Engelli statüsünde olanlar eski SSK-Bağ/Kur-Emekli Sandığı ve Özel Banka Sandıklarından yaşa tabi olmadan emekli olabiliyorlar. Ülkemizde ilk işe başlama tarihine göre kendilerinden istenen prim gün sayısına göre normal emeklilik dışında belli bir yaşta, daha az prim günüyle kısmi emeklilik hakkı da var.
Bunun yanında yaşa tabi olmadan daha az günle ve daha az az sigortalılık süresi ile malulen emeklilik ve yaş tabi olmadan sigortalılık süresi ve prim gün sayısı ile engelli emekliliği vardır.
Malulen emeklilik: Sigortalı işe başladıktan sonra çalışma gücünün %60 ve fazlasını kaybedenler 10 yıllık sigortalılık süresi ve 1800 günle yaşa tabi olmadan malulen emekli olabilirler.
Engelli emekliliği: Engelli emekliliğinde 1/10/2008’den sonra sigortalı olanlar hastaneden almış oldukları oranlı sağlık kurulu raporuna göre değil de çalışma gücü kaybına göre emekli olabiliyorlar.
1/10/2008’den önce sigortalı olanlar ise engel dercesine göre vergi indirimli olarak emekli olabiliyordu.
15/01/2025’den itibaren 1/10/2008’den önce sigortalı olanlar da çalışma gücü kaybına göre emekli olacaklar.
1/10/2008 tarihine kadar sigortalı olanlar hastaneden almış oldukları engel oranını gösterir raporlarını sigortalı olarak çalışırken vergi indirim belgesine çevirerek, vergi indirim oranlarına göre yaşa tabi olmadan vergi indirim oranına göre kendilerinden istenen sigortalılık süresi ve prim gün sayısını tamamlayarak emekli olabiliyorlardı. 14/01/2025’den itibaren bu uygulama değişti. Artık vergi indirimli emeklilik yok. 1/10/2008’den önce ya da sonra sigortalı olanlar çalışma gücü kaybına göre emekli olacaklar. 1/10/2008 öncesi sigortalı olanların raporları Balthazard formülüne göre hesaplanıyordu. Birden fazla rahatsızlığı olanların ortalama oranı bu hesaplamaya göre belirleniyordu. Artık Balthazard formülüne göre değil de tek bir hastalığından dolayı çalışma gücü oranı belirlenecek.
7538 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun çerçevesinde, çalışma gücü kaybı %40-49 arasında olanlar yaşa tabi olmadan 18 yıllık sigortalılık süresi ve 4100 prim günüyle emekli olacak. %50-59 arasında çalışma gücü kaybı olanlar ise 16 yıllık sigortalılık süresi ve 3700 prim günüyle yaşa tabi olmadan emekli olabilecekler.
14/01/2025 itibariyle vergi indirim belgesi ile emeklilik hakkı olmayacak. 14/01/2025 tarihine kadar vergi indirim belgesini almış olsalar dahi 14/01/2025 tarihine kadar emeklilik için yazılı müracaatları yok ise vergi indirim belgeleri hiçbir işe yaramayacak.
1/10/2008’den önce vergi indirim belgesi ile emekli olanlar ikiye ayrılıyor, sürekli vergi indirim belgesi ile emekli olanlar emekli aylıklarını almaya devam edecek. 1/10/2008’den önce süreli vergi indirim belgesi ile engelli emekliliği hakkından yararlananlar, kontrol muayenesi geldiğinde yeni kanuna tabi olarak çalışma gücü kaybına bakılarak emekli aylıklarını almaya devam edip etmeyeceği belirlenecek.
Bundan böyle engelli statünde emekli olacakların tüm işlemleri SGK tarafından yürütülecek, Sigortalının engelli emekliliği müracaatında sevk işlemi Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından Sosyal Güvenlik Kurumu sağlık birimleri tarafından yapılacak. Engel derecesinin bir önemi olmayacak, çalışma gücü kaybına bakılacak. Bu durumda vergi indirimli olarak emekli olacakların kazanılmış hakları ellerinden alınmış oldu. Çünkü 1/10/2008’de 5510 sayılı yasa ile 1/10/2008’de uygulama değiştirilmişti ancak 1/10/2008 öncesi sigortalı olanların kazanılmış haklarına dokunulmamıştı. 14/01/2025’de değişen yasa ile geriye dönük yasal hakkı olanların bu hakları ellerinden alındı.
Yasal değişiklik ile vergi indirimli emeklilik hakkını kaybedenlerin yanında bir de 14/01/2025’e kadar vergi indirimli olarak emekli olmuş ancak süreli olarak vergi indirimli emekli olmuş olanların emekli aylıklarının kesilmesi de söz konusu olacak. Bu durum ayrıca mağduriyetler doğuracaktır.
1/10/2008’den önce sigortalı olmuş olan engelli vatandaşlarımızın yaşadığı bu mağduriyet Anayasa mahkemesine gidecektir diye düşünüyorum.
Özgür ERDURSUNÇ
This email address is being protected from spambots. You need JavaScript enabled to view it.
https://www.dunya.com/kose-yazisi/engelli-emekliliginde-ne-degisti/763837
