Bilindiği gibi, pişmanlık müessesesi; ceza, faiz gibi feri alacakları asgari seviyeye indirmesi nedeniyle mükelleflerin en sık kullandığı yöntemlerin başında gelmekte.
Vergi Usul Kanununun 371’inci maddesinde yer alan bu düzenlemeden yararlanılması durumunda vergi ziyaı cezası kesilmiyor, gecikme faizi yerine de pişmanlık zammı uygulanıyor.
Sıkça kullanılan bir yöntem olmakla birlikte, -belki de isminden dolayı- mükelleflerde oluşan “acaba uygulamadan yararlanırsam incelemeye sevk edilir miyim?” gibi tereddütler yaratması dolayısıyla GİB tarafından geçtiğimiz Eylül ayında 95 Seri No.lu VUK Sirküleri yayımlandı.
Anılan Sirkülerde, “Pişmanlık müessesesi; mükelleflerin vergiye gönüllü uyumunda önemli bir işleve sahip olduğu gibi idare ile mükellefler arasındaki uyuşmazlıkları azaltmakta, idarenin kaynaklarını ve zamanını daha etkin olarak kullanmasına katkı sağlamaktadır.
Bu itibarla, başkaca bir sebep bulunmadığı müddetçe, sırf pişmanlıkla beyanname verdikleri gerekçesiyle mükellefler uygulamada vergi incelemesine ve takdire sevk edilmemekte, pişmanlıkla beyanname verilmesinin sevk nedeni olarak değerlendirilmesi ve mükelleflerin bu nedenle incelemeye ve takdire sevk edilmesi de mümkün bulunmamaktadır.”
Açıklamaları yapılarak idare tarafından bu tereddütlerin ortadan kaldırılması amaçlandı.
Pişmanlık zammı konusuna değinmeden önce düzenlemeden yararlanmak için gereken şartları hatırlamakta fayda var:
- Uygulamadan yararlanılmak istenen verginin beyana dayanması gerekir. Yani uygulama, ikmalen ya da resen tarhiyatlar için geçerli değil.
- Pişmanlıktan yararlanılan konuyla ilgili bir muhbir tarafından ihbarda bulunulmamış olması gerekli.
- Haber verme dilekçesinin vergi incelemesine başlanmasından ya da takdir komisyonuna intikal ettirilmesinden önce verilmiş olması şart. Yani vergi incelemesine başlandıktan sonra pişmanlık uygulamasından yararlanmak mümkün değil.
- Süresinde hiç verilmemiş beyannameler ile düzeltme beyannameleri haber verme tarihinden itibaren 15 gün içinde verilmeli.
- Makalenin konusunu da oluşturan diğer şart ise “ödeme süresi geçmiş olan vergilerin ödemenin geciktiği her ay ve kesri için 6183 Sayılı Kanunda yer alan gecikme zammı oranında (şu an bu oran %1,40) bir zamla ödenmesi”.
Yukarıdaki şartların bazılarında haber verme dilekçesinden bahsedilse de e-beyanname kapsamında olan mükellefler için bu dilekçe şart değil. Çünkü verilen pişmanlık beyannamesinde ilgili bölümün işaretlenmesi dilekçe yerine geçmekte.
5’inci şarttan anlaşılacağı üzere, pişmanlık zammının hesaplanacağı dönem, verginin son ödeme tarihinde başlıyor.
“Ödemenin geciktiği” hükmünden hareketle, zammın hesaplanacağı dönemin sonu da pişmanlık beyannamesinde tahakkuk eden verginin ödenme tarihi oluyor.
Bu noktada özellikle her ay ve kesri hükmüne dikkat edilmesi gerekli. Başlangıçta ay kelimesi, 63 No.lu VUK Genel Tebliği ile takvim ayı olarak belirlenmişti. Ancak daha sonra konuyla ilgili sıkça ihtilaf yaşanması nedeniyle, Maliye Bakanlığı 169 Seri No.lu Tebliğ ile “ay” kelimesinden 30 günlük dönemin anlaşılması gerektiğini duyurdu.
Maddede yer alan “ve kesri” ifadesine göre, pişmanlık zammı, vade 1 gün de 29 gün de aşılırsa bir aylık, 31 gün de 59 gün de aşılırsa iki aylık olarak uygulanmakta.
Örneğin vadesi 26 Eylül 2017 olan Ağustos/2017 dönemi KDV beyannamesinin hatalı şekilde 22 Eylül 2017 tarihinde verilip eksik tahakkuk eden verginin 26 Eylül 2017 tarihinde ödendiğini varsayalım.
Mükellefin, 24 Ekim 2017 tarihinde tahakkuk eden KDV’nin sehven 10.000 TL eksik beyan edildiğini fark etmesi ve aynı tarihte pişmanlık yolu ile beyanını düzeltmesi durumunda;
Pişmanlık beyanından doğan bu fark KDV,
- 25 Ekim 2017 tarihinde ödenirse, 26 Eylülden itibaren 30 günlük süre aşılmadığı için bir aylık pişmanlık zammı,
- 15 günlük sürenin sonu olan 8 Ekim 2017 tarihinde ödenirse 30 günlük süre ve ilaveten ay kesri dikkate alınması gerektiği için iki aylık pişmanlık zammı,
Ödenmesi gerekmekte.
Peki, pişmanlık beyannamesinin verilmesi esnasında tahakkuk eden verginin ne zaman ödeneceği belli değilken sistem pişmanlık zammını nasıl hesaplıyor?
Makale başlığında belirtilen konu da tam olarak buna ilişkin. Ödeme tarihi belli olmadığından e-beyanname sistemi, vade 15 gün sonrası olduğu için dönem aralığının sonunu da bu 15 günün sonrası olarak dikkate alıyor.
Yukarıda yer alan örnekteki gibi bir durumun yaşanması da, (30 gün geçmeden beyannamenin pişmanlıkla 24 Ekimde düzeltilip aynı tarihte ödenmesi) bir aylık pişmanlık zammı ödemesi gereken mükellef için gereksiz yere fazladan bir aylık daha zam ödenmesi anlamına geliyor.
Bu işlemi düzeltmenin yolu ise dilekçe ile vergi dairesine başvurarak fazla ödenen pişmanlık zammının iadesini talep etmekten geçiyor. Yani eğer bu durum mükellef tarafından fark edilmeyerek vergi dairesine bildirilmediği takdirde, idare kendiliğinden düzeltme işlemi yapmıyor.
Dolayısıyla, mükelleflerin pişmanlık beyannamesi verirken böyle bir durumun varlığı halinde kendilerinin de zam tutarını yaklaşık olarak hesaplamasını, sistemdeki tutarla kıyaslama yapmasını ve bir fark bulunması durumunda vergi daireleriyle irtibata geçmesini öneririz. Aytaç AYGÜN
