T.C.
SOSYAL GÜVENLİK KURUMU BAŞKANLIĞI
Emeklilik Hizmetleri Genel Müdürlüğü
Sayı : 98547999-010-E.4756824
Tarih: 21/09/2017
Konu : 4/1-(a) ve (b) Kapsamındaki Sigortalıların Tahsis Uygulamalarında Tereddüt Edilen Hususlar
GENEL YAZI
5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) ve (b) bentleri kapsamındaki sigortalılar ile bunların hak sahipleri hakkında Kanunun 54 üncü ve 96 ncı maddeleri ile 2330 sayılı Nakdi Tazminat Kanununun 4 üncü maddesine ilişkin uygulamalarda;
Kanunun 96 ncı maddesiyle ilgili olarak; Kurumumuzdan gelir/aylık almakta olan sigortalı/hak sahiplerine yersiz ödenen gelir/aylıkların tespitinde,
Kanunun 54 üncü maddesinde düzenlenen ve hak sahiplerine hak kazandıkları ölüm gelir/aylıklarından tercih ettikleri gelir ve aylığın ödenmesine ilişkin tercih sisteminin ne şekilde uygulanacağı ile tercih edilen aylıkların başlangıç tarihinin tespitinde,
SGK Genelgesi 2017/25 (Yersiz Ödemelerin Tahsili)
4/1-(a) ve 4/l-(b) sigortalıları yönünde tereddüt yaşandığı ve farklı uygulamaların yapıldığı yine, vazife malullüğü aylığı bağlanmış olan sigortalıların bu aylık öncesi ve sonrası hizmetleri ile engellilik ve hastalık hallerinin sonraki emeklilik işlemlerinde ne şekilde değerlendirileceğine ilişkin 6495 sayılı Kanunla değişik 2330 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin ikinci fıkrasının uygulama usul ve esasları belirlenmiş olup, anılan konulardaki işlemlerin aşağıdaki açıklamalar doğrultusunda yapılması gerekmektedir.
1- Yersiz Yapılan Gelir/aylık Ödemelerinin Tespiti İle Tahsiline İlişkin İşlemler
Bilindiği üzere, 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun “Yersiz Ödemelerin Geri Alınması” başlıklı 96 ncı maddesi;
“Kurumca işverenlere, sigortalılara, isteğe bağlı sigortalılara gelir veya aylık almakta olanlara ve bunların hak sahiplerine, genel sağlık sigortalılarına ve bunların bakmakla yükümlü olduğu kişilere, fazla veya yersiz olarak yapıldığı tespit edilen bu Kanun kapsamındaki her türlü ödemeler;
a) Kasıtlı veya kusurlu davranışlarından doğmuşsa, hatalı işlemin tespit tarihinden geriye doğru en fazla on yıllık sürede yapılan ödemeler, bu ödemelerin yapıldığı tarihlerden,
b) Kurumun hatalı işlemlerinden kaynaklanmışsa, hatalı işlemin tespit tarihinden geriye doğru en fazla beş yıllık sürede yapılan ödemeler toplamı, ilgiliye tebliğ edildiği tarihten itibaren yirmi dört ay içinde yapılacak ödemelerde faizsiz, yirmidört aylık sürenin dolduğu tarihten sonra yapılacak ödemelerde ise bu süre sonundan,
itibaren hesaplanacak olan kanunî faizi ile birlikte, ilgililerin Kurumdan alacağı varsa bu alacaklarından mahsup edilir, alacakları yoksa genel hükümlere göre geri alınır.” hükmünü amirdir.
Buna göre, tahsis uygulamaları yönünden yapılan yersiz aylık ödemeleri aşağıda belirtilmiş olup, bunlar;
– Aylığın iptali,
– Aylık miktarının yanlış hesaplanması,
– Aylığın belirli bir sürede sehven ödenmesi,
– Aylık başlangıcında yapılan hatalar,
– Aylığın yanlış statüde bağlanması,
– Ölüm dosyalarında hak sahipleri arasında muvafakat ve yersiz ödemeler,
şeklinde gruplandırılmıştır.
