Pek çok kişi bilmese de, sosyal güvenlik sisteminde bir günün bile çok önemi vardır. Bazen 1 gün geç sigortalı olmak emeklilik hakkını 2 yıl geciktirebilir. Çalışanlar mutlaka sigortalarının zamanında yatırıldığını kontrol etmeli.
Emeklilik hesabı ilk kez sigortalı olunan, Bağ-Kur’a prim ödenen veya memuriyete başlanan tarihe göre yapılır. İlk kez çalışmaya başlanan ve prim ödenen tarih ne kadar eskiyse, emeklilik koşulları da o kadar kolaylaşır. Emeklilik için belirleyici olan ilk kez sigortalı olunan tarih açısından uzun vadeli sigorta kollarına tabi olunan tarih baz alınır.
'E-devlet'ten takip edin
Dolayısıyla staj girişleri emeklilik için giriş olarak sayılmaz. Yani staj girişi değil, işe giriş tarihi esastır. Pek çok kişi ne zaman emekli olacağını merak eder ancak ilk kez ne zaman sigortalı olduğunu gün, ay ve yıl olarak hatırlamaz. Fakat sosyal güvenlik sisteminde bir günün bile çok önemi vardır. Örneğin 24 Mayıs 1997’de ilk kez sigortalı olan bir kadın 54 yaşında emekli olurken, 23 Mayıs 1997 tarihinde ilk kez sigortalı olan bir kadın 53 yaşında emekli olur. Bu nedenle ilk kez sigortalı olunan tarihin gün, ay ve yıl olarak bilinmesi ve emeklilik hesabının buna göre yapılması gerekir. Çalışanların e-Devlet üzerinden ‘SGK Tescil ve Hizmet Dökümü’ hizmetinden faydalanarak ilk kez sigortalı oldukları tarihi gün, ay ve yıl olarak öğrenmeleri çok önemlidir. 4/a’lı yani SSK’lı ve 4/b’li yani Bağ-Kur’lu bir kişinin emekli maaşı aylık bağlama oranıyla ortalama aylık kazanç tutarının çarpılmasıyla hesaplanır.
PRİM, MAAŞI YÜKSELTİR
Sigortalının SGK’ya bildirildiği prime esas kazancının aylık ortalaması emekli aylığını belirleyen ilk unsurdur. Yani sigortalı SGK’ya ne kadar yüksek ücretle bildirilirse, emekli maaşı da o kadar yüksek olur. Maaşı belirleyen ikinci unsur ise aylık bağlama oranı.
Son 7 yıl çok önemli
1 Ekim 2008 öncesi sigortalı olup, emekli aylığı talebinde bulunan kişilere emekli aylığı bağlanırken son 7 yıldaki çalışmalarına bakılıyor. Son 7 yılda hangi statü altında çalışmaları daha fazla ise emeklilikleri o statüye göre değerlendiriliyor. İki sigortalılık statüsünde geçirilen süreler 1.260 gün ise, kişinin emekli olacağı statü tarih olarak son sigortalılık türü olarak belirleniyor.
18 yaşından önce sigortalı olana erken emeklilik
ŞU anki mevzuat uyarınca 18 yaş öncesi sigortalı olarak gösterilenlerin giriş tarihi 18 yaşa girdikleri gün olarak belirleniyor. Dolayısıyla 18 yaş öncesi sigortalı olmanın, süre bakımından sağlayacağı bir avantaj yok. Ancak 18 yaşından önce sigortalı olunan tarih, emeklilik için gerekli yaş ve prim ödeme gün sayısının belirlenmesinde önemli. Bu açıdan 18 yaşından önce sigortalı olmak daha erken yaşta emekli olabilmeyi sağlayabiliyor. Örneğin 1 Ocak 1990 doğumlu bir kişinin 1 Ocak 2008’den sigortalı olması halinde 1 Ocak 2008’e kadar geçen süre, bu
kişinin prim ödeme gün sayısına ekleniyor.
Prim yetmiyorsa 'yaştan' hakkı var
ÖTE yandan yaştan emeklilik de, belirli bir yaşa gelmiş ve gerekli prim ödeme gün sayısını dolduramamış kişilere sağlanan bir haktır. 9 Eylül 1981’den önce ilk kez sigortalı olmuş kadınlar ve yine 23 Mayıs 2002 itibarıyla 15 yıl sigorta-
lılığı bulunan kadınlar 50 yaşında ve 3. 600 prim günüyle emekli olabilir. Diğer yandan 9 Eylül 1976 tarihinden önce ilk kez sigortalı olmuş erkekler ve yine 23 Mayıs 2002 itibarıyla 15 yıl sigortalılığı bulunan erkekler 55 yaşında ve 3.600 gün primle emekli olabilir. Okan Güray Bülbül
