İthalat işlemlerinin muhasebeleştirilmesi, ödeme şekilleri esas alınarak peşin, Akreditif, Mal mukabili, Vesaik mukabili ve Kabul kredili ithalat şeklinde yapılır.

159 Verilen Sipariş Avansları;

• Stok ile ilgili ithalatın maliyetine dâhil edilecek mal bedeli ve girdiler (harcamalar) ithalatın tamamlanma aşamasına kadar, 159 Verilen Sipariş Avansları hesabının alt kırımında izlenir.

259 Verilen Sipariş Avansları;

• Maddi Duran Varlık ile ilgili ithalatın maliyetine dâhil edilecek mal bedeli ve girdiler (harcamalar) ithalatın tamamlanma aşamasına kadar, 259 Verilen Sipariş Avansları hesabının alt kırımında izlenir

A-   Peşin İthalat

İthalatçının, ihracatçıya sağladığı bir ön finansman olup mal bedelinin, ithal konusu malların sevkinden önce ihracatçıya ödenmesidir.

Peşin ödeme şeklinde aşağıdaki süreç izlenir.

• İthalatçı firma ile ihracatçı firma arasında sözleşme yapılır.
• İthalatçı firma kendi bankası aracılığı ile veya direkt olarak ihracatçının bankasına mal bedelini öder. İhracatçının bankası da bu bedeli ihracatçının hesabına transfer eder.
• İhracatçı firma ihracata konu olan malları ithalatçı firmaya gönderir.
• İthalatçı firma ilgili peşin ödeme beyanı ile malları gümrükten çeker.
• Peşin ödeme şeklinde, ithalatçı firma risk alır. İhracatçı firmanın riski yoktur.
• İhracatçı firma ihracata konu olan mal bedelini peşin tahsil ettiğinde, ihracatın gerçekleşmesi aşamasına kadar tahsil edilen tutarı avans hesaplarında izler.

B-   Akreditifli İthalat

İhracatçının talebi üzerine ithalatçı bankasına nakit para yatırarak veya kredi başvurusunda bulunarak akreditif açtırabilmektedir. Akreditif sözleşmede belirtilen koşulların yerine getirildiğini kanıtlayan belgelerin bankaya ibraz edilmesinden sonra alacaklı bedeli almaya hal kazanır.

Akreditifli İthalat şeklinde aşağıdaki süreç izlenir

• İhracatçı firma ile ithalatçı firma arasında sözleşme yapılır.
• İthalatçı firma bankasına gider ve bankasından ihracatçı firma lehine bir akreditif açmasını ister.
• İthalatçı firmanın bankası akreditifi ihracatçı firmanın bankasına bildirir.
• İhracatçı firmanın bankası, akreditifin açıldığını ihracatçı firmaya bildirir.
• İhracatçı firma, malları ithalatçı firma ülkesine gönderir.
• İhracatçı firma malları sevk ettiğine dair belgeleri kendi bankasına verir.
• İhracatçı firma mal bedelini kendi bankasından alır.
• İhracatçı firma bankası, belgeleri ithalatçının bankasına gönderir.
• İthalatçı firmanın bankası mal bedelinin tamamını veya kalanını tahsil ettikten sonra belgeleri ithalatçıya ciro eder.
• İthalatçı firma malı gümrükten çeker.
• Akreditif ile ilgili banka masrafları ithalatta malın maliyetine, ihracatta ise pazarlama satış dağıtım gideri olarak yazılabilir.

Vadeli Akreditifle İthalat

Vadeli akreditifle ithal edilen malın bedeli yurt dışındaki satıcı firmaya malın tesliminden daha sonra, yani akreditif şartlarına uygun olarak akreditifin vadesinde ödenir. Bu tür akreditiflerde, akreditif metni (küşat) üzerinde vadeli ödeme şartı belirtilir. Vadeli akreditifte akreditif vadesinden ayrı olarak, bir de ödeme vadesi gösterilmiş olur ve ödeme, bu ödeme vadesinde gerçekleştirilir

Bu sebeple her türlü ithalat giderleri ile birlikte transfer edilen mal bedeli de döviz satış kuruyla Türk Lirası’na çevrilerek satıcı alacaklı hale getirilir. Daha sonra gereken ödeme yapılır.

