Danıştay Vergi Dava Daireleri Kurulu, “Bölge İdare Mahkemesi Kararları Arasındaki Aykırılığın Giderilmesi İstemi Hakkında” verdiği 07/06/2023 Tarih, Esas : 2023/2 Karar : 2023/4 No.lu Kararında, “ vergilendirme İşleminin dayanağı olan kanun hükmünün Anayasa Mahkemesince iptal edilmesi sonucu, yürürlükte olduğu dönemde bu kanun hükmüne istinaden yapılmış işlemlerin düzeltme ve şikâyet yolu ile vergi hatası kapsamında değerlendirilmesine imkân bulunmadığına” hükmetmiştir.
Aykırılığın giderilmesi istemine konu olayda, 488 sayılı Damga Vergisi Kanunu’nun 6728 sayılı Kanun’un 27. maddesiyle değiştirilen ek 2. maddesinin (4) numaralı fırkasında yer alan “…ve yabancı firmalarca da teklif verilen…” ibaresi Anayasa Mahkemesinin 24/12/2020 tarih ve E12020/15, K’,2020/78 sayılı kararıyla iptal edilmiştir.
Bunun üzerine iptal kararından önce İdareler tarafından ihale edilen muhtelif işleri üstlenen davacılar tarafından, ihale kapsamında imzalanan sözleşme nedeniyle ve ihale kararı üzerinden ödenen damga vergileri ile hak ediş ödemeleri üzerinden kesilen damga vergilerinin 488 sayılı Damga Vergisi Kanunu’nun ek 2. maddesi uyarınca istisna kapsamında olduğu belirtilerek iadesi istemiyle, iptal kararının yürürlüğe girdiği tarihten sonra yapılan düzeltme başvurularının reddi üzerine yapılan şikâyet başvurularının reddine dair işlemlerin iptali istemiyle davalar açılmıştır.
Açılan davalarda konuyu “ vergi hatası” kapsamında değerlendiren ve davayı kabul eden bölge idaresi mahkemesi olduğu gibi, konunun “vergi hatası” olarak değerlendirilemeyeceği ve davanın reddine karar veren bölge idare mahkemeleri de bulunmaktadır. Aykırılıklar da buradan kaynaklanmaktadır.
Vergi hatalarının düzeltilmesi ve şikâyet yoluyla müracaat, Türk Vergi Sistemi içinde yer alan en kadim kurumlardan biridir. Zira 213 sayılı Kanundan önce yürürlükte bulunan 5432 sayılı Kanunda da (1949-1961) hüküm bulmuştur.
Mevzubahis Karar’da da ifade edildiği üzere, vergilendirmeye ilişkin olarak yapılan hatalı işlemlerin düzeltme ve şikâyet yoluyla giderilmesi, 213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun 117 ve 118. maddelerinde sayılan haller için öngörülmüş istisnai bir yoldur.
Düzeltme ve şikâyet yoluna başvurulabilmesi için ileri sürülen hatanın hukuki yorum gerektirmeyecek şekilde açık ve net olarak belirlenebilmesi gerekmektedir.
Diğer bir ifadeyle, düzeltme ve şikâyet konusu yapılabilecek vergi hataları, kendisinden düzeltme isteminde bulunulan idari makam veya uyuşmazlık halinde yargı mercii tarafından, Vergi Usul Kanunu’nun 3. maddesinde öngörülen yorum tekniklerine başvurulmadan ilk bakışta anlaşılabilecek nitelikte olan vergilendirme işlemlerindeki hatalardır.
Aksi takdirde, her türlü uyuşmazlığın düzeltme zamanaşımı içerisinde dava konusu edilebilmesi söz konusu olur ki bunun, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun dava açma sürelerine İlişkin 7, maddesinin düzenlenme amacına uygun düşmeyeceği tartışmasızdır.
Bu sebeple bir uyuşmazlığın çözümünün, maddi olayların değerlendirilmesi ve mevzuatın yorumlanmasını gerektirmesi halinde ise “vergi hatası”dan değil “hukuki uyuşmazlıktan/ihtilaftan bahsedilir.
Öte yandan Anayasa’nın 153. maddesinin beşinci fıkrasında, Anayasa Mahkemesinin iptal kararlarının geriye yürümeyeceği hükme bağlanmıştır. Anayasa Mahkemesi tarafından bir hükmün iptal edilmesi sonucunda, hükmün yürürlükte olduğu dönemde tatbiki sonucu haksız tahsilat gibi hukuk devleti ilkesiyle bağdaşmayan bir durumun ortaya çıkması halinde, bu durumun giderilmesi için kanunkoyucular tarafından yeni kanun çıkarılması gerekmektedir.
Dolayısıyla hükmün iptal sonucu ortaya çıkan boşluk/haksızlık vergi mevzuatı yönünden vergi hatalarının düzeltilmesi ve şikayet yoluyla müracaat kurumları üzerinden giderilemez.