1.1. Aylığın İptali
Aylığın iptali, sigortalıların kasıtlı veya kusurlu davranışlarından veya Kurumun hatalı işlemlerinden kaynaklanan nedenlerle bağlanmaması gereken bir aylığın bağlandığının tespit edilmesi sonucu, aylığın başlangıç tarihi itibariyle iptal edilmesidir.
Aylığın iptalinin, sigortalıların kasıtlı veya kusurlu davranışlarından kaynaklanması durumunda; bağlanan aylık başlangıç tarihi itibariyle iptal edilecek ve 5510 sayılı Kanunun 96 ncı maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında yersiz ödeme tespit tarihinden geriye doğru 10 yıllık sürede ödenen aylıklar tespit edilerek tahsili yoluna gidilecektir.
Örnek 1: En son özel sektörde çalışırken Kurumumuza 01/04/2009 tarihinde yaşlılık sigortasından tahsis talebinde bulunan ve tarafına toplam 5135 prim ödeme gün sayısı üzerinden 01/05/2009 tarihi itibariyle 4/1-(a) kapsamında yaşlılık aylığı bağlanan sigortalının 01/04/2017 tarihinde dosyasının tetkikinde; aylık bağlama işlemlerinde dikkate alınan 900 günlük hizmetin sahte olduğu tespit edilmiştir. 900 günlük hizmetin iptali sonucu sigortalının tahsis talep tarihi itibariyle aylık bağlama koşulları oluşmadığından aylığın iptali gerekmektedir.
Bu durumda, sigortalıya yapılan yersiz ödemeler sigortalının kasıtlı veya kusurlu davranışından kaynaklandığından, 5510 sayılı Kanunun 96 ncı maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi gereğince yersiz ödeme tespit tarihinden geriye doğru 10 yıllık sürede yapılan ödemelerin tespit edilerek;
01 /04/2017-yersiz ödeme tespit tarihi
…………….10
—————
01/04/2007 -Borç başlangıç tarihi
Sigortalıya 01/05/2009 tarihinden itibaren aylık bağlandığından, bu tarih itibariyle yapılan yersiz ödemelerin borç kaydedilerek yasal faizi ile tahsili gerekmektedir.
Aylık iptalinin Kurumun hatalı işlemlerinden kaynaklanması durumunda; bağlanan aylık başlangıç tarihi itibariyle iptal edilecek ve 5510 sayılı Kanunun 96 ncı maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi kapsamında yersiz ödeme tespit tarihinden geriye doğru 5 yıllık sürede ödenen aylıklar tespit edilerek tahsili yoluna gidilecektir.
Örnek 2: En son kamu sektöründe çalışırken Kurumumuza 14/08/2010 tarihinde yaşlılık sigortasından tahsis talebinde bulunan ve tarafına toplam 5100 prim ödeme gün sayısı üzerinden 15/08/2010 tarihi itibariyle 4/1-(a) kapsamında yaşlılık aylığı bağlanan sigortalının 15/05/2017 tarihinde dosyasının tetkikinde; aylık bağlama işlemlerinde dikkate alınan 450 gün hizmet süresinin başka bir sigortalıya ait olduğu anlaşılmıştır. Söz konusu hizmet süresinin toplam prim ödeme gün sayısından düşülmesi halinde sigortalının tahsis talep tarihi itibariyle aranan prim ödeme gün sayısı koşulu oluşmadığından aylık alma hakkı düşmüştür.
Bu durumda, sigortalıya yapılan yersiz ödemeler Kurumun hatalı işlemlerinden kaynaklandığından, 5510 sayılı Kanunun 96 ncı maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi gereğince yersiz ödeme tespit tarihinden geriye doğru 5 yıllık sürede yapılan ödemelerin tespit edilerek;
