Asgari işçilik uygulaması ülkemizde sosyal güvenlik alanında önemli bir yere sahip. Hem kayıtdışı istihdamın azaltılması hem de prim geliri elde edilmesi açısından uygulanması önem arzediyor. Asgari işçilik neticesinde ortaya çıkan fark prim tutarı ile idari para cezaları ise işverenleri bazen zor durumda bırakabiliyor.
Asgari işçilik uygulaması ile ilgili olarak işverenlerden çok fazla soru alıyoruz. Bunlardan bir tanesi de asgari işçiliğin kapsamı ile ilgili. Kafaları karıştıran husus ise özel sektörün özel sektöre verdiği işlerde asgari işçiliğin yapılıp yapılmayacağı.
Asgari İşçiliğin Kapsamı
Sosyal güvenlik mevzuatımızda yer alan asgari işçilik uygulamasını kapsam açısından üç başlıkta ele alabiliriz:
- Kamu tarafından verilen ihale konusu işlerle ilgili yapılan asgari işçilik incelemesi. Burada işi alan işverenler devamlı veya geçici mahiyette işyeri ile ihale konusu işi ifa edebilmektedir.
- Özel bina inşaatları. Burada işverenler geçici mahiyette işyeri ile ihale konusu işi ifa edebilmektedir.
- İlk iki uygulamanın dışında SGK tarafından devamlı nitelikteki işyerlerinde, işverenin, işin emsaline, niteliğine, kapsam ve kapasitesine göre işin yürütümü açısından gerekli olan sigortalı sayısının, çalışma süresinin veya prime esas kazanç tutarının altında bildirimde bulunduğunun tespiti halinde, işin yürütümü açısından gerekli olan asgarî işçilik tutarı; yapılan işin niteliği, kullanılan teknoloji, işyerinin büyüklüğü, benzer işletmelerde çalıştırılan sigortalı sayısı, ilgili meslek veya kamu kuruluşlarının görüşü gibi unsurlar dikkate alınarak tespit edilir.
Asgari İşçilikte İşi Veren Kim Olmalı?
Bir işin asgari işçilik kapsamında değerlendirilebilmesi ve bu doğrultuda asgari işçilik incelemesine tabi tutulması için yukarıdaki üç durumun ayrı ayrı ele alınması gerekir.
Yukarıdaki durumlardan üçüncüsünde bir kurum veya işveren tarafından başka bir işverene iş verme durumu söz konusu değildir. Dolayısıyla da konumuz dışındadır. Birinci durumda ise ihale konusu işin mutlaka bir kamu kurumu tarafından verilmesi gerekmektedir. Buna göre;
a) Kamu idareleri tarafından ihale mevzuatına göre yaptırılan işler,
b) Döner sermayeli kuruluşlar tarafından ihale mevzuatına göre yaptırılan işler,
c) Kanunla kurulan kurum ve kuruluşlar tarafından ihale mevzuatına göre yaptırılan işler,
d) Bankalar tarafından ihale mevzuatına göre yaptırılan işler,
asgari işçilik kapsamındadır.
Buna karşın özel sektör işverenlerince başka özel sektör işverenlerine verilen işlerde araştırma işleminin ünitelerce yapılmasına Kanunen imkân bulunmadığından, bu kapsamda yaptırılan işlerde son işçilik bildirim tarihleri itibariyle SGK’ya borcun bulunmaması ve şikâyet ya da ihbarın olmaması kaydıyla, ilgili dosya memurunun, şefin ve müdür yardımcısının teklifi, il veya merkez müdürünün de onayını taşıyan teftişten sarfınazar tutanağı düzenlenmek suretiyle işyeri dosyasının işlemden kaldırılması gerekmektedir. Buna göre, örneğin, özel bir sektöre yine özel firma tarafından sunulan güvenlik, temizlik vb. işlerden dolayı herhangi bir asgari işçilik incelemesi yapılmayacaktır.
İnşaat İşyerlerinde Durum
Yukarıda belirtilen hallerin dışında özel sektör işverenlerinin veya işveren niteliği olmayan kişilerin özel sektör işverenlerine verdikleri özel bina işleri asgari işçilik incelemesi kapsamındadır.
Buna göre, özel nitelikteki inşaatlarda, ödenen istihkak tutarı ile inşaatın yüzölçümünün metrekare birim maliyet tutarıyla çarpılması sonucu bulunacak yaklaşık maliyet bedeli mukayese edilerek yüksek olan tutara asgari işçilik oranı uygulanacaktır. 13.05.2019
Dr. Mehmet BULUT
İş ve Sosyal Güvenlik Uzmanı
This email address is being protected from spambots. You need JavaScript enabled to view it.
