Demir çelik sektörüne ilişkin olarak yakın zamanda kapsamlı değişiklikler yapıldı. Bunlardan ilki 21.04.2022 tarihinde yayınlanan 41 seri No.lu Katma Değer Vergisi Genel Uygulama Tebliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ ile demir-çelik ürünlerinin teslimine getirilen tevkifat uygulaması. Daha sonra bu uygulamanın kapsamı 25.10.2022 tarihinde yayınlanan 43 seri No.lu Katma Değer Vergisi Genel Uygulama Tebliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ ile genişletildi. Bir diğeri ise inşaat demiri üreten veya ithal edenler ile ihracatçı, toptancı, bayi, tüccar, yapı müteahhitleri, yapı denetim kuruluşları ve laboratuvarlara getirilen inşaat demiri izleme sistemi (İDİS) uygulaması.
Bunların getirilme amaçlarının başında kuşkusuz kayıt dışı ekonomiyle mücadele geliyor. Bunun dışında İDİS’in uygulamaya geçmesi ile deprem kuşağında yer alan ülkemizde yapı güvenliğinin sağlanması ve denetlenmesi de amaçlanmaktadır.
Şimdi bu iki uygulamayı daha açıklayıcı olması açısından sırasıyla değerlendireceğiz.
Demir-Çelik Ürünlerinin Tesliminde Tevkifat Uygulaması
Tevkifat kapsamına; cevherden, hurdadan veya diğer hammaddelerden üretilen demir-çelik ve alaşımlarından mamul her türlü uzun çubuk, inşaat demiri, profil, kangal demir, filmaşin, tel, halat, hasır, boru, lama ve benzerleri veya yassı levha, sıcak haddelenmiş yassı ürünler, soğuk haddelenmiş yassı ürünler ve kaplanmış yassı ürünler, demir-çelik ve alaşımı ürünler girmektedir.
Demir-çelik ve alaşımlarından yapılan kapı, kapı kolu, köşebent, vida, somun, vida soketi, dübel, kilit, çivi, flanş, maşon, dirsek, kanca, menteşe, yay, bilya, rulman, zincir gibi mamul eşyaların teslimleri ise tevkifat kapsamında değildir.
Demir-çelik ürünlerinin tesliminde tevkifat kapsamına girenlerinin hem KDV mükelleflerine hem de Belirlenmiş Alıcılara tesliminde KDV tevkifatının uygulanması gerekmektedir. Yalnız burada dikkat edilmesi gereken iki husus bulunmaktadır. Bunlardan birincisi demir-çelik ve alaşımlarından mamul ürünlerin, ithalatçılar tarafından yapılan teslimleri ile münhasıran cevherden üretilenlerinin üreticiler tarafından ilk tesliminde (demir-çelik ve alaşımlarından mamul ürünlerin hurdadan, diğer hammaddelerden veya hurda, cevher ve diğer hammaddeler birlikte kullanılarak üretilmesi halinde bu ürünlerin ilk üreticilerinin teslimi bu kapsamda değerlendirilmez ve tevkifata tabidir) tevkifat uygulanmayacağı, bu safhalardan sonraki el değiştirmelerde ise tevkifat uygulanacağıdır. Diğeri ise belirlenmiş alıcılar arasında yer alan ve Payları Borsa İstanbul A.Ş.’de işlem gören şirketler tarafından yapılan demir-çelik ve alaşımlarından mamul ürünlerin tesliminde de tevkifat uygulanacağıdır. Burası önemli çünkü normalde belirlenmiş alıcıların birbirlerine karşı yaptıkları teslim ve hizmetlerde (şirketleşenler dahil profesyonel spor kulüplerince yapılanlar hariç) KDV tevkifatı uygulanmaz hükmü ve tebliğin ilerleyen bölümlerinde belirlenmiş alıcıların kısmi tevkifat uygulaması kapsamındaki teslim ve hizmetlerinde hesaplanan KDV, alıcıların durumuna bakılmaksızın tevkifata tabi tutulmayacak hükmü (şirketleşenler dahil profesyonel spor kulüplerince belirlenmiş alıcılara yapılan teslim ve hizmetler hariç) yer almakta iken bu hüküm ile Payları Borsa İstanbul A.Ş.’de işlem gören şirketlerin yapacağı demir-çelik ve alaşımlarından mamul ürünlerin teslimi de tevkifat kapsamına alınmıştır.
