I- GİRİŞ

Bilindiği üzere, Limited Şirketler bir sermaye şirketi olmasına karşın, sermaye ilişkisinden ziyade ortaklar arasındaki dayanışmaya, şahsi mesaiye ve güvene dayanması nedeniyle, TTK’da sermaye paylarının devri, anonim şirketlerindeki pay devrinden daha farklı hükümleri ihtiva eder.

Öte yandan bu farklılık, anonim şirketlerindeki pay devrinin vergilendirilmesine ilişkin hükümlerde de kendini gösterir. Uygulamada, genelde limited şirketlerin ortaklık pay devirleri, nominal değeri üzerinden gerçekleşmektedir. Bu durum, Kanuna aykırı olarak, açık ve net olarak, vergi ziyaına sebebiyet veren bir işlem olup, herhangi bir vergi incelemesinde, ortaklık payını devreden Gelir Vergisi tarhiyatına ve vergi ziyaı cezasına muhatap olabilecektir. Kaldı ki, ortaklık paylarının devrinin geçerli olabilmesi için, aşağıda belirteceğimiz üzere, noterde onaylanması gerekmektedir. Bu işlem de, rahatlıkla Vergi İdaresinin bilgi sahibi olabileceği bir işlemdir.

Şimdi bu genel tespitlerin,  hem TTK, hem de Vergi hukuku yönlerinden açıklamalarını yapalım.

II- SERMAYE PAYI DEVRİNİN YENİ TÜRK TİCARET KANUNU’NDA VE VERGİ MEVZUATINDAKİ YERİ

A- SERMAYE PAYI DEVRİNE İLİŞKİN YENİ TÜRK TİCARET KANUNU’NDAKİ HÜKÜMLER

6762 sayılı eski TTK’nın 518. maddesinde “Paylar” başlığı altında yer alan ortaklık payları, 6102 sayılı Yeni Türk Ticaret Kanunu’nun 593. maddesinde,  “Esas Sermaye Payı” olarak yer almıştır.

6762 sayılı Kanun’un 520. maddesinde düzenlenmiş olan Limited Şirketlerde esas sermaye payının devri, Yeni TTK’nın 595. maddesinde aşağıda şekilde hüküm altına alınmıştır;

“Esas Sermaye Payının devri ve devir borcunu doğuran işlemler yazılı şekilde yapılır ve tarafların imzaları noterce onanır. Şirket sözleşmesinde aksi öngörülmemişse, esas sermaye payının devri için, ortaklar genel kurulunun onayı şarttır. Devir bu onayla geçerli olur. Şirket sözleşmesi başka türlü düzenlenmemişse, ortaklar genel kurulu sebep göstermeksizin onayı reddedebilir. Şirket ana sözleşmesinde sermaye payının devri yasaklanabilir.

Şirket ana sözleşmesinde ek ödeme ve yan ödeme yükümlülükleri öngörüldüğü takdirde, devralanın ödeme gücü şüpheli görüldüğü için ondan istenen teminat verilmemişse, genel kurul sözleşmesinde hüküm bulunmasa bile onayı reddedebilir.

Başvurudan itibaren üç ay içinde genel kurul reddetmediği takdirde onayı vermiş sayılır.”

Limited şirketlerde esas sermaye payının devri ve geçişinin (sermaye payının miras yoluyla, eşler arasında mal rejimine ilişkin hükümler veya icra yoluyla geçmesi) tesciline ilişkin 6102 sayılı Kanun’un 598. maddesinde şu hükümlere yer verilmiştir;

“*Esas sermaye paylarının geçişlerinin tescil edilmesi için,  şirket müdürleri tarafından ticaret siciline başvurulur.

*Başvurunun otuz gün içinde yapılmaması halinde, ayrılan ortak, adının bu paylarla ilgili olarak silinmesi için ticaret siciline başvurabilir. Bunun üzerine, sicil müdürü, sermaye payını iktisap edenin adının bildirilmesi için süre verir.

*Sicil Kaydına güvenen iyi niyetli kişinin güveni korunur.”

