Bilindiği üzere şirket devirlerinde devir bedeli olarak EBITDA (FAVÖK-Finansman Amortisman Vergi Öncesi Kar) çarpanı uygulaması kullanılan yöntemlerden bir tanesidir. Bu yöntem ile ilgili temel prensip şöyledir;
Devir bedeli = (Çarpan x EBITDA) - Net Mali Borç
Yukarıdaki formül kullanılırken şirket değerinin hesaplanmasında, şirketin geçmiş veya gelecekteki sağlayacağı nakit akışları temel alınmıştır. Diğer bir deyişle devir bedeli şirketin sağlayacağı yıllık nakit akışını belirli bir katsayı ile çarparak bulunur. Küçük bir açıklamak yapmak gerekirse, "net mali borç" olarak mali borçların mevduat ve menkul kıymetler toplamından çıkartılması kullanılmaktadır.
Bunu dedikten sonra şirketin yaratacağı nakit akışı yerine neden EBITDA değeri kullanıldığını açıklamak gerekir. Öncelikle EBITDA'nın ne demek olduğunu hatırlamak gerekirse, EBITDA vergi öncesi karın amortisman ve finansman eklenmesi sonucu çıkan değerdir. Finansman olarak kar zarar tablosundaki finansman giderini algılamamak gerektiğini öncelikle belirtmem gerekir. EBITDA hesaplanırken kullanılacak finansman en basit tanımı ile şirketin finansal kuruluşlardaki borçları, mevduatları ve menkul kıymetlerinin faiz gideri ve gelirlerinin neti üzerine borçları, mevduatları ve menkul kıymetlerinin meydana getirdiği kur farkı gider ve gelirlerinin netinin eklenmesi sonucu ortaya çıkan değerdir. Burada dikkat edilmesi gereken nokta finansman olarak hesaplanan değerin gider çıkması durumunda EBITDA hesaplamasında vergi öncesi karın üzerine toplanması, eğer gelir çıkması durumunda ise EBITDA hesaplamasında vergi öncesi kardan çıkartılması gerekir.
EBITDA ile ilgili başka açıklanması gereken bir noktada, bu değerin hangi yıla ait olacağıdır. Eğer devredilecek şirketin son yıllardaki EBITDA değerinde büyük bir değişiklik olmayacak ise hesaplamada geçmiş yılın verisi alınabilir. Eğer şirketin gelecek yıllarında yapmış olduğu yatırımlardan dolayı EBITDA değerinde bir artış öngörülecek ise hesaplamalarda gelecek yıllarda oluşmasını bekledikleri EBITDA değeri hesaplamalarda kullanılabilir.
EBITDA ile ilgili yukarıdaki açıklamalardan sonra formüldeki "çarpan" üzerinde bir açıklama yapmamız yararlı olacaktır. Çarpan değişik sektörlerde genellikle 4-7 arasında bir değer olarak hesaplamalarda kullanılır. Çarpan değeri sektörler arasında değişiklik gösterebildiği gibi, aynı sektörde farklı yıllarda farklı değer biçiminde karşımıza çıkabilir. Örneğin tekstil sektöründe kullanılan çarpan değeri metal sektöründe farklı bir değer olabilir. Ve ya metal sektöründe 2017 yılında hisse devir bedeli hesaplanmasında kullanılan çarpan değeri bir sonraki hisse devri bedeli hesaplamasında kullanılan çarpan değerinden farklılık gösterebilir. Basit bir biçimde anlatmak gerekirse çarpan dediğimiz değer hisseleri devralan kişinin devir bedeli karşısında şirketin faaliyetlerin oluşacak nakit akışı ile ödediği paranın kaç yılda geri almayı istediği ile ilişkilidir. Bu geri alma yılı isteği temelde sektör riski, ülke riski ve dünya genelinde ekonomi ile ilişkilidir.
Çarpan değerini de biraz açıkladıktan sonra formüldeki "net mali borç" değerinin neden çıkartılması gerektiğini açıklamamız yararlı olacaktır. Yukarıda bahsettiğim üzere şirketin yarattığı nakit akışı yerine EBITDA değerini kullanmıştık. EBITDA değerinde vergi öncesi kar bir kaynak girişi gibi düşünülmektedir. Ayrıca amortisman kaynak çıkışı olmayan bir gider olduğundan vergi öncesi kara eklenmiştir. Peki finansman olarak şirketin finansal kuruluşlardaki pozisyonuna göre oluşan net faiz ve net kur farkı toplamını neden nakit akışına ekliyoruz sorusu akla gelecektir. İşte bu soruya verdiğimiz yanıt ile formüldeki "net mali borç" değerinin neden çıkartılması gerektiğini yanıtlayacağız. Dikkat ederseniz formül ile elde edilen değere şirket değeri denmemektedir, yerine "devir bedeli" tanımı kullanılmıştır. Aslında Şirket Değeri = Çarpan x EBITDA dır. Ancak EBITDA içinde finansman değerini nakit akışına eklememiz için şirketin net mali borcunu sıfırlamamız gerekir. Böyle bir durumda şirketin finansmanı olmayacak ve nakit akışına eklenmesi mantıklı olacaktır. Bu durumda da devir bedeli olarak şirket değerinden net mali borcu çıkartmamız anlamlı olur.
Aşağıda formül çıkarımını şöyle de gösterebiliriz;
Şirket Değeri = Çarpan x EBITDA
Devir Bedeli = Şirket Değeri - Net Mali Borç
Devir Bedeli = (Çarpan x EBITDA) - Net Mali Borç
Siyami Altunbaş