İDİS Uygulaması
İnşaat demiri izleme sistemi inşaatlarda kullanılan demirlerin üretim aşamasından son kullanım aşamasına kadar olan sürecin izlenebilir ve takip edilebilir olmasına olanak sağlayan bir sistemdir. Bu sistemi inşaat sektöründe faaliyet gösteren mükellefler tarafından kullanılmak üzere inşaat demirinin üretim veya ithalatından inşaatta kullanım ve laboratuvar deneyler dâhil geçen tüm aşamalarda takip edilmesine imkân verecek bir sistem olarak tanımlamak da mümkündür.
Bu sistemi kullanmak zorunda olanları sayacak olursak;
– İnşaat demiri üretenler,
– İnşaat demiri İthal edenler,
– İnşaat demiri ihraç edenler,
– İnşaat demiri toptancıları,
– İnşaat demiri bayileri,
– İnşaat demiri satıcıları,
– Yapı müteahhitleri,
– Yapı denetim kuruluşları
– Laboratuvarlardır.
Yukarıda sayılan ve sistemi kullanmak zorunda olanlar İDİS kapsamında güvenlikli etiket/işaretleri kullanarak ve İDİS mobil uygulaması üzerinde bunları aktive ederek inşaat demirlerinin sistem üzerinden takibinin yapılmasını sağlayacaklardır.
Mevcut inşaat demiri üreten veya ithal edenler ile ihracatçı, toptancı, bayi, tüccar ve yapı müteahhitlerinin 1.1.2024 tarihinden önce İDİS’e geçmeleri zorunludur. Bununla birlikte stoklarında güvenlikli etiket ve/veya güvenlikli işaret olmayan inşaat demir bulunduranlardan, üretici ve ithalatçılar 1.1.2024 tarihinden itibaren, diğerleri ise normalde 31.1.2024 tarihinden sonra bu stoklarını satışa konu edemez iken 3.1.2024 tarihli İnşaat Demiri İzleme Sistemi Uygulama Genel Tebliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ (Seri No: 1) ile bu tarih 30.4.2024 tarihi olarak değiştirilmiştir. Yapılan son değişikliğin İDİS’e geçmekle ilgili olmadığını, İDİS’e geçmenin son tarihinin inşaat demiri üreten veya ithal edenler ile ihracatçı, toptancı, bayi, tüccar ve yapı müteahhitleri için 1.1.2024 olduğunu, 30.4.2024 tarihinin ise sadece stoklarında güvenlikli etiket ve/veya güvenlikli işaret olmayan inşaat demir bulunduranlardan üretici ve ithalatçılar hariç (bunlar için yine 1.1.2024 tarihi geçerli) diğer satıcıların bunları satışa konu edemeyecekleri tarihi belirttiğini tekrar vurgulamakta fayda var.
Sonuç olarak demir-çelik sektörü özelinde yapılan esaslı değişiklikler, sektörün yakından takip edildiğinin bir göstergesi olmakla beraber sektör temsilcilerinin yapılan veya yapılacak değişikleri yakından takip etmesi ve bu değişikliklere kendilerini uyarlamaları, gerekli önlemleri almaları bugün veya ileride bir inceleme ve devamında büyük cezai müeyyidelerle karşı karşıya kalmamaları adına önem arz etmektedir.
Fatih KAYA, Vergi Müfettişi
Kaynakça
— Katma Değer Vergisi Kanunu
— Katma Değer Vergisi Genel Uygulama Tebliği
— İnşaat Demiri İzleme Sistemi Uygulama Genel Tebliği
