Gıda alışverişinde 100 liralık ürün için 8 lira KDV ödeyen vatandaş, artık 10 lira KDV ödüyor. Kasiyere KDV dahil 108 lira değil, 110 lira veriyor. Deterjan, sabun gibi dezenfektanlar içinse 100 lira + 8 lira KDV ödenirken, artık 100 lira + 20 lira KDV (KDV dahil 120 lira) ödeniyor. Daha önce yüzde 18 oranında KDV’ye tabi ürünler de artık, yüzde 20 oranında KDV’ye tabi hale gelmiş oldu.
İŞLETMELER EMANETÇİ
Peki; KDV oran değişikliklerinin işletmelere etkisi nasıl olacak? Aslında işletmelerin maliyet ve kârlılıkları hiçbir şekilde etkilenmiyor KDV artışından... Çünkü işletmeler KDV’de ‘emanetçi’ durumdalar. Müşterilerinden tahsil ettikleri KDV’yi, devlete ödemek üzere ‘emaneten’ tahsil ediyorlar. Ticari faaliyetlerinin maliyet ve kârlılığını KDV hiç etkilenmiyor. (Diğer yandan; tedarikçilere aynı ürün için ödenen KDV tutarı ve KDV dahil tutar ise otomatik olarak artıyor.) İşletmeler bir taraftan müşterilerinden (kestikleri fiş-fatura ile) KDV tahsil ederlerken, diğer yandan tedarikçilerine de (aldıkları fiş-fatura ile) KDV ödüyorlar. Ay kapandıktan sonra, ertesi ay da; (müşterilerinden) tahsil ettikleri KDV ile (tedarikçilerine) ödedikleri KDV arasındaki pozitif farkı, Maliye’ye öderler. Neticede; işletmeler ticaretini yaptıkları ürünlerin maliyetleri-kârlılıkları ile hiç ilişkilendirmeksizin KDV’yi kayıtlarına alırlar.
DEVİR KDV İŞLETMELER ALEYHİNE
Diğer yandan; işletmelerin, müşterilerinden tahsil ettikleri KDV ile tedarikçilerine ödedikleri KDV arasında negatif fark varsa (ödenen KDV, tahsil KDV’den daha düşükse) bu kez devlete KDV ödemezler, ‘devir KDV’ oluşur kayıtlarında... Bu negatif farkın (devir KDV) oluşmasından; ticari faaliyetin maliyet-kârlılığı etkilenmese de, işletmelerin nakit akışları (olumsuz) etkilenir. Tedarikçilerinden temin ettikleri ürünler üzerindeki KDV tutarını tedarikçilerine öderler ama devir KDV’yi devletten tahsil edemezler, finansman yüküne katlanmak zorunda kalırlar.
Devir KDV’nin işletmelerin nakit akışa olumsuz etkisinin kalkması için devir KDV’nin devlet tarafından işletmelere ödenmesi gerekir. Ancak vergi mevzuatına göre; devir KDV’nin şirketlere iadesi ancak ‘ihracatçı işletmeler’ gibi sınırlı sayıda mükellefe, özel durumlarda uygulanmakta. Zaman zaman ‘devreden KDV yükünün işletmelerin üzerinden kaldırılması’ konusu gündeme gelse de halen birçok işletme bu yükü taşımaya devam ediyor. Geçmişten gelen birikmiş yükün büyüklüğünden de (ve kayıt dışı işlem yapanların olası suistimal risklerinden) kaynaklı olarak bu konunun çözümünde somut adım atılamıyor. Birikmiş yük bir anda eritilemese de; nakden iade imkanı olmasa da, (kayıt dışı ile etkin mücadele ve suiistimal riskleri de bertaraf edilerek) ileri vadelere yayılarak, vergi-sigorta prim borçlarına mahsup imkânı tanınarak, gider yazma olanağı tanınarak işletmelerin üzerinden hak etmedikleri ‘devreden KDV’ yükü kaldırılabilir.
GAYRİMENKULLERİN SATIŞINDA YÜZDE 20 KDV HESAPLANACAK
Şirketler iki yıl aktiflerinde tuttukları gayrimenkullerin satışında KDV hesaplamıyorlardı, alıcılar KDV ödemeksizin taşınmazı tapu dairesinde üzerlerine kaydettiriyorlardı. Şimdi Meclis’teki yasa teklifine göre; edinimin üzerinden iki yıldan fazla süre geçmiş olsa da, şirketler artık (yasa teklifinin Resmi Gazete’de yayımlanması sonrasında yeni alacakları) gayrimenkulleri satmak istediklerinde değeri üzerinden yüzde 20 oranında KDV hesaplayarak alıcıya teslim yapacaklar. Yasanın yayım tarihinden önce edinilmiş taşınmazların satışı sırasında eski hükümler geçerli olacak, iki yıl aktifte tutulmuş olan taşınmazlar yine KDV hesaplanmaksızın satılabilecek.
Şirketlerin İki yıl elde tuttukları taşınmazları sattıklarında elde edilen kazancın yüzde 50’si için Kurumlar Vergisi’nden istisna ediliyor. Şimdi; yasa teklifiyle bu istisna da kaldırılıyor. Ancak; yasanın yürürlüğe girmesinden önce edinilen taşınmazların (iki yıllık süre sonunda) satışında, istisna oranı yüzde 25 de olsa uygulanabilecek.
Yasa teklifi, Meclis Plan ve Bütçe Komisyonu’ndan geçtiğimiz cuma günü geçti. Genel Kurul’da da görüşülüp Cumhurbaşkanı onayı sonrasında vergilerdeki yeni değişiklikler Resmi Gazete ’de yayımlanacak. Ahmet Karabıyık
https://www.hurriyet.com.tr/yazarlar/ahmet-karabiyik/kdv-oran-artisi-nasil-etkileyecek-42296755
