7440 Sayılı yapılandırma kanununun 6/1. maddesi, gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerine işletmede mevcut olduğu hâlde kayıtlarda yer almayan emtia, makine, teçhizat ve demirbaşlar için işletme kayıtlarının düzeltilerek fiili duruma uyguna hale getirilmesine imkân vermiştir.
Stok beyanı olarak adlandırılan düzenlemenin gelir vergisi ve kurumlar vergisi mükelleflerince 3 Temmuz 2023 tarihine kadar işletme kayıtlarının düzeltilerek fiili duruma uygun hale getirilmesine imkân veren bir düzenleme olduğunu hatırlatmış olalım.
7440 sayılı kanuna göre stok beyanında bulunan mükellefler, aktiflerine intikal ettirdikleri emtia için 525 Kayda Alınan Emtia Özel Karşılıklar Hesabı kullanarak pasifte karşılık hesabı açarlar, ayrılan karşılık, ortaklara dağıtılması veya işletmenin tasfiye edilmesi hâlinde sermayenin unsuru sayılır ve vergilendirilmez. Söz konusu hesabın Enflasyon düzeltmesi ve sonrasında ortaklara dağıtılması karşısındaki vergisel etkisini ele alalım.
Karşılık hesabı enflasyon düzeltmesine tabidir
Enflasyon düzeltmesine tabi tutulacak mali tablolar ile Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre yapılacak düzeltme işlemlerinin usul ve esasları 30/12/2023 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan 555 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ile belirlenmiştir.
555 Nolu Vergi Usul Kanunu Tebliğinde yapılan açıklamalar çerçevesinde, işletmede mevcut olduğu halde kayıtlarda yer almayan emtianın kayda alınmasına ilişkin olarak pasifte oluşturulması gereken “525” Nolu karşılık hesabının, parasal olmayan kıymet olarak kabul edilerek enflasyon düzeltmesine tabi tutulması ve düzeltilmiş bilançoda düzeltilmiş değerleriyle yer alması gerekmektedir.
Karşılık hesabının ortaklara dağıtımı
7440 sayılı Kanuna göre kayıtlarda yer almayan emtia için ayrılan ve 525 Nolu Hesapta izlenen karşılığın, ortaklara dağıtılması veya işletmenin tasfiye edilmesi hâlinde vergilendirilmez. Ayrıca söz konusu hesabın enflasyon düzeltmesine tabi tutulması ve düzeltilmiş bilançoda düzeltilmiş değerleriyle yer alması gerekmektedir.
Enflasyon düzeltmesine tabi tutulan karşılığın ortaklara dağıtılıp dağıtılmayacağı, dağıtılması halinde vergisel etkisine dikkat etmek gerekir. 555 Nolu Vergi Usul Kanunu Tebliğinde yer alınan açıklamalara göre pasif kalemlere ait enflasyon fark hesapları, herhangi bir suretle başka bir hesaba nakledildiği veya işletmeden çekildiği takdirde, bu işlemlerin yapıldığı dönemlerin kazancı ile ilişkilendirilmeksizin, bu dönemde vergiye tâbi tutulur. Ancak öz sermaye kalemlerine ait enflasyon farkları düzeltme sonucu oluşan geçmiş yıl zararlarına mahsup edilebilir veya kurumlar vergisi mükelleflerince sermayeye ilave edilebilir; bu işlemler kâr dağıtımı sayılmaz.
Karşılık hesabının düzeltme öncesi tutarı ortaklara dağıtılabilir
İşletme kayıtlarında yer almayan emtia için ayrılan ve 525 Nolu Hesapta izlenen karşılığın, 31.12.2023 tarihli düzeltme öncesi bilançolarda yer alan tutarın ortaklara vergisiz dağıtımı mümkün olup, enflasyon düzeltmesi neticesinde oluşan farkların ortaklara dağıtımı halinde dönem kazancı ile ilişkilendirilmeksizin kâr payı dağıtımı olarak vergiye tabi tutulacağını belirtelim.
İşletmelerin söz konusu hesabı alt hesaplarda ayrı ayrı takip etmeleri enflasyon düzeltme farklarının ortaklara dağıtılmasında vergi etkisinin gözden kaçırılmasının önüne geçilecektir. Ayrıca söz konusu hesaba ilişkin enflasyon düzeltmesi neticesinde oluşan farkların geçmiş yıl zararlarına mahsup edilebileceğini veya kurumlar vergisi mükelleflerince sermayeye ilave edilebileceğini bu işlemlerin kâr dağıtımı sayılmayacağını da belirtmiş olalım.
Mahmut Bülent YILDIRIM
This email address is being protected from spambots. You need JavaScript enabled to view it.
https://www.dunya.com/kose-yazisi/stok-beyanini-ortaklara-dagitirken-vergiye-dikkat/742625
