1-Yapı Denetim Hizmetleri
1.1-Tevkifat Uygulayacak Alıcılar ve Tevkifat Oranı
Hem KDV mükelleflerine, hem de belirlenmiş alıcılara verilen yapı denetim hizmetlerinde, alıcılar tarafından (9/10) oranında KDV tevkifatı uygulanır.
1.2-Kapsam
Tevkifatın kapsamını, yapı denetim firmalarınca verilen yapı denetim hizmetleri oluşturmaktadır. Su yapıları denetim hizmeti ve benzeri hizmetler de bu kapsamda değerlendirilir.
Tevkifat yapmakla sorumlu tutulanlara verilen yapı denetim hizmetlerinde, bedelin kamu kurumları aracılığıyla ödenmesi halinde tevkifat, hizmeti satın alan ve adına yapı denetim hizmeti faturası düzenlenen tarafından uygulanır. Kamu kurumları tarafından bizzat satın alınmayan yapı denetim hizmetlerine ilişkin bedellerin, bunlar adına açılan hesaplardan ödenmesi nedeniyle sorumlu sıfatıyla KDV tevkifatı yapmaları söz konusu değildir.
Arsa karşılığı inşaat işlerinde, hizmet bedeli müteahhit tarafından ödenmekle birlikte yapı denetim hizmetine ait fatura ilgili mevzuatı gereğince inşaat ruhsat sahibi (arsa sahibi) adına düzenlendiğinden, inşaat ruhsat sahibinin mükellefiyet durumuna göre hareket edilir. Ruhsat sahibinin KDV mükellefi veya belirlenmiş alıcılar kapsamında olması halinde, tevkifat uygulamasına ilişkin işlem tesis edilir.
Bu hizmetlerde KDV matrahı, yapı denetim hizmet sözleşmesi ile belirlenen ve yapı denetim kuruluşuna ödenen hizmet bedeli olup; Yapı Denetim Kanunu’na göre muhasebe müdürlüklerinin hesabına aktarılarak emanete alınan ve daha sonra yapı denetimi şirketlerine ödenen hakedişler üzerinden yapılan % 3 ve Çevre Şehircilik Bakanlığı tarafından yapılan % 3 idare payı kesintileri KDV matrahı dışında bırakılmayacak, bu tutarlar dâhil toplam bedeli işlem üzerinden hesaplanan KDV tevkifata tabi tutulacaktır[1].
Özelge: Su yapılarının denetimine yönelik olarak verilen denetim hizmetleri, yapı denetim hizmetleri kapsamında değerlendirilerek hizmet bedelleri üzerinden hesaplanan KDV’nin tevkifata tabi tutulması gerekmektedir[2].
1.3-KDV İadesi
Yapı denetim hizmeti ile ilgili KDV iade alacaklarının mahsubunu isteyen mükelleflerin 10.000-TL’yi aşmayan mahsup talepleri vergi inceleme raporu, YMM raporu ve teminat aranılmaksızın yerine getirilir. 10.000-TL ve üzerindeki mahsuben iade talepleri vergi inceleme raporu ile yerine getirilir. Ancak 01/04/2023 tarihinden itibaren mükellefin iade hakkı doğuran işlemi yaptığı yılda süresinde düzenlenmiş tam tasdik sözleşmesinin bulunması halinde, mahsuben iade talepleri YMM raporu ile yerine getirilebilir.
Yapı denetim hizmeti ile ilgili nakden iade talepleri münhasıran teminat ve/veya vergi inceleme raporu ile yerine getirilir. İade talebinin tamamı kadar teminat verilmesi halinde teminat, münhasıran vergi inceleme raporu sonucuna göre çözülür. Ancak 01/04/2023 tarihinden itibaren mükellefin iade hakkı doğuran işlemi yaptığı yılda süresinde düzenlenmiş tam tasdik sözleşmesinin bulunması halinde, nakden iade talepleri YMM raporu ile yerine getirilebilir veya iade talebinin tamamı kadar verilmiş teminat, YMM raporu ile çözülebilir.
