR kaydınızın yapıldığı 1 Haziran 1999 tarihi esas alınır. Bundan dolayı hizmet akdiyle çalışan bir kişi olarak 15 yıl sigortalılık 3600 prim günüyle, SGK’dan kıdem tazminatı yazısı almak suretiyle işvereninizden kıdem tazminatınızı alabilirsiniz.
SSK’dan normal emeklilik için 25 yıl sigortalılık, 5975 prim günüyle 58 yaşa tabisiniz. Yaklaşık 3 yıl daha prim ödedikten sonra gerekli primlerinizi tamamlamış olacaksınız. Primleri tamamladıktan sonra yaşı bekleyinceye kadar çalışmak zorunda değilsiniz.