Bilindiği üzere, ETTK’da pay devri, 520. maddesinin 1inci fıkrasında düzenlenmiştir. Düzenlemeye göre, Payın devri, şirkete bildirilmek ve pay defterine kaydedilmek şartıyla hüküm ifade edeceği hüküm altına alınmıştır. Ayrıca, 2inci fıkrasında da, devrin pay defterine kaydedilmesi için, ortaklardan en az 4/3’ünün devre muvafakat etmesi ve bunların da, en az esas sermayenin en az 4/3’üne sahip olması gerekiyordu.

Görülüyor ki, yürürlükten kaldırılan 520. maddesindeki, pay devri için öngörülen oranlara ilişkin emredici şart kaldırılmıştır. Yeni Kanun’un 595. maddesinin ikinci fıkrasında pay devrinin, “ana sözleşmede aksi öngörülmemişse, ortaklar genel kurulunun onayı ile mümkün olacağı” hüküm altına alınmıştır. Ana sözleşmede, ortakların sermaye payının devri de yasaklanabilir.

Yukarıda belirtildiği üzere, YTTK’da, sermaye payı devri, ana sözleşmede aksine bir hüküm yoksa, genel kurulun onayına bağlıdır. Bu onay için yeterli oy sayısının ne olacağına ilişkin düzenleme, ayni Kanun’un 620. maddesinde hüküm altına alınmıştır. Buna göre; seçim kararları dahil, tüm genel kurul kararları, toplantıda temsil edilen oyların salt çoğunluğu ile alınır.   

B- VERGİ MEVZUATINDA SERMAYE PAYI DEVRİNİN VERGİLENDİRİLMESİ

Limited şirketlerde ortaklık haklarını temsil eden sermaye paylarının devri, iki şekilde vuku bulur. 1incisi; gerçek kişiler arasındaki sermaye paylarının devri, 2incisi de; Bir Anonim şirketin veya bir limited Şirketin aktifinde kayıtlı, başka bir limited şirketin sermaye paylarının başka bir sermaye şirketine veya gerçek kişiye devridir.

Gerçek kişiler arasındaki sermaye payı devri, Gelir Vergisi Mevzuatının konusu olurken, şirket aktifine kayıtlı sermaye paylarının devri de, iştirak hisselerinin devri olarak Kurumlar vergisi mevzuatının konusudur.

Gerçek kişiler arasındaki pay devrinin vergilendirilmesine ilişkin düzenleme, GVK’nın, “Değer Artış Kazançları” başlığı altında, mükerrer 80. maddesinin 4. fıkrasında hüküm altına alınmıştır. Yazımızın konusu da, gerçek kişiler arasında, Limited Şirketlerin sermaye paylarının devri olduğu için, bu devrin Gelir Vergisi mevzuatı yönünden vergilendirilmesine ilişkin hükümleri açıklayacağız.    

1- Yasal Mevzuat

GVK’nın mükerrer 80. maddesinin 4. maddesinde, ortaklık haklarının veya sermaye paylarının elden çıkarılmasından doğan kazançların, Değer Artış Kazançları sayılacağı hüküm altına alınmıştır.

Öte yandan, bu kazançların vergilendirilmesine matrah olacak, safi değer artışının tespitine ilişkin hüküm de yine ayni Kanun’un mükerrer 81. maddesinde yer almıştır. Maddenin 1. fıkrasında değer artışında safi kazancın; elden çıkarılma karşılığında alınan para ve ayınlarla sağlanan ve para ile temsil edilebilen her türlü menfaatlerin tutarından, elden çıkarılan mal ve hakların maliyet bedelleri ile elden çıkarılma dolayısıyla yapılan ve satıcının uhdesinde kalan giderlerin ve ödenen vergi ve harçların indirilmesi suretiyle bulunacağı belirtilmiştir. Hasılatın ayın olarak sağlanan kısmının tutarı, VUK’un değerleme ile ilgili hükümlerine göre tayin olunacağı hüküm altına alınmıştır.

