Bilindiği üzere; Gelir Vergisi Kanunu’nun (GVK) 75. maddesinin 2’nci fıkrasının 1 nolu bendindeki parantez içi hüküm uyarınca “Sermaye Piyasası Kanunu’na göre kurulan yatırım fonları katılma belgelerine ödenen kâr payları” menkul sermaye iradıdır.
Yatırım fonları kar payları esas itibariyle yatırım fonu katılma belgelerinin yatırımcı tarafından fona iadesi ile elde edilen ve itfa bedeli ile alış bedeli arasında doğan olumlu farktır. Ancak, yatırım fonları katılma belgeleri fona iade edilmeden doğrudan fon tarafından kar payı-temettü dağıtılması da söz konusu olmaktadır.
Öte yandan, Gelir İdaresi’nin yayımladığı “GVK Geçici 67’nci Madde Uygulaması İle İlgili Olarak Gerçek Kişilere Yönelik Vergi Rehberi”nde fon katılma paylarından elde edilen gelirler;
- Katılma paylarının fona iadesinden doğan gelirler (menkul sermaye iradı),
- Katılma paylarının üçüncü kişilere satışından doğan gelirler (değer artışı kazancı) ve
- Katılma paylarının elde tutulduğu dönemde elde edilen dönemsel gelirler- dağıtılan kâr payları (menkul sermaye iradı),
olarak gruplandırılmaktadır.
Gelir İdaresi Başkanlığı’nca verilmiş özelgede katılma paylarının fona iade edilmemesi durumunda katılımcıların elde etmiş olduğu kâr payları, “elde tutulduğu dönemde elde edilen dönemsel getiri” olarak değerlendirilmiş ve anlan kar paylarının Gelir Vergisi Kanunu’nun geçici 67’nci maddesinin (1) numaralı fıkrası kapsamında tevkifata tabi tutulması gerektiği belirtilmiştir.
Dolayısıyla, gerçek kişilerce sahip olunan ve Sermaye Piyasası Mevzuatı’na göre sermaye piyasası aracı olarak nitelendirilen yatırım fonları katılma belgelerinden elde edilen gelirlerin (katılma belgelerinin fona iadesinden doğan ya da fonun kar payı dağıtımından elde edilen), Gelir Vergisi Kanunu’nun geçici 67’nci maddesinin birinci fıkrası çerçevesinde tevkifat yoluyla vergilendirilmesi gerekmektedir.
Öte yandan, üzerinden vergi tevkifatı yapılmış olan (ya da tevkifat oranı % “sıfır” da olsa tevkifat yapılmış sayılan) fon katılma belgelerinden gerçek kişilerce elde edilen gelirler için tevkifat nihai vergileme olacak ve tam mükellef gerçek kişilerce bu gelirler için yıllık beyanname verilmeyecek ve/veya başka gelirler için yıllık beyanname veriliyorsa bu gelirler yıllık beyannameye dahil edilmeyecektir. Keza, dar mükellef gerçek kişiler de bu gelirleri için münferid beyanname vermeyeceklerdir.
Daha önce Bakanlar Kurulu Kararları, sonrasında ise Cumhurbaşkanı Kararları ile fon türüne göre tevkifat oranları farklı olarak belirlenebilmektedir. Nitekim son olarak 1 Mayıs 2024 tarihli ve 32533 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Cumhurbaşkanı Kararı ile Gelir Vergisi Kanunu’nun geçici 67’nci maddesinde yer alan tevkifat oranlarında değişiklik yapılmıştır. Anılan değişiklikler de dikkate alındığında fonlardan elde edilen gelirlerin tevkifata (stopaja) tabi olma ve beyan durumu aşağıda olduğu gibi özetlenebilir:
- Portföylerinin %51’i aşan miktarda Türkiye’de borsada işlem gören hisse senetlerinden oluşan yatırım fonlarının bir yıldan fazla süreyle elde tutulan katılma belgelerinden elde edilen gelirler stopaja ve yıllık beyana tabi değildir.
- Devamlı olarak fon toplam değerinin en az %80’i menkul kıymet yatırım ortaklıklarının hisse senetleri dışında kalan ve BİST’te işlem gören hisse senetlerinden oluşan hisse senedi ağırlıklı fonların katılma belgelerinden sağlanan gelirler %0 oranında stopaja tabidir. Stopaj nihai vergidir ve yıllık beyana tabi değildir.
- İki yıldan fazla süreyle elde tutulan girişim sermayesi yatırım fonu ve gayrimenkul yatırım fonu katılma paylarından elde edilen gelirlerde stopaj oranı %0’dır. Mükelleflerce bu gelirler için de beyanname verilmeyecektir.
- Değişken, karma, Eurobond, dış borçlanma, yabancı, serbest fonlar ile unvanında döviz ifadesi geçen yatırım fonları dışındaki yatırım fonlarından;
i) 23.12.2020-30.04.2024 tarihleri arasında iktisap edilenler %0,
ii) 01.05.2024-31.07.2024 tarihleri arasında iktisap edilenler %7,5,
oranında stopaja tabidir. Mükelleflerce bu gelirler için de beyanname verilmeyecektir.
- Yukarıdaki fonlar dışında kalan yatırım fonu katılma belgeleri kar payları %10 oranında stopaja tabidir. Stopaj nihai vergidir.Akif AKARCA / Dr.Mehmet ŞAFAK