2-Fason Olarak Yaptırılan Tekstil ve Konfeksiyon İşleri, Çanta ve Ayakkabı Dikim İşleri ve Bu İşlere Aracılık Hizmetleri
2.1-Tevkifat Uygulayacak Alıcılar ve Tevkifat Oranı
Hem KDV mükelleflerine, hem de belirlenmiş alıcılara yapılan fason tekstil ve konfeksiyon işleri, fason çanta ve ayakkabı dikim işleri ile fason işlerle ilgili aracılık hizmetlerinde, alıcılar tarafından (7/10) oranında KDV tevkifatı uygulanır.
2.2-Kapsam
Tevkifat kapsamına;
-Deriden mamul giyim eşyalarına ilişkin fason işler de dâhil olmak üzere fason tekstil ve konfeksiyon işleri (perde, halı, mobilya kumaşı ve örtüsü, havlu, oto koltuk kumaşı, çuval ve benzerleri ile bunların imalinde kullanılacak iplik veya kumaşa verilen fason hizmetler dâhil),
-Fason çanta, kemer, cüzdan ve benzerleri ile ayakkabı (terlik, çizme ve benzerleri dâhil) dikim işleri (söz konusu malların dikimi dışında tadil ve onarım şeklinde ortaya çıkan hizmetler hariç),
-Bu işlerle ilgili aracılık hizmetleri girmektedir.
Terziler tarafından, KDV mükellefleri ile belirlenmiş alıcılara verilen dikim, tadil, onarım şeklindeki hizmetler de tevkifat uygulaması kapsamındadır.
Fason imalatın şartı, imal edilecek mal ile ilgili ana hammadde başta olmak üzere hammaddelerin fason iş yaptıranlarca temin edilmesidir.
Bu çerçevede, tekstil ve konfeksiyon sektöründeki boya, apre, baskı ve kasarlama işlerinde, boya ve kimyevi maddelerin işi yaptıranlar tarafından temin edilip, bu işleri yapanlara verilmesi halinde tevkifat uygulanacak; boya ve kimyevi maddelerin bu işleri yapanlar tarafından temin edilip kullanılması halinde tevkifat yapılmayacaktır.
Ütüleme, çözgü, haşıl, dikim, kesim, kapitone, tıraşlama, zımpara, şardon, yakma, ram, nakış ve benzeri bütün işler tevkifat uygulamasına tabidir. Ancak, bu işler boya, baskı, apre ve kasarlama işlerinin bir unsuru veya tamamlayıcısı olarak onlarla birlikte yapılıyorsa, aynı faturada gösterilmeleri kaydıyla bu işler tevkifat uygulaması bakımından boya, baskı, apre ve kasarlama hizmetleri gibi işlem görecektir.
Fason olarak yapılan yıkama ve kurutma işlerinde de yardımcı malzemelerin işi yaptıranlar tarafından temin edilip bu işleri yapanlara verilmesi halinde tevkifat uygulanacaktır. Presleme işinin yıkama ve kurutma işlerinin bir unsuru veya tamamlayıcısı olarak birlikte yapılması ve aynı faturada gösterilmesi halinde tevkifat uygulanırken, presleme işinin yıkama ve kurutma işinden ayrı olarak yapılması durumunda tevkifat uygulanmayacaktır.
Fason olarak yaptırılan kapitone işlerinde astarın üzerine sadece elyaf veya elyafla birlikte tül veya tela tatbik edilmektedir. Sadece elyaf tatbik edilen hallerde elyafın, elyaf ile birlikte tül veya telanın tatbik edildiği hallerde elyaf ile tül veya elyaf ile telanın fason iş yaptıranlar tarafından temin edilip fason iş yapanlara astar ile birlikte verilmesi halinde tevkifat uygulanacak, astar hariç yukarıda sayılanların fason iş yapanlarca temin edilip kullanılması halinde ise tevkifat uygulanmayacaktır.
