Bir yılın bitimi yeni bir yılın habercisidir, her yılın son ayında kişileri bir yandan hüzün, diğer yandan mutluluk ve telaş sarar. Ticari işletmeler/şirketlerde ise hummalı bir çalışma başlar. Yazımız konusu ise, şirketlerin yıl bitmeden dikkat etmeleri gereken hususları hatırlatmaktır.
Şirketler, her yılın son ayında genel olarak cari hesap mutabakatları yapar, stok sayım (envanter) programı yapar, mali tablolarını erken hazırlar, vergi planlaması yapar, yeni yatırım kararları alır. Ancak, her yılsonunda yapılan bu klasik çalışmalara bu yıl çok önemli bir konu eklenmiş bulunuyor. Buda, bu yılsonunda uygulanacak “enflasyon düzeltmesi” adıyla yapılacak enflasyon muhasebesidir.
Şirketlerde dikkat edilecek hususlar
Ticari işletmelerin/şirketlerin Aralık ayı bitmeden yapmaları gereken yılsonu işlemleri ve dikkat etmeleri gereken hususları aşağıdaki gibi sıralanabilir.
1- Bankalar, tüm borçlu ve alacaklı hesapların mutabakatının yapılması.
2- Kasa ve stok (envanter) sayımının yapılarak eksik/fazla para, stok ile firelerin tespitinin yapılması.
3-Kasa hesabındaki fiktif paralara ve ortaklardan alacak tutarlarına adat hesabı yapılıp yapılmadığının kontrolu.
4- Aktif ve Pasifte yer alan tüm yabancı paraların değerlemesinin yapılarak, gelir ve gider kalemlerinin güncellenmesi.
5- Varsa, şüpheli alacaklara karşılık ayrılıp ayrılmadığının kontrolu.
6- İmalat söz konusu ise, ilgili hesaplamaların doğruluğunun ve satışların maliyetinin kontrolunun yapılması.
7- Alınan ve verilen sipariş avansları hesaplarının kontrol edilerek, işlemi bitmiş hesapların ilgili hesaplara aktarılması.
8- Yıl içerisinde ödenen geçici vergi hesaplarının ve varsa dolaylı ödenen stopajların bu hesaba aktarımının yapılması.
9- Varsa, önceki yıldan devreden ve iadesi gereken geçici vergilerin kontrolunun yapılması.
10- Sabit varlıkların sayımının ve amortisman kontrollerinin yapılarak, eksik kayıtların ve amortismanlarının kontrolunun yapılması.
11- Binek otoların alımında ödenen ve indirilemeyen KDV’nin ve kısıtlı giderlerin kontrolu.
12- Kanunen kabul edilmeyen giderlerin kontrolu.
13- Varsa, kârlı satılarak kayıtlardan çıkarılmış sabit varlıklarla ilgili yenileme fonu ayrılıp ayrılmadığının kontrolunun yapılması.
14- Kamuya olan vergi ve SGK borçlarının mutabakatının yapılması, ödenmemiş SGK primlerinin ve ödenmemiş geçici vergilerin ayrıştırılması.
15- Kullanılmayan (devreden) geçmiş yıl zararların kontrolu. Bu notları ve uyarıları çoğaltmak mümkün. Ancak, her işletmenin faaliyetine ve türüne göre yılsonu beklentileri, planlamaları ve çalışmaları farklılık göstermektedir.
Ayrıca; İş Kanunu gereği, çalışanların özlük haklarının kontrolü ve biriken kıdem tazminatlarının bütçelenmesi gerekiyor. Ticaret Kanunu gereği ise; yapılmış veya yapılmamış genel kurulların, varsa çıkan ortak veya yeni giren ortak varsa hisse devirleri ve ortaklar pay defterinin işlenip işlenmediğinin kontrolünün yapılması.
Enflasyon düzeltmesi (muhasebesi) için dikkat edilecek hususlar
Gerekli şartlar oluştuğu için, 31/12/2023 tarihi itibariyle enflasyon muhasebesi uygulamasına geçiliyor. Enflasyonun bu denli yüksek olduğu süreçte uygulama artık elzem olmuştur. Ülkemizde işletmelerin büyük bir kısmının öz kaynak sorunu bulunuyor.
Birçok işletme sermaye yetersizliği nedeniyle finans kurumlarından kullanmış oldukları krediyi sermaye olarak görüyor. Enflasyon muhasebesine geçilirken, sermaye yetersizliği nedeniyle yüksek kredi borcu olanları bekleyen önemli bir risk ise, 2023 yılından sonraki yıllarda daha fazla vergi ödemeleri söz konusu olabilir. Bu durumda, işletmelerin bilançolarını gözden geçirip rasyolarını analiz etmeleri ve ihtiyaç varsa yıl bitmeden sermaye artışlarına gitmelerinde fayda vardır.
Enflasyon düzeltmesi sonrası öz kaynakları kuvvetli ve yabancı kaynakları az olan işletmelerin ise, daha az vergi ödemeleri demektir. Ayrıca, işletmelerin kurumsal bakış açısıyla yönetim organizasyon planlarını her yıl yeniden gözden geçirmeleri, yönetim muhasebesi departmanlarını geliştirmeleri, vergi ve finans planlaması yapmalarında fayda vardır. Talha APAK
