Ticari hayatın bir parçası olarak uluslararası yardım kuruluşlarına veya doğrudan doğal afet sonucunda zarar gören bölgelere ya da tüm bunlardan bağımsız olarak reklam, tanıtım veya garanti kapsamında herhangi bir bedel alınmaksızın gümrük bölgesinin dışına kesin olarak mal gönderilmektedir. Literatürde bedelsiz ihracat olarak geçen bu durumda ihraç edilen mal karşılığında herhangi bir döviz tahsilatı yapılmamaktadır. Makalemizin konusunu bedelsiz olarak kesin ihracata konu olan malın alışında yüklenilen KDV`nin İade alınıp alınmayacağı hususu oluşturmaktadır.
1- Gümrük Mevzuatı:
Ekonomi Bakanlığı (Mülga Dış Ticaret Müsteşarlığı) tarafından 2008/12 sayılı Bedelsiz İhracata İlişkin Tebliğ’in(1) (Tebliğ) 1. maddesinde yer aldığı üzere, bedelsiz ihracatın dayanağını 22.12.1995 tarihli ve 95/7623 sayılı İhracat Rejimi Kararı’nın 3. maddesinin (e) bendi oluşturmaktadır. Bedelsiz ihracat aynı Tebliğ’de; bedeli, yürürlükteki Kambiyo Mevzuatı çerçevesinde yurda getirilmesi gerekli olmaksızın, yurt dışına mal çıkarılması olarak tanımlanmaktadır.
Bedelsiz olarak ihraç edilebilecek mallar Tebliğ’in “Uygulama” başlıklı 2. maddesinde belirtilmiştir. Mezkur maddeye istinaden bedelsiz ihracata konu olabilecek mallar;
a) Gerçek veya tüzel kişiler tarafından götürülen veya gönderilen hediyeler, miktarı ticari teamüllere uygun numuneler ile reklam ve tanıtım malları, yeniden kullanıma veya geri dönüşüme konu ithal edilmiş mal ve ambalaj malzemeleri,
b) Daha önce usulüne uygun olarak ihraç edilmiş malların bedelsiz gönderilmesi ticari örf ve adetlere uygun parçaları, fireleri ile garantili olarak ihraç edilen malların garanti süresi içinde yenilenmesi gereken parçaları,
….
Gerçek veya tüzel kişiler tarafından götürülen veya gönderilen hediyeler, miktarı ticari teamüllere uygun numuneler ile reklam ve tanıtım malları, yeniden kullanıma veya geri dönüşüme konu ithal edilmiş mal ve ambalaj malzemeleri ile daha önce usulüne uygun olarak ihraç edilmiş malların bedelsiz gönderilmesi ticari örf ve adetlere uygun parçaları, fireleri ile garantili olarak ihraç edilen malların garanti süresi içinde yenilenmesi gereken parçaların değeri 250.000,00 (İkiyüzellibin) ABD Dolarına kadar olanlar ile ……. için bedelsiz ihracat izni doğrudan ilgili gümrük idaresine yapılmaktadır.
2- KDV Mevzuatı:
3065 sayılı Katma Değer Vergisi (KDV) Kanununun;
- 1/1 inci maddesinde, Türkiye'de ticari, sınai, zirai faaliyet ve serbest meslek faaliyeti çerçevesinde yapılan teslim ve hizmetlerin KDV'ye tabi olduğu,
-11/1-a maddesinde, ihracat teslimleri ve bu teslimlere ilişkin hizmetler, yurt dışındaki müşteriler için yapılan hizmetler, serbest bölgedeki müşteriler için yapılan fason hizmetler ve karşılıklı olmak şartıyla uluslararası roaming anlaşmaları çerçevesinde yurt dışındaki müşteriler için Türkiye'de verilen roaming hizmetlerinin KDV'den istisna olduğu” hükmüne yer verilmiştir.
KDV Kanunu’nun 11/1-c maddesi uyarınca ihraç edilmek kaydıyla teslim edilen malların ihracatçılar tarafından İhracat Rejimi Kararı’nın bedelsiz ihracata ilişkin hükümleri çerçevesinde ihraç edilmesi durumunda, söz konusu eşya için tecil-terkin sisteminin uygulanması hususunda 04.06.2004 tarih ve 17 numaralı KDV Sirkülerinin “Bedelsiz İhracat” başlıklı 2-b bölümünde bedelsiz ihracatın KDV iadesine yönelik açıklamalar yapılmıştır. Sirküler’in ilgili bölümünde; “Bedelsiz İhracata ilişkin Tebliğ (İhracat 2006/5) uyarınca, bedeli yürürlükteki Kambiyo Mevzuatı çerçevesinde yurda getirilmesi gerekli olmaksızın yurt dışına kesin olarak mal çıkarılması bedelsiz ihracat olarak tanımlanmaktadır. Buna göre, karşılığında yurda herhangi bir bedel getirilmeksizin yurtdışına yapılan teslimler; KDV Kanunu’nun 12/1. maddesindeki şartlar çerçevesinde gerçekleştirildiğinin ve söz konusu ihracatın bedelsiz yapıldığının gümrük beyannamesi ve ilgili makamlardan [Gümrük idaresi, İhracatçı Birlikleri, Ekonomi Bakanlığı (Mülga Dış Ticaret Müsteşarlığı)] alınan izin yazısı ile tevsiki şartıyla Kanun’un 11/1-c maddesi kapsamında işlem görebileceklerdir.” İfadeleri yer almaktadır.