Fason işlerde mamul bir bütün olarak imal ettirilebileceği gibi, üretim aşamaları itibarıyla kısmi olarak fason iş yaptırılması da mümkündür.
Örnek: Bir konfeksiyon firmasının pazarlayacağı gömleklerin kumaşını, kesimini, dikimini ayrı ayrı firmalara fason olarak yaptırması halinde her bir kısmi iş, tevkifat uygulaması kapsamına girecektir.
Fason iş yapanların, başkalarına fason iş yaptırmaları, her iki fason iş bakımından tevkifat uygulamasına engel değildir.
Örnek: İmal edip pazarladığı pantolonların bir kısmını fason olarak imal ettiren bir mükellef, aynı zamanda ihracatçı firmalara fason olarak erkek takım elbisesi imal ediyorsa, fason yaptırdığı pantolonlar için kendisi tevkifat uygulayacak, ihracatçıya yaptığı fason takım elbiseler için ise ihracatçı tarafından tevkifat uygulanacaktır.
Fason olarak yapılan işlerde, fason işi yapanlar tarafından kullanılan iplik, fermuar, düğme, tela, astar ve benzeri her türlü yardımcı madde ve malzemeler, fason hizmet bedeline dâhildir. Fason iş için kullanılan bu madde ve malzemelerin, ayrı fatura edilmesi söz konusu değildir.
Konu hakkında verilmiş özelgeler aşağıda özetlenmiştir.
Özelge: Derinin tekstil ve konfeksiyon ürünlerinin imalinde kullanılmak üzere lazer ile modellere göre kesilmesi ve işlenmesi şeklinde verilen hizmetlerin 2007/13033 sayılı BKK eki (II) sayılı listenin 10’uncu sırasında yer alan “fason olarak yapılan tekstil ve konfeksiyon işleri” kapsamında değerlendirilmesi ve tevkifata tabi tutulması gerekmektedir. Buna karşılık derinin ayakkabı, çanta ve aksesuar ürünlerinin imalinde kullanılmak üzere lazer ile kesilmesi ve işlenmesi hizmetleri 2007/13033 sayılı BKK eki (II) sayılı listede yer alan “fason olarak yapılan tekstil ve konfeksiyon işleri” kapsamında değerlendirilemeyeceğinden genel oranda KDV uygulanacak ve tevkifat söz konusu olmayacaktır[3].
Özelge: Fason imalatın şartı, imal edilecek mal ile ilgili ana hammadde başta olmak üzere hammaddelerin fason iş yaptıranlarca temin edilmesidir. Bu itibarla, fason iplik imal eden firma tarafından sağlanan likra hammaddesinin mamul içerisinde miktar ve tutar olarak, yardımcı madde sayılmasını gerektirecek kadar cüzi yer tutması durumunda, yapılan işin fason işi olarak değerlendirilip tevkifata tabi tutulması gerekmektedir. Bu durumda firma tarafından sağlanan likra hammaddesi ve fason işçilik için ayrı ayrı değil tek bir fatura düzenlenerek, tevkifatın bu faturada yazan bedel üzerinden hesaplanması gerekmektedir. Ancak, yapılan iplik imalatı işinde işi sipariş eden işletmeler tarafından temin edilen naylon hammaddesi yanında, imalat yapan firma tarafından tedarik edilen likranın mamul içerisinde ana hammadde olarak ve miktar ve tutar itibariyle ağırlıklı yer tutması halinde, fason imalattan bahsetmek mümkün olamayacağından, bu imalatlar üzerinden tevkifat uygulanmasına gerek bulunmamaktadır[4].
Özelge: Çadır üretiminde kullanılan malzemelerin tamamının işi yaptıran firma tarafından temin edilerek, sadece çadırların dikimine yönelik olarak ilgili firmadan alınan işçilik hizmeti, fason olarak yaptırılan tekstil ve konfeksiyon işleri kapsamında değerlendirileceğinden, söz konusu hizmet bedellerine ait KDV tutarı üzerinden tevkifat uygulanacaktır[5].