Burada dikkat edilecek husus, ortaklık payının devrinden elde edilen hasılat ayın veya bir kısmı ayın ise, söz konusu ayının değeri, olayın vuku bulduğu tarihteki rayiç bedeli olacaktır. Rayiç bedelin, belli olmaması,  bilinmemesi veya doğru tespitinin mümkün olmaması halinde, değer tespiti; VUK’un 267. maddesinin 3. sırası Takdir Esasına göre yapılacaktır. Ayının değerinin tespitinde, yargı mercilerinin re’sen tespit ettikleri değerler de, emsal bedelini yerine geçeceği hüküm altına alınmıştır. Bu açıklamalarımızı, devir konusu olan ortaklık payının devrine ilişkin safi değer artış kazancının takdiri ile karıştırılmamalıdır. Safi değer artışı kazancının yıllık beyanname ile beyan edilmemesi veya doğru beyan edilmemesi halinde, VUK’un 30. maddesinin 1. fıkrasına göre, inceleme elemanı tarafından düzenlenen raporda takdir konusu olacaktır. Zira, aşağıda konuya ilişkin verdiğimiz örnek olaylardan da görüleceği üzere, inceleme elemanı raporunda, sermaye paylarının elden çıkarma bedelini tespit ederek, safi değer artış kazancını takdir edecektir.             

Yine, mükerrer 81. maddenin son fıkrasında ortaklık payının elden çıkarılmasında iktisap bedelinin; elden çıkarılan ortaklık payının “elden çıkarıldığı ay hariç olmak üzere, Devlet İstatistik Enstitüsünce belirlenen ÜFE oranında artırılarak tespit edileceği” hüküm altına alınmıştır. 31.12.2004 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan 5281 sayılı Kanunla, 01.01.2006 tarihinden itibaren elde edilecek gelirlere uygulanmak üzere, bu fıkraya bir cümle ilave edilmiştir. Buna göre; “Şu kadar ki, bu endekslemenin yapılabilmesi için, artış oranının %10 veya üzerinde olması şarttır.”

2- 232 Seri No.lu Gelir Vergisi Genel Tebliği

a- Sermaye Artışlarında Elde Edilen Bedelli veya Bedelsiz Sermaye Paylarının İktisap Tarihi

Bilindiği üzere, ister A.Ş’lerde, ister Ltd. Şti’lerde olsun, her zaman genel kurul kararları ile nakdi sermaye artışları söz konusu olabileceği gibi, öz sermaye unsuru olan sermaye yedeklerinin veya kâr yedeklerinin de sermayeye ilavesi mümkündür. Bu unsurların sermayeye ilavesi ile ortaklar, nominal bedelle veya bedelsiz olarak iktisap edilmiş, sermaye paylarına sahip olabileceklerdir.

İşte 232 Seri No.lu Gelir Vergisi Tebliği, bu şekilde elde edilen ortaklık paylarının devrinin, GVK mükerrer 80. maddesine göre vergilendirilmesinde nasıl değerlendirileceğine ilişkindir. Her ne kadar Tebliğ, A.Ş’lere ilişkin hisse senetlerin değerlemesine ilişkin olsa da, A.Ş’lerde iktisap tarihinden itibaren iki yıldan fazla süre ile elde tutulan hisse senetleri vergiye tabi olmadığından, Tebliğ, bu süreyi aşan hisse senetlerinin devrinde geçerli olmayacaktır. Bu Tebliğ’in uygulaması, GVK’nın mükerrer 80. maddesindeki değer artış kazançlarının tespitinde geçerli olacaktır. Dolayısıyla, maddenin 1. fıkrasında, iki yıl içinde hisse senetlerinin elden çıkarılmasından doğan kazançlar için geçerli olan 232 Seri No.lu Gelir Vergisi Genel Tebliği, ayni şekilde maddenin 4. fıkrasında hüküm altına alınan Ltd. Şti’lere ilişkin sermaye paylarının elden çıkarılmasından doğan değer artış kazançlarının tespitinde de göz önünde bulundurulacaktır.    

Yukarıdaki açıklamalarımızdan anlaşılacağı üzere, safi değer artış kazancının tespitinde, sermaye paylarının iktisap tarihi önem arz etmektedir. Öte yandan,  sermaye paylarının iktisabında iki hal söz konusu olabilecektir. 1.si; Ltd. Şti.’de nakdi sermaye artışına gidilerek, ortakların nakdi sermaye artışı karşılığında, sermaye payları elde etmesi, 2.si de; sermaye yedeklerinin veya kâr yedeklerinin sermayeye ilave edilmesiyle, ortakların bedelsiz sermaye payları elde etmesidir.

