Geçen hafta Meclis’te kabul edilen ve yakın zamanda Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe girecek 7143 sayılı Torba Kanun’da çalışma hayatına ilişkin çok önemli düzenlemeler yer alıyor. Bunlardan en dikkat çekeni ise hiç kuşkusuz SGK’ya olan borçların yapılandırılması.
Peki yapılandırmanın kapsamı ve şartları nasıl olacak? Çalışma hayatında başka hangi değişiklikler olacak? İşte ayrıntılar:
Hangi Borçlar Kapsamda?
7143 sayılı Kanun ile SGK tarafından tahsil edilen aşağıdaki borçlar yapılandırılabilecek:
- 2018 yılı Mart ayı ve önceki aylara ilişkin prim borçları (işsizlik sigortası, sosyal güvenlik destek primi ve isteğe bağlı sigorta primleri dahil) ile bunlara bağlı gecikme cezası ve gecikme zammı alacakları,
- 31/3/2018 tarihine kadar (bu tarih dâhil) bitirilmiş olan özel nitelikteki inşaatlar ile ihale konusu işlere ilişkin eksik işçilik tutarı üzerinden hesaplanan sigorta primi ile bunlara bağlı gecikme cezası ve gecikme zammı alacakları,
- 31/3/2018 tarihine kadar (bu tarih dâhil) yapılan tespitlere ilişkin idari para cezaları ile bunlara bağlı gecikme cezası ve gecikme zammı alacakları.
Ayrıca Kanunun yayımı tarihinden önce 6183 sayılı Kanun ve diğer kanunlar uyarınca tecil edilip de tecil şartlarına uygun olarak ödenmekte olanlardan, kalan taksit tutarları için borçlular, talep etmeleri hâlinde yapılandırma hükümlerinden yararlanabilecekler.
Gecikme Zamları Tahsil Edilmeyecek
Yapılandırma Kanunu ile yukarıda 1 ve 2. maddede belirttiğimiz prim borçları ile Kanunun yayımı tarihine kadar geçen süre için Yİ-ÜFE aylık değişim oranları esas alınarak hesaplanacak tutarın, Kanunda belirtilen süre ve şekilde ödenmesi hâlinde, bu alacaklara uygulanan gecikme cezası ve gecikme zammı alacakların tamamı silinecek.
İdari Para Cezalarının Yarısı Silinecek
Yapılandırma kapsamına giren idari para cezalarında ise aynen prim borçlarında olduğu gibi Kanunun yayımı tarihine kadar geçen süre için Yİ-ÜFE aylık değişim oranları esas alınarak hesaplanacak tutarın, Kanunda belirtilen süre ve şekilde ödenmesi hâlinde, uygulanan gecikme cezası ve gecikme zammı alacakların tamamı silinecek. Bunun yanında belirtilen şekilde ödeme yapılması halinde cezaların yarısının tahsilinden de vazgeçilecek.
Sadece Gecikme Zammı Varsa…
Şayet SGK’ya olan borç ödenmiş, ancak fer’ileri (gecikme zammı ve gecikme cezası) ödenmemişse, fer’i alacağın %40’ının Kanunda belirtilen süre ve şekilde ödenmesi hâlinde, kalan %60’ının tahsilinden vazgeçilecek.
Başvurular Temmuz Sonuna Kadar
Yapılandırma hükümlerinden faydalanılabilmek için çok önemli üç şartın yerine getirilmesi gerekiyor:
- Borçluların Kanunun yayımı tarihini izleyen ikinci ayın sonuna kadar (Mayıs ayında yayınlanması halinde Temmuz ayı sonuna kadar) ilgili idareye başvuruda bulunmaları gerekiyor.
- Borçluların, dava açmamaları, açılmış davalardan vazgeçmeleri ve kanun yollarına başvurmamaları gerekiyor. Davadan vazgeçme dilekçeleri ilgili SGK il müdürlüğüne verilecek ve bu dilekçelerin verildiği tarih, ilgili yargı merciine verildiği tarih sayılarak dilekçeler ilgili yargı merciine gönderilecek.