Özelge: Penye, triko ve benzeri giyim ürünlerinin üzerine boncuk, payet, plastik nakış, taş ve benzeri süsleme ve tamamlayıcı aksesuarların uygulanması mahiyetindeki işler, kullanılan malzemenin işi yaptıran tarafından temin edilmesi halinde fason olarak yapılan tekstil ve konfeksiyon işleri kapsamında değerlendirilerek KDV’ye tabi tutulacak ve hesaplanan KDV tutarı üzerinden tevkifat uygulanacaktır. Ancak, söz konusu malzemenin işi yapan tarafından temin edilmesi halinde verilen hizmet, fason olarak yapılan tekstil ve konfeksiyon işleri kapsamında değerlendirilmeyerek genel oranda KDV’ye tabi tutulacak ve işleme ait KDV tutarı üzerinden tevkifat yapılmayacaktır. Diğer taraftan, imalatçı firmadan alınan silindir şeklindeki biye kumaşların işi yapanın temin ettiği yardımcı madde ve malzemeler yardımıyla çiçek şekline getirilerek firmaya geri götürülmesi faaliyeti de, fason olarak yaptırılan tekstil ve konfeksiyon işleri kapsamında değerlendirilecek ve tevkifat uygulanacaktır[6].
Özelge: Ayakkabı imalatında kullanılacak olan derinin firma tarafından fason olarak başka bir firmaya kestirilmesi halinde, deri kesim işçiliği hizmetinin, 2007/13033 sayılı BKK eki (II) sayılı listenin 10’uncu sırası kapsamında değerlendirilerek % 8 oranında KDV’ye tabi tutulması ve söz konusu deri kesim işçiliği hizmetinin, “fason tekstil ve konfeksiyon işleri, fason çanta ve ayakkabı dikim işleri” kapsamında tevkifata tabi tutulması gerekmektedir[7].
Özelge: Firma tarafından verilen tekstil ürünlerinin yıkanması hizmetinde, yardımcı malzemelerin işi yaptıranlar tarafından temin edilmesi durumunda bu hizmete ait bedeller üzerinden KDV tevkifatı yapılması gerekmektedir. Ancak yıkama işine ilişkin yardımcı malzemelerin firma tarafından temin edilmesi durumunda ise KDV tevkifatı uygulanmayacaktır[8].
Özelge: Ayakkabı üzerine yapılan nakış işi, “fason olarak yapılan tekstil ve konfeksiyon işi” olarak değerlendirilmediğinden işlem bedeli üzerinden hesaplanan KDV tevkifata tabi tutulmayacaktır[9].
Özelge: Satış yapılan tekstil firmalarından sevk irsaliyesi ile gelen firma etiketlerine, kuşgözünün çakımı hizmeti, fason olarak yapılan bir hizmet olarak değerlendirilemeyeceğinden, buna ilişkin düzenlenecek faturada alıcılar tarafından KDV tevkifatı uygulanmayacaktır[10].
2.3-Fason İşlerle İlgili Aracılık Hizmetleri
Fason işlerle ilgili aracılık hizmetleri aşağıdaki açıklamalar çerçevesinde tevkifata tabidir.
Bazı KDV mükellefleri;
-Fason iş yaptıracak olanlara, fason iş yapacak işletmeleri,
-Fason iş yapacak işletmelere, fason iş yaptıracak olanları,
temin etmek suretiyle aracılık hizmeti vermektedir. Bu hizmetlerde aracı firmanın fason işle ilgili bir sorumluluğu bulunmamakta, sadece tarafları bir araya getirmektedir. Bu aracılık hizmetleri bu bölüm kapsamında tevkifata tabidir.
Fason yapılmak üzere alınan işin tamamen başka firmalara fason olarak yaptırılması halinde de her iki aşamada tevkifat uygulanacaktır.