1. Halde Hisse Senetlerin iktisap Tarihi;

Bu halde, Limited Şirket, Nakdi sermaye artışına gitmiş olup, tüm ortaklar rüçhan haklarını kullanmışlar ve payları nispetinde sermaye paylarına sahip olmuşlardır. Yukarıda verilen örnekte ortaklar Limited Şirkette, nakdi sermaye artışına gitmişlerse, bu artış karşılığında sahip oldukları sermaye paylarının iktisap tarihi, Tebliğ’e göre yine Haziran/2007 yılı olacaktır.     .

2. Halde Hisse Senetlerinin İktisap Tarihi;                  

Bu halde, Ltd. Şti.nin, öz sermayesinde yer alan kâr yedeklerinin veya sermaye yedeklerinin mevcut ödenmiş sermayeye ilavesi ile elde edilen bedelsiz sermaye paylarıdır. Tebliğe göre, önceden sahip olunan hisse senetlerin iktisap tarihi esas alınacaktır. Örneğin; Ltd. Şti. Haziran/2007 yılında kurulmuş, 2015 yılında da, aktife kayıtlı gayrimenkulün satışından doğan kazancın istisna kapsamında olan ve bilançonun pasifinde, öz sermaye kalemleri içinde yer alan özel fon sermayeye ilave edilmişse, bu ilave nedeniyle ortaklara verilen bedelsiz sermaye paylarının iktisap tarihi, Haziran/2007 yılı olacaktır

b- Bedelsiz Sermaye Paylarının Maliyet Bedelinin Tespiti 

Tebliğ’in 3.5. bölümünde örneklerle açıklanmıştır. Buna göre bedelsiz iktisap edilen sermaye paylarının iki şekilde elde edilmesi öngörülmüştür. 1.si sermaye yedeklerinin sermayeye ilavesi, 2.si de kâr yedeklerinin sermayeye ilavesidir.

Sermaye Yedeklerinin Sermayeye İlavesini; Örnek olarak, öz sermaye kalemleri içinde yer alan, Enflasyon Düzeltmesi Olumlu Farklarını gösterebiliriz. Bu farkların sermayeye ilavesi ile edinilen sermaye payları adedinin ve mevcut sermaye payları adedi toplamının, ödenmiş sermaye tutarına bölünmesi suretiyle, sermaye paylarının maliyet bedeli bulunur. 

Kâr yedeklerinin sermayeye ilavesi suretiyle edinilen sermaye paylarına örnek olarak, olağan üstü yedek akçelerin sermayeye ilavesi suretiyle iktisap edilen sermaye paylarını gösterebiliriz. Burada, bu senetlerin maliyet bedeli; daha önce sahip olunan sermaye paylarının maliyet bedeli ile yedek akçelerin sermayeye ilavesi nedeniyle ortaklara verilen nominal bedelli sermaye paylarının toplamının, toplam sermaye payı adedine bölünmesi suretiyle tespit edilir.

Görüşümüze göre; Tebliğ’de gerek nakdi sermaye artışı nedeniyle ortakların rüçhan haklarını kullanmak suretiyle nominal bedelle iktisap ettikleri sermaye payları, gerekse, sermaye yedekleri ve kâr yedeklerinin ilavesi suretiyle iktisap ettikleri sermaye paylarının iktisap tarihlerinin, önceden iktisap edinilen payların tarihlerine bağlanması bize göre doğru değildir. Zira, iktisap tarihi; devre konu olan sermaye paylarının maliyet bedellerinin tespitinde, endekslemenin başladığı tarihtir. Her türlü sermaye artırımı, yeni bir hukuki durumun tekemmülü ile mümkün olur ve sonucunda ortaklar yeni haklara sahip olur. Bu nedenle, görüşümüze göre, sermaye artışı her ne şekilde olursa, olsun edinilen yeni hisse senetlerinin iktisap tarihi de, sermaye artışının ticaret siciline tescil edildiği tarih olmalıdır.

Nitekim, Maliye Bakanlığı Gelir İdaresi Başkanlığı’nın 18.08.2003 tarih ve 303/34503 sayılı Özelgesi’nde;  yeni sermaye artışı dolayısıyla edinilen sermaye paylarının iktisap tarihinin, yeni hak tesisi olduğu için, bu payların pay defterine kaydedilip, ticaret sicilinde ilan edildiği tarih olacağı belirtilmiştir.     