ÖRNEK UYGULAMA

APANEL YAPI ELEMANLARI A.Ş. Çin’deki GUSU Firmasından Sandviç Panel Üretim Hattı ithalatı için teklif almıştır. Teklifin değerlendirilmesi sonucu 1.000.000 $’ tutarında akreditifli makine ithalatı konusunda sözleşme yapılmıştır. Aşağıda İthalat bilgileri verilmiştir.

APANEL YAPI ELEMANLARI A.Ş. 04.06..2024 tarihinde Garanti Şişli Şb.ne ilgili belgelerle birlikte .1.000.000,00.$ tutarında kredili akreditif başvurusunda bulunmuştur.

İthalatçı firma       APANEL YAPI ELEMANLARI A.Ş.

Teslim Şekli  F.O.B.

Ödeme Şekli  Vadeli Akreditif

Fiili İthalat tarihi     04.06.2024

Mal Bedeli     1.000.000 $

Beyanname kuru    32,2841 TL

……………………04.06.2024…………………………

259    Verilen Sipariş Avanslar

259.20.10.10          Mal Bedeli     32.281.410,00

320 Satıcılar

320.20.01         GUSU 32.281.410,00

04.06.2024 tarih 2023 Numaralı fatura

1.000.000 $ x 32,2841 = 32.281.410,00 TL

……………Sabit kıymetin işlemi…./…………………………

259    Verilen Sipariş Avanslar

259.20.10.11          Navlun Gideri 968.523,00

320 Satıcılar

320.20.02       RUBİN Taşımacılık   A.Ş.    968.523,00

04.06.2024 tarih 1160 Numaralı fatura

30.000 $ x 32,2841 =968.523,00 TL

………………Navlun Maliyet işlemi……./…………………………

259    Verilen Sipariş Avanslar

259.20.10.12          Sigorta Gideri          161.420,50

320          Satıcılar 161.420,50

320.20.02 ANADOLU Sigorta A.Ş.

04.06.2024 tarihli poliçe

5.000 $ x 32,2841 = 161.420,50 TL

…………………./…Sigorta Maliyet işlemi………………..

259    Verilen Sipariş Avanslar

259.20.10.13          K.K.D.F        100.242,13

320 Satıcılar 100.242,13

320.10.10          BAŞARAN Gümrükleme A.Ş.

(1.000.000 +30.000 +5.000) = 1.035.000 $

(1.035.000 $ x 0.003 x 32,2841)  =100.242,13 TL

………………KKDF Maliyet İşlemi……../………………………..

259    Verilen Sipariş Avanslar

259.20.10.14          Ordino Gideri          3.000,00

191    İndirilecek KDV’si

191.10.10     Dönem alış KDV’si   600,00

320          Satıcılar

320.10.10 BAŞARAN Gümrükleme A.Ş.                 3.600,00

Ordino Maliyet İşlemi

………………/………………………………

259    Verilen Sipariş Avanslar

259.20.10.15          Gümrük Masrafları        8.000,00

259.20.10.16          Gümrük Vergisi      3.873.769,20

191.10.10     Dönem alış KDV’si      324.000,00

320 Satıcılar

320.10.10       BAŞARAN Gümrükleme A.Ş.                  4.205.769,20

Gümrük Müşavirliği tarafından Yapılan Maliyet İşlemi

………………./…………………………..

259    Verilen Sipariş Avanslar

259.20.10.11          Nakliye Gideri           125.000,00

191    İndirilecek KDV’si

191.10.10     Dönem alış KDV’si   25.000,00

320 Satıcılar

320.10.11 İstanbul Taşımacılık A.Ş.            150.000,00

Yurt içi nakliye Maliyeti

………………………/……………………

259    Verilen Sipariş Avanslar

259.20.10.19          Gümrük Müşavir     15.000,00

191    İndirilecek KDV’si

191.10.10     Dönem alış KDV’si     3.000,00

320 Satıcılar

320.10.10         BAŞARAN Gümrükleme A.Ş.                  18.000,00

Gümrük komisyon Maliyet İşlemi

………………………/………………………..

…………………………..07.07.2024/…………………………….

320       Satıcılar

320.20.10 GUSU 32.281.410,00

259       Verilen Sipariş Avansları

259.20.10.19 Kur değerlemesi 383.090,00

102        Bankalar

102.20.10        Garanti Şişli Şb. 32.664.500,00

07.07.2024 tarih 1.000.000 $ x 32,6645 = 32.664.500,00

(32.664500,00 – 32.281.410,00) = 383.090,00

Kur değerlemesi Maliyeti

…………………….07.07.2024………………………….