2.4-KDV İadesi
Fason olarak yaptırılan tekstil ve konfeksiyon işleri ile fason ayakkabı ve çanta dikim işleri ve fason işlerle ilgili aracılık hizmetlerine ilişkin KDV iade alacaklarının mahsubunu isteyen mükelleflerin 10.000-TL’yi aşmayan mahsup talepleri vergi inceleme raporu, YMM raporu ve teminat aranılmaksızın yerine getirilir. 10.000-TL ve üzerindeki mahsuben iade talepleri vergi inceleme raporu ile yerine getirilir. Ancak 01/04/2023 tarihinden itibaren mükellefin iade hakkı doğuran işlemi yaptığı yılda süresinde düzenlenmiş tam tasdik sözleşmesinin bulunması halinde, mahsuben iade talepleri YMM raporu ile yerine getirilebilir.
Fason olarak yaptırılan tekstil ve konfeksiyon işleri ile fason ayakkabı ve çanta dikim işleri ve fason işlerle ilgili aracılık hizmetlerine ilişkin nakden iade talepleri münhasıran teminat ve/veya vergi inceleme raporu ile yerine getirilir. İade talebinin tamamı kadar teminat verilmesi halinde teminat, münhasıran vergi inceleme raporu sonucuna göre çözülür. Ancak 01/04/2023 tarihinden itibaren mükellefin iade hakkı doğuran işlemi yaptığı yılda süresinde düzenlenmiş tam tasdik sözleşmesinin bulunması halinde, nakden iade talepleri YMM raporu ile yerine getirilebilir veya iade talebinin tamamı kadar verilmiş teminat, YMM raporu ile çözülebilir.
Dr. İsmail Pamuk – Yeminli Mali Müşavir
Barbaros Soylu – S.M. Mali Müşavir
18.09.2023
Yararlanılan Kaynaklar
[1] Kemal Oktar, “KDV İstisnalar ve İadeler”, Gözlem Yayıncılık, Güncellenmiş 12. Basım, Ankara, 2020, s.689.
[2] İstanbul VDB Mükellef Hizmetleri KDV Grup Müdürlüğü’nün 19/01/2012 tarihli ve B.07.1.GİB.4.34.17.01-KDV.9-201 sayılı özelgesi.
[3] İstanbul VDB Mükellef Hizmetleri KDV Grup Müdürlüğü’nün 30/05/2014 tarihli ve 39044742-010.01-1514 sayılı özelgesi.
[4] Büyük Mükellefler VDB Mükellef Hizmetleri Grup Müdürlüğü’nün 21/10/2013 tarihli ve 64597866-130[9-2014]-164 sayılı özelgesi.
[5] Ankara VDB Mükellef Hizmetleri KDV ve Diğer Vergiler Grup Müdürlüğü’nün 22/04/2014 tarihli ve 84974990-130[9-2013/61]-437 sayılı özelgesi.
[6] İstanbul VDB Mükellef Hizmetleri KDV Grup Müdürlüğü’nün 12/06/2014 tarihli ve 39044742-KDV.9-1624 sayılı özelgesi.
[7] Konya VDB’nin 01/03/2019 tarihli ve 37009108-130[137321]-20065 sayılı özelgesi.
[8] Bursa VDB Gelir Kanunları Grup Müdürlüğü’nün 13/03/2019 tarihli ve 45404237-130[I-18-85]-E.42644 sayılı özelgesi.
[9] İzmir VDB Mükellef Hizmetleri KDV ve Diğer Vergiler Grup Müdürlüğü’nün 18/08/2011 tarihli ve B.07.1.GİB.4.35.17.01-35-02-392 sayılı özelgesi.
[10] Denizli VDB Mükellef Hizmetleri Grup Müdürlüğü’nün 27/10/2017 tarihli ve 51421814-130[9-2017/59]-98781 sayılı özelgesi.