III- DEVİR KONUSU SERMAYE PAYLARININ SATIŞ BEDELİNİN TESPİTİ

Yukarıda da belirttiğimiz üzere, genelde uygulamada, limited şirketlerin ortaklık paylarının devrinin noterde nominal bedel üzerinden olması ve ortaklık payını devreden pay sahibinin bu devirden elde ettiği kazanç ile ilgili olarak yıllık Gelir Vergisi beyanında bulunmamasıdır. Dolayısıyla, mükellefin pay devrine ilişkin elde ettiği safi değer artış kazancı, VUK’un 30. maddesine göre re’sen takdir nedeni olacaktır. Değer artış kazancı, inceleme elemanı tarafından takdir edilirken, iki parametrenin tespitine çalışılacaktır. 1.si; devir konusu olan payların, devir tarihindeki rayiç bedelinin tespiti, 2.si de; maliyet bedelinin tespitidir. Devir konusu payın maliyet bedelinin tespiti, Kanunda açıkça belirlenmiştir. Satış bedeli ise, gerçekte elde edilen bedel olmakla birlikte, mükellef tarafından bu kazanç ile ilgili olarak herhangi bir kazanç beyanında bulunulmadığı için, satış bedelinin bilinmesi de mümkün değildir. Bu durumda, ortaklık payının satış bedeli, VUK’un 266. maddesine göre rayiç bedeli olacaktır.  

Bu durumda inceleme elemanı devir tarihindeki, ortaklık payının değerini tespit edecektir. Bu tespiti yaparken de, “Şirket Değerlemesine” ilişkin yöntemlere başvuracaktır. Bu yöntemler; “Varlık Temelli Değerleme Yaklaşımları”, “Gelir Temelli Değer Yaklaşımları”, Göreceli Değerleme Yaklaşımı”dır. Bu yaklaşımlardan, safi değer artış kazancının tespitinde, hissenin devir tarihindeki değerinin tespiti için, “Varlık Temelli Değerleme Yaklaşımları” yöntemi uygun olacaktır. Zira, diğer yöntemlerde, şirketin değerinin tespitinde geleceğe ait parametrelere yer verileceği için, değerleme daha ziyade tahminlere dayanabilecektir. Bu tür değerleme yöntemleri de,  ortaklık payının devir bedeli konusunda tartışma yaratabilecektir.          

Bu nedenle, bize göre, devir konusu ortaklık payının elden çıkarma bedelinin tespitinde, en son tarihli bilançoya göre, “Varlık Değerleme Yöntemleri” ile şirketin değerinin tespitinin yapılarak ulaşılması gerekir. Bu yöntemler de; 1.si; Defter Değeri, 2.si de; Net Aktif Değeridir (Düzeltilmiş Defter Değeri).

Örnek Olay-1 (Defter Değeri Tespiti):

A Ltd. Şti’nin 30.06.2020 tarihli Bilançosu aşağıdaki gibidir; Şirketin, ödenmiş sermayesi 5.000.000 TL olup, her birinin nominal bedeli 1.000 TL olan 5.000 adet sermaye payından ibarettir. Şirketin %50’şer paylı iki ortağı mevcuttur. 

Şirketin defter değeri, son bilançosunda görülen Öz Sermayesi demektir. Diğer bir deyişle, net aktifinden, kısa vadeli ve uzun vadeli borçların düşülmesi suretiyle bulunur. Bu durumda, yukarıda belirtilen bilançoya göre şirketin defter değeri 28.000.000 TL’dir. Bu durumda, her bir sermaye payının defter değeri; 28.000.000/5.000= 5.600 TL olacaktır.

Örnek Olay-2 (Düzeltilmiş Defter Değeri Tespiti):

Yukarıdaki şirketin, düzeltilmiş defter değerine göre payın rayiç bedelinin tespiti için, ayni bilanço esas alınarak, aktif varlıklarının piyasa değerlerine teşmil edildiğini ve yabancı kaynakların da piyasa değerini yansıttığını varsayalım. Söz konusu bilanço aşağıdaki gibi olacaktır;

Yukarıda görülen düzeltilmiş defter değeri bilançosuna göre, şirketin öz sermayesi; 40.400.000 TL’dir. Bu durumda, şirketin 1 adet payının düzeltilmiş defter değerine göre rayiç bedeli; 40.400.000/5.000= 8.080 TL’dir.