253 Tesis Makine ve Cihazlar 37.919.454,83

253.01 Sandviç Panel Üretim Hattı

259.20.10.10 32.281.410,00

Mal Bedeli Maliyeti

259.20.10.11 968.523,00

Navlun Maliyeti

259.20.10.12 161.420,50

Sigorta Maliyeti

259.20.10.13 100.242,13

K.K.D.F Maliyeti

259.20.10.14 3.000,00

Ordino Maliyeti

259.20.10.15 8.000,00

Gümrük Masrafları

259.20.10.16 3.873.769,20

Gümrük Vergisi

259.20.10.11 125.000,00

Nakliye Maliyeti

259.20.10.19 15.000,00

Gümrük Müşavir Maliyeti

259.20.10.19 383.090,00

Kur değerleme Maliyeti

İthal edilen Sandviç Panel Üretim Hattının maddi duran varlık

Olarak aktif işleminin yapılması

………………………………/………………………………….

Görüldüğünde Ödemeli Akreditifle İthalat

Akreditif bedeli peşin ödenme şeklidir.

C-  Mal Mukabili İthalat İşlemleri

İhracatçı malı sevk eder, sevkiyata ait belgeleri doğrudan veya herhangi bir bedel tahsil edilmeksizin teslim edilmek üzere aracı banka kanalıyla ithalatçıya gönderir. Belgeleri teslim alan ithalatçı, malları gümrükten çeker, satıcı ile aralarındaki mutabakata göre tespit olunan süre içinde mal bedelini öder.

Mal mukabili ödeme şeklinde aşağıdaki süreç izlenir.

• İthalatçı firma ile ihracatçı firma arasında sözleşme yapılır.
• İhracatçı firma, malı ithalatçı firma ülkesine gönderir.
• İhracatçı firma belgeleri kendi bankası aracılığı ile veya doğrudan ithalatçı firmaya gönderir.
• İthalatçı firma malı gümrükten çeker.
• İthalatçı firma kendi bankasına mal bedelini öder ve bu bedelin, ihracatçının bankası üzerinden ihracatçıya transferi yapılır.
• Mal mukabili ödeme şekli ithalatçı firma açısından risk taşımaz. Cazip bir ödeme şeklidir. İhracatçı firma açısından ise risklidir.
• İthalatçı firma mal bedelini vadesinde nakit olarak ödemeyip ihracatçının göndermiş olduğu poliçeyi kabul ederse ödeme şekli “kabul kredili” mal mukabili ödeme şekline dönüşür.

ÖRNEK UYGULAMA

APANEL YAPI ELEMANLARI A.Ş. SUUDİ Arabistan’daki ORSAM Firmasından Plastik hammaddesi ithalatı için teklif almıştır. Teklifin değerlendirilmesi sonucu 500.000,00 $’ tutarında Mal mukabili plastik hammaddesi ithalatı konusunda sözleşme yapılmıştır. Aşağıda İthalat bilgileri verilmiştir.

APANEL YAPI ELEMANLARI A.Ş. 04.06..2024 tarihinde Garanti Şişli Şb.ne ilgili belgelerle birlikte 500.000,00 $ tutarında Mal mukabili ithalat başvurusunda bulunmuştur.

İthalatçı firma       APANEL YAPI ELEMANLARI A.Ş.

Teslim Şekli  F.O.B.

Ödeme Şekli  Mal Mukabili İthalat

Fiili İthalat tarihi     04.06.2024

Mal Bedeli     500.000,00 $

Beyanname kuru    32,2841 TL

……………….04.06.2024………………

159    Verilen Sipariş Avanslar

159.20.10.10          Mal Bedeli     16.142.050,00

320 Satıcılar 16.142.050,00

320.20.02 ORSAM

04.06.2024 tarih 2123 Numaralı fatura

500.000 $ x 32,2841 = 16.142.050,00 TL

İthal edilen malin kaydı

…………… …./…………………………

159    Verilen Sipariş Avanslar 484.261,50

159.20.10.11          Navlun Gideri

320 Satıcılar

320.20.02       RUBİN Taşımacılık   A.Ş. 484.261,50

04.06.2024 tarih 1260 Numaralı fatura

15.000 $ x 32,2841 =484.261,50 TL

………………Navlun Maliyet işlemi……./…………………………

159    Verilen Sipariş Avanslar

159.20.10.12          Sigorta Gideri          80.710,25

320          Satıcılar 80.710,25

320.20.02 ANADOLU Sigorta A.Ş.

04.06.2024 tarihli poliçe

2.500 $ x 32,2841 = 80.710,25

…………………./…Sigorta Maliyet işlemi………………..

