Vergi mükelleflerinin elektronik beyanname verme yükümlülüklerini yerine getirmemeleri, uzun yıllardır vergi idaresi ile mükellefler arasında tartışmalara yol açan bir konu olmuştur. Ancak, 449 sıra numaralı Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ile bu konuda geçmişe yönelik mükellefiyet tesis edilen mükelleflerin cezai yükümlülükleri ele alınmıştır.
Vergi mükellefiyeti, mükelleflerin vergi dairelerine başvuru yaparak tesis edebileceği bir durum olmakla birlikte, aynı zamanda vergi daireleri tarafından yapılan tespitler sonucunda da re’sen tesis edilebilir. Mükellefiyetin süresinde tesis edilmemesi durumunda, geçmişe dönük olarak mükellefiyet kaydı yapılmakta ve bu duruma bağlı olarak mükelleflere özel usulsüzlük cezası uygulanmaktadır. Ancak, geçmişte uygulanan cezalar, yargı mercilerince hukuka aykırı bulunmuş ve cezaların kaldırılmasına karar verilmiştir. Bu da vergi idaresi ile mükellefler arasında gereksiz ihtilaflara yol açmıştır.
Özel usulsüzlük ve usulsüzlük cezalarına ilişkin düzenlemeler
Vergi Usul Kanunu’nun mükerrer 257. maddesi uyarınca, mükelleflerin belirli vergi türlerine ilişkin beyannameleri ve bildirimleri elektronik ortamda göndermeleri zorunludur. Bu yükümlülüklerin yerine getirilmemesi durumunda, Kanunun mükerrer 355. maddesi uyarınca özel usulsüzlük cezası uygulanmaktadır. Ancak, geçmişte mükellefiyet kaydı tesis edilmeyen mükellefler için, beyanname verme yükümlülüğünün de geçmişe dönük olarak yerine getirilmesi beklenemez.
Yargı mercileri, mükellefiyet kaydının geriye dönük olarak tesis edilmesinin ardından, mükelleflerin sadece ileriye dönük yükümlülüklerini yerine getirmesinin beklenebileceği yönünde kararlar almışlardır. Bu doğrultuda, 449 sıra numaralı Tebliğ, geçmişe yönelik mükellefiyet tesis edilen mükellefler için elektronik ortamda beyanname verilmemesi nedeniyle uygulanacak özel usulsüzlük cezaları için mükelleflere son bir şans tanımıştır. Bu durum yalnızca özel usulsüzlük cezaları için geçerli olup, mükelleflerin beyanname vermemeleri nedeniyle tarh edilecek vergi ve vergi ziyaı cezası uygulamaları devam edecektir.
Beyanname ve bildirimlerin verilmesi gerektiğine ilişkin mükelleflere yapılacak bildirim
Geçmişe yönelik mükellefiyet tesis edilen mükellefler, elektronik ortamda beyannamelerini ve bildirimlerini süresinde vermekle yükümlüdür. Mükelleflere, vergi dairesi tarafından, mükellefiyet tesis edildiği ve beyannamelerin elektronik ortamda verilmesi gerektiği hususları bildirilir. Bu bildirimle birlikte, mükelleflere 15 günlük bir süre tanınır ve belirtilen süre içinde beyanname ve bildirimlerini elektronik ortamda vermeleri gerektiği ifade edilir.
Uygulanacak cezalar
Beyanname ve bildirim verme süresinin son günü, vergi dairesince yazılan yazının tebliğ tarihinden itibaren 15 gün içindeki tarihlere denk gelen beyanname ve bildirimlerin sürelerinde elden, posta vasıtasıyla veya elektronik ortamda verilmemesi durumunda, vergi dairesince Kanunun 352. maddesine göre usulsüzlük cezaları kesilecektir. Ayrıca, beyannamenin süresinde verilmemesi nedeniyle vergi ziyaı cezasını gerektiren durumlarda Kanunun 336. maddesine göre vergi ziyaı cezası ile usulsüzlük cezası karşılaştırılacak ve ağır olan ceza uygulanacaktır.
Beyanname ve bildirim verme süresinin son günü, vergi dairesince yazılan yazının tebliğ tarihinden itibaren 15 gün geçtikten sonraki tarihlere denk gelen beyanname ve bildirimlerin sürelerinde elektronik ortamda verilmemesi durumunda ise vergi dairesince Kanunun mükerrer 355. maddesi uyarınca özel usulsüzlük cezası, ayrıca, beyannamenin süresinde verilmemesi nedeniyle vergi ziyaı cezasını gerektiren durumlarda vergi ziyaı cezası kesilecektir.
Sonuç
449 sıra numaralı Tebliğ, geçmişe yönelik mükellefiyet tesis edilen mükellefler için önemli bir fırsat sunarak, kesilen özel usulsüzlük cezalarını kaldırma olanağı getirmiştir. Ancak, mükellefler yine de yükümlülüklerini zamanında yerine getirme sorumluluğuna sahiptir. Beyanname ve bildirimlerini süresinde vermeyenler için cezalar uygulanmaya devam edecektir. Bu düzenleme, vergi mükelleflerinin adil bir şekilde cezalandırılmasını sağlamayı ve vergi yükümlülüklerinin düzgün bir şekilde yerine getirilmesini teşvik etmeyi amaçlamaktadır.
Hüseyin Gökhan ARPA (MBA)
Senior Tax Auditor
https://vergialgi.com/gecmise-yonelik-mukellefiyet-tesislerinde-uygulanan-cezalar