IV- SAFİ DEĞER ARTIŞ KAZANCININ TESPİTİ VE YILLIK BEYANNAMEDE BEYAN EDİLECEK TUTAR

Yukarıda belirtilen Vergi mevzuatına ve hissenin değer tespitine ilişkin
açıklamalarımızın ışığı altında, Limited Şirket ortağının sermaye payını elden çıkarmasından doğan safi değer artışı kazancının tespiti ile yıllık beyannamede beyan edilmesi gereken tutara ilişkin hesaplamalar aşağıdaki gibi olacaktır;

Örnek Olay-1:

Yukarıda örnek olarak verilen (A) Ltd. Şti. 2016 yılının Haziran ayında, 5.000.000 TL nominal bedelle kurulmuş ve sermayesinin tamamı da ayni ay içinde ödenmiştir. Ortaklarından (X) sahip olduğu %50 sermaye payının %25’ini, Ekim/2020 tarihinde elden çıkarmıştır. Şirket kuruluşundan beri herhangi bir sermaye artışına gitmemiştir. Hissenin devri, TTK’nın hükümlerindeki merasimlere uygun olarak nominal bedel üzerinden gerçekleştirilmiştir. Sermaye Payını elden çıkaran ortak, payın elden çıkarılmasından doğan kazanç ile ilgili olarak yıllık beyanname vermemiştir.(veya diğer kazançlarına ilişkin verdiği yıllık beyannamede söz konusu safi değer artış kazancını beyan etmemiştir.)

Sermaye payının elden çıkarılmasından doğan safi değer artış kazancının tespiti aşağıdaki gibi olacaktır; 

Sermaye Payının İktisap Bedeli (nominal bedel): 1.000 TL

(X) Ortağın Ltd. Şti. Sermaye Payı Oranı: %50

Ortağın Sermaye Payı Tutarı: 2.500.000 TL

Ortağın Sermaye Payı Adedi: 2.500 Adet

Endeksleme;

2016 Haziran- 2020 Eylül;

Mayıs/2016 Endeksi: 256,21

Eylül/2020 Endeksi: 515,13

Artış Oranı: 515,13-256,21/256.21= 1,0106

1 Adet Sermaye Eski Payının Endeksleme Tutarı: 1.000x1,0106= 1.010,60 TL

1 Adet Eski Sermaye Payının Endekslenmiş Maliyet Bedeli: 1.000 + 1.010,60= 2.010,60 TL

Satılan Pay Adedi; 2.500Adetx0.25= 625 Adet

Endekslenmiş Maliyet Bedeli: 625 x 2.010,60= 1.256.625,00 TL

Takdir Edilen Elden Çıkarma Bedeli: 625 Adetx8.080 (Düzeltilmiş D.D)= 5.050.000 TL

Safi Değer Artışı Kazancı: 5.050.000 - 1.256.625,00= 3.793.375 TL’dir.

Safi Değer artış kazancı yıllık beyannamede beyan edilirken, mükerrer 80. maddesinin 3. fıkrası uyarınca, 2020 yılı değer artış kazançları için öngörülen yılı istisna tutarı 18.000 TL’dir.

Bu durumda, yıllık beyannamede beyanı gereken Safi Değer Artış Kazancı: 3.793.375-18.000,00= 3.775.375 TL olacaktır.

Elden Çıkarma Bedelinin Tespitinde, Defter Değerinin Dikkate Alınması Halinde;  625x5.600= 3.500.000 TL

Safi Değer Artış Kazancı: 3.500.000- 1.256.625= 2.243.375T.L

Yıllık beyannamede beyanı gereken safi değer artış Kazancı: 2.243.375-18.000= 2.225.375 TL