- Borçlular, taksit ödeme süresince tahakkuk eden sigorta primlerini çok zor durum olmaksızın bir takvim yılında ikiden fazla vadesinde ödememeleri ya da eksik ödemeleri hâlinde, yapılandırılan borçlarına ilişkin kalan taksitlerini ödeme haklarını kaybedecekler. Ayrıca ilk iki taksitin süresinde tam ödenmemesi halinde de yapılandırma hakkı kaybedilecek. Bu sebeple taksitlerin süresinde ödemesine dikkat edilmesi gerekiyor.
Ödemeler Nasıl Olacak?
Borçlular, yapılandırdıkları prim borçlarını ilk taksiti Kanunun yayımı tarihini izleyen üçüncü aydan (Mayıs ayında yayınlanması halinde Ağustos ayından) başlamak üzere ikişer aylık dönemler hâlinde azami on sekiz eşit taksitte ödeyebilecek.
Hesaplanan tutarların taksitle ödenmek istenmesi hâlinde, borçluların başvuru sırasında altı, dokuz, on iki veya on sekiz eşit taksitte ödeme seçeneklerinden birini tercih etmeleri gerekiyor.
Hesaplanan tutarların taksitle yapılacak ödemelerinde belirlenen tutar;
1) Altı eşit taksit için (1,045),
2) Dokuz eşit taksit için (1,083),
3) On iki eşit taksit için (1,105),
4) On sekiz eşit taksit için (1,15),
katsayısı ile çarpılacak ve bulunan tutar taksit sayısına bölünmek suretiyle ikişer aylık dönemler hâlinde ödenecek taksit tutarı hesaplanacak.
Başvuruda bulunan borçlulara tercih ettikleri taksit süresine uygun ödeme planı verilecek. Ancak, tercih edilen süreden daha kısa sürede ödeme yapılması hâlinde ödenecek tutar ilgili katsayıya göre yeniden düzeltilebilecek.
Peşin Ödemede Ekstra Avantaj Var
Bununla birlikte borçlular hesaplanan tutarların tamamını ilk taksit ödeme süresi içerisinde peşin olarak öderlerse katsayı uygulanmayacak ve,
- Fer’i alacaklar yerine Yİ-ÜFE aylık değişim oranları esas alınarak hesaplanacak tutarların %90’ının tahsilinden vazgeçilecek.
- İdari para cezalarından %25 indirim yapılacak.
- Borcun sadece fer’i alacaktan ibaret olması hâlinde fer’i alacak yerine Yİ-ÜFE aylık değişim oranları esas alınarak hesaplanacak tutardan %50 indirim yapılacak.
Şayet borçlular hesaplanan tutarların tamamını ilk iki taksit ödeme süresi içerisinde peşin olarak öderlerse yine katsayı uygulanmayacak ve,
- Fer’i alacaklar yerine Yİ-ÜFE aylık değişim oranları esas alınarak hesaplanacak tutarlardan %50 indirim yapılacak.
- İdari para cezalarından %12,5 indirim yapılacak.
- Borcun sadece fer’i alacaktan ibaret olması hâlinde fer’i alacak yerine Yİ-ÜFE aylık değişim oranları esas alınarak hesaplanacak tutardan %25 indirim yapılacak.
Ayrıca daha önce farklı yapılandırma kanunları ile borçlarını yapılandırıp taksit ödemelerine devam eden kişiler için de peşin ödeme halinde indirim öngörülüyor. Şöyle ki; 6552, 6736 ve 7020 sayılı Kanunların ilgili hükümlerine göre yapılandırılan ve anılan Kanunlar kapsamında ödemeleri devam eden alacaklardan kalan taksitlerin tamamını,
- İlk taksit ödeme süresi içerisinde peşin olarak öderlerse, kalan taksit toplamı içinde yer alan Yİ-ÜFE tutarlarının %90’ının tahsilinden vazgeçilecek.
