213 sayılı VUK’nun hükümlerine göre, Maliye Bakanlığının verdiği yetkiye istinaden 173 Seri Nolu Genel Tebliğ ile “ambar tesellüm fişleri” kullanılması zorunluluğu getirilmiştir. Bu fişlerin kullanılması konusunda nakliyat ambarları bu fişleri taşıdıkları yük ve eşyalar için kullanmak zorundadırlar.
Yasal düzenleme gereği VUK mük. 257. maddesine göre, Maliye Bakanlığı ekonomik ve ticari faaliyetlerin durumlarını göz önüne alarak kanundaki yetkiye dayalı olarak bazı belgelerin kullanılması konusunda yetkilidir. Buna göre Maliye Bakanlığı ambar tesellüm fişi, adisyon gibi belgeleri VUK hükümlerine göre mükelleflere kullandırabilmektedir.
Ambar tesellüm fişleri, nakliyat ambarlarınca birden çok kişinin eşya veya yükleri ile ilgili bir tek taşıtla nakledilmesi ve malın giriş ve çıkışı arasında geçen süreden kaynaklanan problemleri çözmek amacıyla getirilmiş bir uygulamadır. Ambar tesellüm fişi birden çok kişinin eşyasını taşıyan nakliyat ambarlarının her bir kişi için taşıma irsaliyesi düzenleyerek araçta bulundurma zorunluluğunu kaldırmak için 173 Sıra Nolu VUK Genel Tebliği ile ihdas edilmiştir.
Buna göre, daha sonra nakledilmek üzere kendilerine mal teslim edilen nakliyat ambarları müteselsil sıra ve seri nolu olarak 3 nüsha düzenleyecekleri ambar tesellüm fişinin bir nüshasını malı taşıttırana, bir nüshasını aracın sürücüsüne verecekler ve bir nüshasını da ambarlarında saklayacaklardır. Fişin taşıtın sürücüsünde kalan nüshası taşıma irsaliyesi yerine geçmektedir.
Birden fazla kişiye ait ve tek bir taşıtla taşınan mallara ilişkin olarak, malları taşınan kişilerce alıcıların ad ve soyadlarının ayrı ayrı yazıldığı ve taşıma irsaliyesinin ihtiva etmesi gereken bilgileri içeren bir liste biçiminde ayrı bir taşıma irsaliyesi düzenlenecektir. Ayrıca bu taşıma listesine ambar tesellüm fişlerinin bir örneği ile malı taşınanlar tarafından düzenlenen sevk irsaliyelerinin bir nüshası da eklenecektir.
Öte yandan, taşıtta bir kişiye ait bir malın taşınması durumunda taşıtta “sevk irsaliyesi” ile “taşıma irsaliyesi” bulundurulacak ayrıca ambar tesellüm fişi düzenlenmeyecektir. Yaygın denetimler sırasında denetim elemanlarına bu belgeler ibraz edilecektir.
Ambar tesellüm fişlerinde hangi bilgilerin bulunacağı 173 ve 206 Sıra Nolu VUK Genel Tebliğlerinde ayrıntılı olarak açıklanmıştır. Ayrıca bu belge genel tebliğde belirtilen ölçülere uygun olmak üzere “anlaşmalı matbaalarda” bastırılacak veya noter tasdikli olarak da kullanılabilecektir.
Yargıya yansıyan bir olayda, yapılan vergi denetimleri sırasında düzenlenen tutanağa göre müşteriye ait kargonun sevki sırasında sevk irsaliyesi ve ambar tesellüm fişinin ibraz edilmediğinin tespiti üzerine kargo şirketi adına özel usulsüzlük cezası kesilmiştir. kargo şirketi bu cezaya karşı dava açmış olup, neticede yargı tarafından verilen kararda kargo şirketi adına kesilen ceza kaldırılmıştır. [1]
Kararın gerekçesi aşağıda olduğu gibidir:
“Kargo ile taşımacılık yapılan emtialar için ambar tesellüm fişi düzenlenmediği, toplu taşıma irsaliyesi kullanıldığı, sevk edilen emtiaların bu toplu taşıma irsaliyesine bağlandığı, sevk edilen emtiaya ilişkin sevk irsaliyesi fatura vb. gibi belgelerinde alıcısına intikal ettirilmek üzere aracın kapalı bir bölümünde muhafaza edildiği veya bu belgelerin taşınan paketin veya kargonun içerisinde bulunduğu açıktır.
Toplu taşıma irsaliyesinde kargonun çıkış yerinin varış merkezinin ve fatura numarasının yer aldığı bu haliyle belge düzeni konusunda araçlarının gerçekleştiği dikkate alındığında, ayrıca taşınan her bir emtiaya ait sevk irsaliyesinin ibrası gerekmediğinden, sevk irsaliyesi ve ambar tesellüm fişi ibrazı gerekmediği gerekçesiyle kesilen özel usulsüzlük cezasında isabet görülmemiştir.
Danıştay 4. Dairesinin 10.03.1997 gün ve E:1995/4140-K:1997/810 sayılı kararı da bu yöndedir.”
Sonuç olarak, yaygın vergi denetimlerinde denetim elemanlarına ibraz edilmeyen belgelerle ilgili olarak kesilen cezalar için açılan davalarda yargının görüşü düzenlenen tutanaklardaki imzaların yetkili kişilere ait olmadığı, sürücülerin tarafından imzalanan tutanaklarda ise şirketi temsile yetkili olmayan sürücülerin imzaladıkları tutanaklara göre de ceza kesilmesinin hukuka uyarlı olmadığına ilişkin kararları bulunmaktadır. [2] Nazlı Gaye Alpaslan Güven
[1] İstanbul 5. Vergi Mahkemesi kararı, 6.11.1997 gün ve E:1997/740-K:1997/1369 sayılı kararları.
[2] İzmir 2. Vergi Mahkemesi kararı, 29.09.2006 gün ve E:2006/465-K:2006/893 sayılı kararları.