Elden çıkarma bedelinin her iki halde tespitinde de, safi değer artış kazancı, örnek olayımızdaki şirketin son bilançosuna göre yüksek olmaktadır. Bunun temel nedeni, payını satan ortağın şirketin kuruluşunda, nominal bedel üzerinden paylara sahip olmasıdır. Dolayısıyla, endeksleme yoluyla maliyet bedelinin tespitinde, şirketin kuruluşunda iktisap edilen payın nominal değeri esas alınmıştır. Öte yandan, doğal olarak, payın elden çıkarıldığı tarih itibariyle, elbette şirketin varlıkları ve borçları ile ciroları ve kârlılık durumuna göre bir değeri olacaktır. Bize göre, yukarıda da belirttiğimiz üzere, payın elden çıkarıldığı tarih itibariyle, son tarihli bilançoya göre hesaplanan şirketin defter değeri veya düzeltilmiş defter değerine göre tespit edilen payın değerini, elden çıkarma bedeli olarak kabul etmek uygun olacaktır. Tabii taraflar arasında anlaşılan gerçek devir bedelinin, payın elden çıkarma bedeli olacağı açıktır. Ancak, bu bedelin, idare tarafından bilinmesi veya bilinebilecek durumda olması elbette mümkün değildir. Mükelleflerin, yukarıdaki değer tespitlerini esas alarak, ortaklık payının devrinden doğan değer artış kazançlarını, yıllık beyannamede beyan etmeleri yerinde olacaktır. Hiç beyannamenin verilmemesi veya bu kazancın beyan edilmemesi halinde, idarenin takdirine muhatap olacaklardır.

Örnek Olay-2:

Ancak, yukarıdaki hesaplamalarımızda, söz konusu şirketin kurulduğu tarihten itibaren nakdi sermaye artışının veya sermaye ve kâr yedeklerinin sermayeye ilave edilmediği hali hazır sermayesini muhafaza ettiği varsayımından hareket edilmiştir.

Yine örnek olayımızı esas alarak, Söz konusu limited şirketin Eylül/2019’ da, hem nakdi sermaye artışına, hem de sermaye yedeklerini sermayeye ilave ettiğini varsayalım; Bu durumda, şirketin kuruluşunda iktisap edilen sermaye payları ile sermaye artışında iktisap edilen payların elden çıkarılmasından sağlanan safi değer artış kazancının tespiti aşağıdaki gibi hesaplanacaktır.

Söz konusu Nakdi sermaye artışı ve sermaye yedeklerinin sermayeye ilavesine ilişkin veriler aşağıdaki gibidir; Burada, TTK’nın 462. maddesi dikkate alınmıştır;

Ltd. Şti. Hâlihazır ödenmiş sermayesini %50’si nakdi, %50 si de sermaye yedeklerinden olmak üzere, %100 oranında artırmıştır. Sermaye artışı sonucu ortakların sahip olduğu bedelli ve bedelsiz hisse senetleri aşağıdaki gibidir; 

Artırılan Nakdi Sermaye Tutarı:  2.500.000 TL (2.500 Adet x 1.000 TL)

Sermayeye İlave Edilen Sermaye Yedekleri: 2.500.000 TL (2.500 Adet x 1.000 TL)   

Mevcut Payların Adeti: 10.000 Adet (Yeni ve Eski Payların Toplamı)

1 Adet Bedelsiz Payın Maliyet Bedeli:   5.000.000 /7.500Adet= 666,67 TL

Nakdi Sermaye Artışında 1 Adet Payın Maliyet Bedeli: 5.000.000 + 2.500.000/7.500Adet= 1.000 TL 

Yukarıda da belirttiğimiz üzere, her ne kadar 232 Seri no.lu tebliğde, gerek nakdi sermaye artışı, gerekse sermaye yedekleri ve kâr yedeklerinin sermayeye ilavesiyle elde edilen sermaye paylarının iktisap tarihleri, önceki payların iktisap tarihleri sayılacağı belirtilse de, bizim de görüş olarak katıldığımız, idarenin yukarıda belirtilen muktezasına göre, bu yeni sermaye paylarının iktisap tarihi; Eylül/2019 olması gerekir.

Bu durumda, Ltd. Şti. ortağı (X)’ in devrettiği Sermaye Payı Adeti Toplamı: 1.250 adettir.

Devir Konusu Olan Yeni Sermaye Payı Adeti (bedelli ve bedelsiz):  625 adet

Endekslenmiş Maliyet tespiti: 1.667x1.15= 1.916,67 TL’dir (515.13 - 449,96/449,96).