159    Verilen Sipariş Avanslar

159.20.10.13          K.K.D.F            50.121,07

320 Satıcılar 50.121,07

320.10.10          BAŞARAN Gümrükleme A.Ş.

(500.000 +15.000 +2.500) = 517.500,00 $

(517.500,00 $ x 0.003 x 32,2841)  = 50.121,07 TL

………………KKDF Maliyet İşlemi……../………………………..

159    Verilen Sipariş Avanslar

159.20.10.14          Ordino Gideri          3.000,00

191    İndirilecek KDV’si

191.10.10     Dönem alış KDV’si   600,00

320          Satıcılar

320.10.10 BAŞARAN Gümrükleme A.Ş.                 3.600,00

Ordino Maliyet İşlemi

………………/………………………………

159    Verilen Sipariş Avanslar

159.20.10.15          Gümrük Masrafları         8.000,00

159.20.10.16          Gümrük Vergisi      1.937.046,00

191.10.10     Dönem alış KDV’si      162.000,00

320 Satıcılar

320.10.10       BAŞARAN Gümrükleme A.Ş.                  2.107.046,00

Gümrük Müşavirliği tarafından Yapılan Maliyet İşlemi

………………./…………………………..

159    Verilen Sipariş Avanslar

159.20.10.11          Nakliye Gideri           62.500,00

191    İndirilecek KDV’si

191.10.10     Dönem alış KDV’si      12.500,00

320 Satıcılar

320.10.11 İstanbul Taşımacılık A.Ş.            75.000,00

Yurt içi nakliye Maliyeti

………………………/……………………

159    Verilen Sipariş Avanslar

159.20.10.19          Gümrük Müşavir     7.500,00

191    İndirilecek KDV’si

191.10.10     Dönem alış KDV’si     1.500,00

320 Satıcılar

320.10.10         BAŞARAN Gümrükleme A.Ş.                  9.000,00

Gümrük komisyon Maliyet İşlemi

………………………/………………………..

…………………………..07.07.2024/…………………………….

320 Satıcılar 16.142.050,00

320.20.02 ORSAM

159       Verilen Sipariş Avansları

159.20.10.19 Kur değerlemesi 190.200,00

102        Bankalar

102.20.10 Garanti Şişli Şb. 16.332.250,00

07.07.2024 tarih 500.000 $ x 32,6645 = 16.332.250,00

(16.332.250,00 – 16.142.050,00) = 190.200,00

Kur değerlemesi Maliyeti

…………………….07.07.2024………………………….

150. İlk Madde ve Malzeme 18.965.388,82

150.01 Plastik hammaddesi

159.20.10.10 16.142.050,00

Mal Bedeli Maliyeti

159.20.10.11 484.261,50

Navlun Maliyeti

159.20.10.12 80.710,25

Sigorta Maliyeti

159.20.10.13 50.121,07

K.K.D.F Maliyeti

159.20.10.14 3.000,00

Ordino Maliyeti

159.20.10.15 8.000,00

Gümrük Masrafları

159.20.10.16 1.937.046,00

Gümrük Vergisi

159.20.10.11 62.500,00

Nakliye Maliyeti

159.20.10.19 7.500,00

Gümrük Müşavir Maliyeti

159.20.10.19 190.200,00

Kur değerleme Maliyeti

İthal edilen Plastik hammaddesinin Ambara konması

……………………………/*………………………

D-  Vesaik Mukabili İthalat İşlemleri

Vesaik mukabili ithalat işlemlerinde yurt dışındaki ihracatçı tarafından mallar ithalatçı firmaya sevk edilirken malın ilgili vesaikleri de banka aracılığıyla ithalatçı firmaya gönderilir. İthalatçı firma fatura bedelini ihracatçı firmaya transfer ederek bankadan mal ile ilgili vesaikini alarak malları gümrükten çeker.

Vesaik mukabili ödeme biçiminin aşamaları şunlardır.