Buna göre, bir teslimin ihracat teslimi sayılabilmesi için karşılığında yurda herhangi bir bedel getirilmesine gerek bulunmamakta olup, söz konusu teslimin KDV Kanununun 11/1 inci maddesindeki şartlar çerçevesinde gerçekleştirilmesi kaydıyla, ihracat istisnası kapsamında değerlendirilmesi mümkün bulunmaktadır.
İzmir Vergi Dairesi Başkanlığı’nın, 07.02.2012 tarih ve B.07.1.GİB.4.35.17.01-35-02-133 sayılı Özelgesinin sonuç bölümü aşağıdaki gibidir.
“… Buna göre, bir teslimin ihracat teslimi sayılabilmesi için karşılığında yurda herhangi bir bedel getirilmesine gerek bulunmamakta olup, söz konusu teslimin KDV Kanunu’nun 12/1-a maddesindeki şartlar çerçevesinde gerçekleştirilmesi kaydıyla, ihracat istisnası kapsamında değerlendirilmesi mümkün bulunmaktadır.
Diğer taraftan, bedelsiz olarak yapılan ihracat işleminin de beyannameye dahil edilebileceği tabiidir. Ancak, bu işleme ilişkin olarak yüklenilen vergilerin iade edilebilmesi için söz konusu bedelsiz ihracat işleminin ihracatın yapıldığı dönem beyannamesiyle beyan edilmesi ve bu beyannamede iade talebinde bulunulması gerekmekte olup, beyan edilmeyen bedelsiz ihracat işlemleri ile ilgili olarak iade talebinde bulunulması söz konusu değildir.” İfadelerine yer verilmiştir.
Ankara Vergi Dairesi Başkanlığı’nın 09/06/2014 tarih ve 84974990-130[11-2013/45]-594 sayalı özelgesinde özetle aşağıdaki ifadelere yer verilmiştir;
İlgide kayıtlı özelge talep formunuzda; Alman Hükümetinden alınan yetkiye istinaden Türkiye'de acil yardım projesi kapsamında satın alınan yardım malzemelerinin hibe kapsamında Suriye'ye gönderildiği belirtilerek söz konusu alımlara ilişkin olarak ödenen KDV'nin iadesinin alınıp alınmayacağı ve bundan sonra yapacağınız hibe kapsamındaki alımlara ilişkin KDV'den muaf olup olamayacağınız ile ihracatın tedarikçi firma tarafından yapılmasında kurumunuza kesilecek fatura üzerinden KDV istisnası uygulanıp uygulanmayacağı hususunda bilgi istenilmektedir.
….
Diğer taraftan, ihracatın tedarikçi firma tarafından yapılması halinde ihracata ilişkin yürürlükteki mevzuat hükümleri çerçevesinde ihracatı yapan firmanın yüklendiği vergiyi indirim ve iade konusu yapabilmesi mümkündür.”
3- Sonuç:
Yukarıda ayrıntılı olarak yer verilen gümrük mevzuatı ve KDV mevzuatı dikkate alındığında; Gerçek veya tüzel kişiler tarafından götürülen veya gönderilen hediyeler, miktarı ticari teamüllere uygun numuneler ile reklam ve tanıtım malları, yeniden kullanıma veya geri dönüşüme konu ithal edilmiş mal ve ambalaj malzemeleri, daha önce usulüne uygun olarak ihraç edilmiş malların bedelsiz gönderilmesi ticari örf ve adetlere uygun parçaları, fireleri ile garantili olarak ihraç edilen malların garanti süresi içinde yenilenmesi gereken parçaları, sebebiyle yüklenen KDV`nin KDV beyannamesinde beyan edilmek şartıyla indirim konusu yapılabileceği, indirim konusu yapılamayan KDV`nin iadeye konu edilebileceği değerlendirilmektedir.
28.09.2023
Bekir Güneş
Yeminli Mali Müşavir
E. Vergi Müfettişi
This email address is being protected from spambots. You need JavaScript enabled to view it.