Bu durumda, devir konusu olan Eski Sermaye Payları ve Yeni sermaye Paylarının Maliyet Bedeli (1 Adeti): 2.011+1.917) = 3.928 TL

Takdir Konusu Elden Çıkarma Bedeli (Düzeltilmiş D.D.): 8.080 TL (1 Adet S. Payı)

Safi Değer Artış Kazancı: [(8.080 x 1.250Adet)-(625 x 2.011 + 625 x 1.917)]= [10.100.000-2.455.000] = 7.645.000 TL

Beyanı Gereken Safi Değer Artış Kazancı: 7645.000 - 18.000= 7.627.000 TL’dir.

V- SONUÇ

Limited şirketler yukarıda bahsettiğimiz özelliklerinden ötürü, Türkiye’de sermaye şirketi olarak en yaygın olanıdır. TTK’da A.Ş’ler ile ilgili birçok hükmün, ayni zamanda limited şirketler için de geçerli olması ve bazı hükümlerin kıyasen uygulanmasına rağmen, yine de, tüzel kişiliğinden kaynaklanan özelliğinden ötürü; TTK’da ve Vergi mevzuatında kendine münhasır hükümlere sahiptir.

İşte, yazımızın konusunu teşkil eden vergi mevzuatına ilişkin farklılık, GVK’nın mükerrer 80. ve 81. maddelerinde yer almıştır. İdare, A.Ş’ye ait hisse senetlerini, iktisap tarihinden itibaren iki yıldan fazla elde bulunduran gerçek kişilerin, hisse senetlerini elden çıkarmasından doğan kazançlarını vergilemezken, limited şirketlerin sermaye payları için bu durum söz konusu değildir. Ortak, sermaye payının iktisap tarihinden itibaren, ne zaman satarsa satsın, değer artış kazancı olarak vergilenecektir.

Ancak, uygulamada yaygın olarak, gerçek kişi ortaklar sahip olduğu sermaye payını elden çıkarırken, TTK’nın öngördüğü zorunlu merasim işlemlerini yerine getirmekte, ancak, sermaye payının elden çıkarılmasından sağladığı değer artış kazancı ile ilgili herhangi bir vergi mükellefiyetini yerine getirmemektedir. Yukarıda ayrıntılı olarak belirttiğimiz üzere, sermaye payının devrinden doğan değer artış kazancı yıllık beyanname ile beyan edilmesi gerekir. Bu mükellefiyetin hiç yerine getirilmediği durumda, Vergi İdaresi VUK’un 30. maddesine göre, değer artış kazancını re’sen takdir ederek, Gelir Vergisi ve vergi ziyaı cezalı tarhiyat yapacaktır. Ayrıca, ziyaa uğratılan vergi aslı için de, beyannamenin verilmesi gereken tarihten, olayın vergi idaresince tespit tarihine kadar hesaplanan gecikme faizi de talep edilecektir. Bu nedenle, limited şirketlerde, gerçek kişi ortağın sermaye paylarını elden çıkarılmasından doğan değer artış kazancını her halükarda yıllık beyanname ile beyan etmesi, eğer diğer kazançları nedeniyle yıllık beyanname veriyorsa da, söz konusu kazancı beyannameye dahil etmesi gerekir(1).

Ferhat FAHRAN*

Yaklaşım / Kasım 2020 / Sayı: 335

* YMM, E. Maliye Baş Hesap Uzmanı

(1) Yararlanılan Kaynaklar: Ferhat FAHRAN, “2006 Yılına İlişkin, İMKB’ye Tabi Hisse Senetlerinin Alım-Satım Kazançları, Kâr Paylarının, Hazine Bonosu-Devlet Tahvili Kazançları ve Diğer Gelir Unsurlarının Vergilendirilmesi ve Beyanı”, Yaklaşım, Mart/2007, Sayı: 171; Ferhat FAHRAN, Vergi Usul Kanunu Muhasebe Uygulamaları ve TFRS/TMS Karşılaştırmaları, Yaklaşım Yayınları, Ankara- 2016; Hatice Metin BAKIR, “Limited Şirketlerde  Hisse Devri ve Vergilendirilmesi”, e-Yaklaşım, Aralık/2003 Sayı-5