İhracatçı ve ithalatçı aralarında satış sözleşmesi düzenler,

İhracatçı, malları ithalatçıya teslim edilmek üzere sevk eder,

İhracatçı sevk belgelerini kendi ülkesindeki bankaya teslim eder,

İhracatçıdan vesaiki alan banka, “vesaik mukabili” şartı ile ithalatçının bankasına gönderir,

İthalatçının bankası, gelen vesaikler in ihbarını ithalatçıya  yapar,

İthalatçı bankasına ithalat bedellerini yatırır,

İthalatçının bankası ithalat bedellerini ihracatçının bankasına transferini yapar ve sevk belgelerini ithalatçıya teslim eder,

İhracatçının bankası mal bedelini ihracatçıya öder,

Mallar nakliyecisi tarafından ithalatçının bulunduğu gümrük idaresine getirilir,

Bankadan vesaikleri alan ithalatçı gümrük idaresine başvurarak, malların ithalatını gerçekleştirir.

E-   Kabul Kredili İthalat İşlemleri

Malın bedeli, kabul edilen poliçede belirtilen tarihte ödenir. İhracatçı, ithalatçının poliçe kabulüne rağmen bankanın da avalini talep edebilir. Bankanın ithalatçı tarafından kabul edilen poliçeye aval vermesi için firmaya kredi limiti tahsis etmesi ve gerekli teminatları alması gerekecektir. İthalatçı kendisine keşide edilen bu poliçeyi vadesinde ödemese dahi, poliçeye aval vermiş bulunan bankası ödemek zorundadır.

Kabul kredili ithalat işlemlerinde yurt dışındaki ihracatçı tarafından mallar sevk edilirken, bu mallara ait belgeler ile birlikte bir poliçe de banka aracılığıyla ithalatçı firmaya gönderilir. İthalatçı firma poliçeye onaylayarak vesaikini bankadan alır ve malın ithalatını fiilen gerçekleştirir.

Kabul kredili ödeme şeklinde aşağıdaki süreç izlenir.

• İhracatçı firma ile ithalatçı firma arasında sözleşme yapılır. Bu sözleşmede ödemenin belli bir vadeyi içeren poliçenin kabulü mukabilinde olacağı karara bağlanır.
• İhracatçı firma sözleşmedeki şartlara uygun olarak malları ithalatçı firmanın ülkesine gönderir.
• İhracatçı firma gerekli belgeleri ve vadeli bir poliçeyi bankasına teslim eder. Poliçe, İthalatçı firmanın mal bedelini ihracatçı firmaya ödenmesi için bir ödeme teminatıdır. İhracatçı firma, bu işlemde, kendi bankasını poliçe tahsilâtını yapması için aracı tayin eder ve nasıl hareket edeceğinin talimatını verir. Bu talimatlar arasında poliçenin ithalatçı firmanın bankası tarafından kabul edilmesi ile kabul kredisi koşulda yer alır.
• İhracatçı firmanın bankası poliçeyi ve belgeleri ithalatçı firmanın bankasına gönderir.
• İthalatçı firmanın bankası belgelerin ve poliçenin kendisine ulaştığını ithalatçı firmaya bildirir. Daha sonra ithalatçı firma bu poliçeyi kabul eder.
• İthalatçı firma gümrük idaresine başvurarak malları gümrükten çeker.
• Mallar gümrükten çekildikten sonra, ithalatçı firmanın bankası kabul edilmiş veya aval verilmiş olan poliçeyi ihracatçı firmanın bankasına iade eder.
• İhracatçı firmanın bankası poliçeyi ihracatçı firmaya iletir. İhracatçı dilerse, kabul edilmiş veya aval verilmiş olan poliçeyi kırdırma ettirebilir. Belirli bir faiz ve komisyon ödemek suretiyle ihraç etmiş olduğu malların bedelini vadesinden önce tahsil edebilir. İhracatçı firma bu poliçeyi forfaiting şirkete devir ederek finansman aracı olarak kullanabilir. Forfaiting; kredili mal ve hizmet ihracatından doğan ve gelecekte tahsil edilecek, orta vadeli bir alacağın, vadeden önce satılarak tahsil edilmesidir.
• Poliçeyi elinde bulunduran ihracatçı firmanın bankası vadesinde poliçeyi ithalatçı firmanın bankasından tahsil eder ve ihracatçı firmaya ödeme yapar.
• İhracatçı firmanın bankası da poliçeyi ithalatçı firmaya iletir ve poliçe bedelini tahsil eder.

YMM/BD HASAN SANCAK

Kaynakça

İthalat Rejimleri

İthalat Tebliğleri