Vergi Denetim Kurulu 2023 çalışma sonuçlarını paylaştı. Bu tarhiyatların içinde otomatik bilgi değişimi sonucu (81 ülkeden) elde edilen bilgilerden hareketle yapılan tarhiyatlar var mı, tutarı nedir, merak ettim.
Yabancı ülkelerde elde edilen gelirlerin beyan oranı çok düşükmüş
ABD Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından yapılan kapsamlı bir çalışma (2012) sonuçlarına göre: Gelir, esaslı düzeyde bilgi bildirimine (yüksek görünürlük veya şeffaflığa) tabi olduğunda, gelirlerin sadece %1’i ile %8’i yanlış bildirilmekteymiş. Ancak, gelir (uluslararası işletme ve vergilendirme bağlamında) çok az bildirime tabi ise ya da hiç bildirime tabi değilse (veya az şeffaflığa tabii ise ya da hiç şeffaflığa tabi değilse), gelirlerin %56’sı yanlış bildirilmekteymiş.
Diğer çalışmalar ve deneyimler de bu sonuçları doğrulamaktadır. Örneğin, yapılan bir çalışma sonrası Arjantinliler tarafından yurt dışında tutulan servetin %85’inin vergilendirilmediği tahmini yapılmıştır.
Offshore olarak tutulan küresel finans serveti için yapılan en düşük tahmin, 2013 yılı için 7,6 trilyon dolar (Zucman 2014), en yüksek tahmin ise 2010 yılı için 21- 32 trilyon dolardır (Henry 2012). Her halde her iki çalışmada da açıklanmayan offshore varlıklarından kaynaklanan tahmini küresel vergi geliri kaybı yıllık olarak yaklaşık 190 milyar dolardır ve bu kaybın, hepsi değilse de büyük çoğunluğu tüm toplumdaki en zenginler tarafından yaratılmaktadır.
Türkiye 81 ülke ile bilgi alışverişi yapmış
OECD Vergi Küresel Forum Yıllık Raporu 2024, 2017’de başlayan otomatik bilgi değişimi sürecini incelenmiş. Rapora göre 2017-2024 arasında 111 ülke vergi makamları bilgi alışverişi yapmış.
134 milyondan fazla finansal hesap bilgisi otomatik bilgi değişimine tabi tutulmuş.
12 trilyon euroluk varlık bilgi değişiminde paylaşılmış.
130 milyar euronun üzerinde vergi, ceza, faiz bu çalışmaların neticesinde devletlerce alınmış. (Bu tutar içinde Türkiye'nin raporladığı tutar )
Düşük vergili bölgelerdeki hesaplar %20 oranında azalmış.
Rapora göre Türkiye 2018-2024 arasında bilgi paylaşımını ilk iki yıl bir ülke seviyesinden son yıl 81 ülke seviyesine çıkarmış. 2024’te en fazla bilgi paylaşan ülke 87 ülke ile Belçika olmuş, en düşük ülke sekiz ülke ile Moldova olmuş.
Türkiye raporda ulusal ve yerel yükümlülüklerini yerine getirmiş, uygulamayı ise kısmen yerine getirmiş şeklinde değerlendirilmiştir.
Sonuçları ne oldu veya değerlendiriliyor mu?
Otomatik bilgi değişimi çerçevesinde elde edilen verilerin değerlendirme sonuçlarıyla ilgili yıllık raporlama yapılmasında fayda bulunmaktadır. Otomatik bilgi değişimi veya genelde bilgi değişimlerinin amacı mükelleflerin gönüllü uyumu için bir baskı oluşturulmasıdır.
Elde edilen verilerin büyük veri yönetimi, risk analiz teknikleri ve akıllı programlar kullanılmak suretiyle mükelleflerin beyanlarıyla karşılaştırılması; beyanlarla elde edilen bilgilerin uyumsuzluğu halinde, beyan dışı bırakıldığı şüphesi taşınılan rakamların büyüklüğüyle mütenasip olarak, mükelleflerin beyana davet, izaha davet, vergi incelemesine alınması yollarından biriyle kontrol edilmesi gerekmektedir. Bu kontroller yapılmazsa elde edilen bu bilgilerin caydırıcılığa bir etkisi olmayacaktır. Bu tür çalışmalar yapılmışsa, ne ve nasıl yapıldığı, sonuçları kamuoyu ile paylaşılmalıdır.
Zeki GÜNDÜZ
This email address is being protected from spambots. You need JavaScript enabled to view it.
