7440 sayılı yapılandırma kanununda, kurumlar vergisi mükelleflerine, 2022 yılına ilişkin kurumlar vergisi beyannamesinde gösterilmek suretiyle kurum kazancından indirim konusu yapılan istisna ve indirim tutarları ile indirimli kurumlar vergisine tabi matrahları üzerinden, dönem kazancı ile ilişkilendirilmeksizin bir defaya mahsus uygulanmak üzere %10 (iştirak kazançları, yurt dışı iştirak kazançları ve yurt dışı şube kazançlarında %5) oranında ek vergi getirilmiştir. Bu yazımızda, istisna ya da indirime hak kazanıldığı halde beyannamede gösterilmeyen indirim ve istisnalar üzerinden ek vergi alınması yönündeki tebliğ açıklaması ele alınacaktır.
Ek vergi mükellefleri
Sermaye şirketleri, Kooperatifler, İktisadi kamu kuruluşları, Dernek veya vakıflara ait iktisadi işletmeler, İş ortaklıkları ek verginin mükellefidir. 6/2/2023 tarihi itibarıyla Adana, Adıyaman, Diyarbakır, Elazığ, Gaziantep, Hatay, Kahramanmaraş, Kilis, Malatya, Osmaniye ve Şanlıurfa İlleri ile Sivas İli Gürün İlçesinde kurumlar vergisi mükellefiyeti bulunanlar ek vergiden muaftır.
Faydalanılmayan indirim ve istisnalar ek vergi kapsamında
Ek vergi uygulamasına ilişkin Tebliğ (Seri No:3) 15 Nisan 2023 tarihli Resmi Gazetede yayımlanarak uygulamanın usul ve esasları açıklandı. Tebliğle ek verginin uygulaması, mükellefleri, vergiye tabi olan istisna ve indirimler ile vergiye tabi olmayan istisna ve indirimler tek tek sayılmıştır.
Tebliğde beyannamede gösterilmeyen indirim ve istisnalarla ilgili olarak “5520 sayılı Kanun ile diğer Kanunlarda yer alan düzenlemeler uyarınca, hak kazanılan istisna ve indirimlerin beyannamede gösterilmesi esas olup, beyannamede gösterilmeyen veya beyannamede gösterilmekle birlikte indirimler/istisnalar satırlarında yer verilmeyen indirim ve istisnalar nedeniyle eksik tahakkuk eden ek vergi, vergi ziyaı cezası ve gecikme faizi ile birlikte tahsil olunur.” şeklinde açıklama yapılmıştır.
Faydalanılmayan indirim ve istisnalardan ek vergi alınmamalıdır
Ek verginin uygulamaya konulmasıyla birlikte “vergilemede geriye yürümezlik ilkesi” ne aykırılığı tartışılırken, vergisel avantaj sağlamayan indirim ve istisnalar üzerinden ek vergi alınacağı yönündeki tebliğ açıklaması bize göre hukuki olmayıp aynı zamanda kanuna ve verginin getiriliş amacına aykırıdır.
Kanun metninde “kurum kazancından indirim konusu yapılan istisna ve indirim tutarları” ibaresine yer vermişken, Tebliğ de kanuna aykırı bir şekilde beyannamede gösterilmeyen veya beyannamede gösterilmekle birlikte indirimler/istisnalar satırlarında yer verilmeyen indirim ve istisnalar üzerinden ek vergi alınacağı açıklanmaktadır. Vergisel istisnalar birer seçimlik hak olup, bu istisnalardan faydalanmak kanuni bir zorunluluk değildir.
Nitekim bir mükellefin kurumlar vergisi istisnasından vazgeçip vazgeçemeyeceği yönünde sormuş olduğu bir soruya Ankara Vergi Dairesi Başkanlığı tarafından “Vergi istisnaları, verginin konusuna giren kazanç ve iratların verginin kapsamı dışında bırakılması olup bu yönü ile vergi istisnalarından yararlanmak bir zorunluluk değildir. Vergi istisnaları belli alanlarda faaliyet gösteren mükellefleri teşvik etmek üzere getirilmiş birer ayrıcalıktır.” Şeklinde yazılı görüş verilmiştir.
Beyannamede gösterilmesi ve yararlanılması yasal bir zorunluluk olmayan istisna ve indirimler üzerinden ek vergi alınması kanuna aykırı olup ek vergi ödeyecek mükelleflerin bu vergiye dava açabilmeleri için 2022 yılı kurumlar vergisi beyannamelerini ihtirazi kayıtla vermeleri yerinde olacaktır. Mahmut Bülent YILDIRIM