- İlk iki taksit ödeme süresi içerisinde peşin olarak öderlerse, kalan taksit toplamı içinde yer alan Yİ-ÜFE tutarlarının %50’sinin tahsilinden vazgeçilecek.
GSS Primlerinde Durum
Yapılandırma Kanunu ile 2018 yılı Nisan ayı ve önceki aylara ilişkin olup ödenmemiş olan GSS prim borçlarının 31/12/2018 tarihine kadar ödenmesi halinde gecikme cezası ve gecikme zammı alacaklarının tamamı silinecek.
Ayrıca GSS prim borcu bulunanlar, Kanunun yayımı tarihinden önceki döneme ait prim borçları dikkate alınmaksızın 31/12/2018 tarihine kadar sağlık hizmetlerinden ve diğer haklardan yararlanabilecekler.
Sağlık Hizmetlerinden Faydalanılacak
Bilindiği üzere 4/b kapsamında sigortalı olanlar (eski tabirle Bağ-Kurlular) 60 günden fazla prim borçlarının olması halinde sağlık hizmetlerinden faydalanamıyorlar. Torba kanun ile bu borçların yapılandırılması ve yapılandırılan borçların ilk taksitinin ödenmesi kaydıyla genel sağlık sigortasından yararlanmaya başlanılacak.
SGDP Borçları Siliniyor
Yapılandırma kanunu ile 4/b kapsamında çalışan emekliler için bir af düzenlemesi getiriliyor. Buna göre 4/b kapsamındaki çalışması nedeniyle sosyal güvenlik destek primi ödemesi gereken sigortalıların ödenmemiş bulunan sosyal güvenlik destek primi borçları ve bu borca bağlı gecikme cezası, gecikme zammı gibi fer’i alacaklar terkin edilecek.
Diğer Silinen Borçlar
Yukarıda bahsettiklerimizden başka yapılandırma kanunu ile silinen başka borçlar da bulunuyor:
- İşverenlerin ve üçüncü şahısların, iş kazası ve meslek hastalığı, malullük, adi malullük ve ölüm halleri ile genel sağlık sigortalısına ve bunların bakmakla yükümlü olduğu kişilere yönelik fiiller nedeniyle ödemekle yükümlü bulundukları her türlü borçları ile bu borçlara kanuni faiz uygulanan sürenin başlangıcından Kanunun yayımı tarihine kadar geçen süre için Yİ-ÜFE aylık değişim oranları esas alınarak hesaplanacak tutarın, yukarıda belirtilen süre ve şekilde ödenmesi halinde bu borçlara uygulanan kanuni faizin tahsilinden vazgeçilecek.
- Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından fazla veya yersiz olarak ödendiği tespit edilen gelir ve aylıklara ilişkin borç asılları ile bu borçlara kanuni faiz uygulanan sürenin başlangıcından Kanunun yayımı tarihine kadar geçen süre için Yİ-ÜFE aylık değişim oranları esas alınarak hesaplanacak tutarın, yukarıda belirtilen süre ve şekilde ödenmesi halinde bu borçlara uygulanan kanuni faizin tahsilinden vazgeçilecek.
Genç Girişimcinin Bağ-Kur Primi Devletten
7143 sayılı Kanun her ne kadar ilk bakışta bir yapılandırma kanunu gibi görünse de içeriğinde çalışma hayatına yönelik başka önemli düzenlemeler de barındırıyor. Bunlardan en dikkat çekeni ise genç girişimcilerin Bağ-Kur primlerinin devlet tarafından ödenecek olması.
Düzenlemeye göre; Gelir Vergisi Kanununun mükerrer 20 nci maddesi kapsamında genç girişimcilerde kazanç istisnasından faydalanan ve mükellefiyet başlangıç tarihi itibarıyla 18 yaşını doldurmuş ve 29 yaşını doldurmamış olanlardan, 4/b kapsamında 1/6/2018 tarihinden itibaren ilk defa sigortalı sayılan gerçek kişilerin primleri, 1 yıl süreyle prime esas kazanç alt sınır üzerinden Hazinece karşılanacak.
Genç girişimcilerde kazanç istisnası ile ilgili ayrıntılı bilgi için http://www.sadettinorhan.net/2_1_2017_makale.html linkindeki yazımıza bakabilirsiniz.
Primini Ödemeyen Bağ-Kurlunun Sigortalılığı Durdurulacak
7143 sayılı Kanun ile primini ödemeyen kendi adına ve hesabına bağımsız çalışanlarla ilgili bir düzenleme getiriliyor. Buna göre, kendi adına ve hesabına bağımsız çalışanlar (köy ve mahalle muhtarları dahil) SGK’ya kayıt ve tescilleri yapıldığı hâlde, 31/5/2018 tarihi itibarıyla prim borcu bulunanların, bu tarihten önceki sürelere ilişkin prim borçlarını, 2018 Temmuz sonuna kadar ödememeleri veya yapılandırmamaları halinde,
- Prim ödemesi bulunan sigortalıların daha önce ödedikleri primlerin tam olarak karşıladığı ayın sonu itibarıyla,
- Prim ödemesi bulunmayan sigortalıların ise tescil tarihi itibarıyla
sigortalılığı durdurulacak.
Bu durumda durdurulan süreler sigortalılık süresi olarak değerlendirilmeyecek. Bu şekilde sigortalılıkları durdurulanlardan 4/b kapsamında çalışmaya devam edenlerin sigortalılıkları 1/6/2018 tarihi itibarıyla yeniden başlatılacak.
Bununla birlikte, daha sonra sigortalı ya da hak sahipleri tarafından talep edilmesi hâlinde durdurulan sigortalılık sürelerinin tamamı, borç tutarı hesaplanarak ihya edilebilecek. Ancak bunun için, hesaplanan borç tutarının tamamının, borcun tebliğ tarihinden itibaren üç ay içinde ödenmesi gerekiyor.
Emekliye 1000 TL İkramiye… Ama Nasıl?
7143 sayılı Kanun ile son günlerde çok fazla gündemde olan 1000 TL bayram ikramiyesinin ayrıntıları da belirlendi. Buna göre; SGK tarafından gelir ve aylık ödemesi yapılanlara, ödemenin yapılacağı tarihte gelir ve aylık alma şartıyla, Ramazan Bayramı ve Kurban Bayramında 1.000’er TL tutarında bayram ikramiyesi ödenecek.
Ancak yapılacak bu 1.000 TL’lik ödeme bazı durumlarda azalabilecek. Şöyle ki;
- İş kazaları ve meslek hastalıkları sigortasından sürekli iş göremezlik geliri almakta olanlara, gelir bağlanmasına esas olan sürekli iş göremezlik derecesi oranı esas alınacak.
- Ölüm aylığı veya ölüm geliri ödemesinde hak sahiplerinin hisseleri oranı esas alınacak.
- İş kazası veya meslek hastalığı sonucu meslekte kazanma gücünü %50 oranının altında kaybetmesi nedeniyle sürekli iş göremezlik geliri bağlanmış iken ölenlerden, ölümü iş kazası veya meslek hastalığına bağlı olmayanların hak sahiplerine, sigortalıya gelir bağlanmasına esas olan sürekli iş göremezlik derecesi üzerinden hak sahiplerinin hisseleri oranı esas alınacak.
- Yabancı ülkelerle akdedilen sosyal güvenlik sözleşmeleri uyarınca kısmi gelir veya aylık alanlara, ülkemiz mevzuatına tabi olarak geçen prim ödeme gün sayılarının, sosyal güvenlik sözleşmesine göre nazara alınan toplam prim ödeme gün sayısına olan oranı esas alınacak.
- Birden fazla dosyadan gelir ve aylık alanlara en fazla ödemeye imkân veren bir dosya üzerinden ödeme yapılacak. Mehmet Bulut
