I- GİRİŞ

GVK’nın 40/1. maddesinde ticari kazancın elde edilmesi ve devam ettirilmesi için yapılan genel giderlerin kazançtan indirimi öngörülmüştür.

Safi kazancın tespitinde indirim konusu yapılan giderlerin VUK çerçevesinde tevsiki zorunlu olup, tevsik edilemeyen giderlerin ticari kazancın tespitinde indirim konusu yapılması mümkün değildir.

Genel kural bu şekilde olmakla birlikte, GVK’nın 40/1. maddesinde bazı giderlerin VUK hükümleri çerçevesinde tevsik edilemediği hallerde de ticari kazançtan dolayısıyla kurum kazancından indirimine imkan verilmiştir.

Zira ihracat faaliyetinde bulunan mükellefler ile yurt dışında inşaat, onarma ve taşımacılık faaliyetinde bulunan mükellefler, bu faaliyetleri ile ilgili olarak yurt dışında çok çeşitli gider ve harcama yapmak durumundadırlar. Bu durum ticari hayatın değiştirilemez bir gereği ve gerçeğidir. Örneğin, ihraç edilen malların pazarlanması karşılığında yurt dışındaki kişi ve kurumlara ödenen pazarlama ve satış komisyonları ile ihraç edilen malların eksik çıkması, düşük kalitede olması, siparişlerin zamanında ulaştırılmamış olması gibi nedenlerle ihracat bedelinden alıcı tarafından yapılan kesintiler ve reklamasyonlar bu nitelikte giderlerdir.

Bu giderler için yurt dışındaki muhataplardan belge temin edilmesi halinde sorun yoktur. Bu şekilde belgelendirilmiş giderler genel esaslara göre ihracatçı tarafından kayıtlara alınacak ve gider olarak kazançtan indirilebilecektir.

Buna karşılık pratikte bu giderler için mükelleflerin yurt dışındaki muhataplardan tevsik edici belge almaları her zaman mümkün olmamaktadır. Zira bazı ülkelerin vergi sistemi bu şekilde belge verilmesine engel olmakta, bazı ülkelerde ise belge alınmasını sağlayacak doğru düzgün bir vergi sisteminden bahsetmek mümkün olmamaktadır.

İşte bu hallerde mükelleflerin yaptıkları giderlere karşılık olarak belge temin etmekteki güçlüğünü dikkate alan kanun koyucu, yurtdışı faaliyetlerden elde edilen hasılatın binde beşini aşmamak üzere belgesiz gider yazılabilmesine imkan sağlamıştır. GVK’nın 40/1. maddesinde yer alan düzenlemeye göre, maddede yer alan faaliyetlerle uğraşan mükellefler, yurtdışı hasılatının binde beşini aşmamak üzere yurt dışında yaptıkları belgelendirilemeyen giderlere karşılık olarak belgesiz gider kaydı yapabilecekler ve bu şekildeki giderleri kazançlarından indirebileceklerdir.

Götürü gider uygulaması olarak da adlandırılan bu uygulamaya ilişkin esaslar izleyen bölümlerde ele alınacaktır.

II- GÖTÜRÜ GİDER UYGULAMASINDAN YARARLANABİLECEK OLANLAR

GVK’nın 40/1. Maddesine göre, götürü gider uygulamasından;

- İhracat,

- Yurtdışında inşaat,

- Yurtdışında onarma,

- Yurtdışında montaj,

- Uluslararası taşımacılık,

faaliyetinde bulunan gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri yararlanabileceklerdir.

Uygulamadan yararlanabilmek için mükellefiyet şeklinin önemi yoktur. Gerek tam ve gerekse dar mükellefler bu uygulamadan yararlanabileceklerdir.

Uygulamadan yararlanacak mükellefler ile uygulama kapsamındaki faaliyetler aşağıda ayrıntılı olarak açıklanacaktır.

A- İHRACAT

İhracat, 22.12.1995 tarih ve 95/7623 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe giren İhracat Rejimi Kararı ve bu karara dayalı olarak çıkarılan İhracat Yönetmeliği ve ilgili tebliğler çerçevesinde yapılmaktadır. Söz konusu mevzuata göre, ihracatın çeşitli şekillerde yapılması mümkündür. Belirtilen ihracat şekillerinden, götürü gider uygulamasına konu olabilecekler aşağıdaki gibidir(1).

- Özellik arz etmeyen ihracat

- Kayda bağlı ihracat

- Kredili ihracat

- Konsinye ihracat

- İthal edilmiş mal ihracı

- Bedelsiz ihracat

- Ticari kiralama yoluyla ihracat

- Yurtdışı müteahhitlik hizmetleri kapsamında ihracat

- Takas yoluyla yapılan ihracat

- Bağlı muamele yoluyla yapılan ihracat

- Offset

- Serbest bölgelere yapılacak ihracat

- Yurtdışı fuar ve sergilere katılım

- Bedelsiz numune ihracı

- Prefinansman yoluyla ihracat

- Sınır ve kıyı ticareti yoluyla yapılan ihracat

- Türk Lirası karşılığı yapılan ihracat

- KKTC’ye yapılan ihracat

- Yurtdışında ortak olunan şirkete ayni sermaye olarak mal gönderilmesi şeklinde yapılan ihracat

- Peşin bedelli ihracat

- Mahrece iade

- Geçici ihracat

- Posta yoluyla ticari mal gönderilmesi

- Yurtdışındaki alıcılara yapılan hizmet satışları.

194 Seri No.lu GVKGT’ye göre, götürü gider uygulamasına konu olmayacak ihracat türleri ise aşağıdaki gibidir.

- Yabancı gemi ve uçaklara veya uluslararası sefer yapan yerli gemi ve uçaklara yapılan su, yakıt ve diğer malzeme teslimi.

- Gümrük hattı dışındaki mağaza ve işletmelere mal teslimi.

- Türkiye’deki konsolosluklara, diplomatik temsilciliklere ve uluslararası kuruluşlara yapılan mal teslimleri.

- Türkiye’de ikamet etmeyenlere yurtiçinde yapılan mal teslimleri, uluslararası ihaleye çıkarılan projelere ilişkin olarak Türkiye’de yapılan mal teslimleri.

Öte yandan dış ticaret mevzuatında yer almamakla birlikte, KDV uygulaması açısından ihracatçılara yapılan ihraç kayıtlı mal teslimleri ihracat sayılmaktadır. Bu çerçeve içinde başlangıçta 194 Seri No.lu GVKGT ile ihraç kaydıyla mal satışı yapanların da götürü gider uygulamasından yararlanmasına imkan sağlanmıştır. Ancak tebliğin bu düzenlemesi daha sonra Danıştay tarafından iptal edilmiştir(2). Vergi idaresi de Danıştay görüşüne paralel olarak 233 Seri No.lu GVKGT ile ihraç kaydıyla mal tesliminde bulunanların götürü gider uygulamasından yararlanamayacaklarını açıklamıştır.

Yine transit ticaret işlemlerinden sağlanan hasılat için götürü gider uygulamasından yararlanılması mümkün değildir. Bu husustaki bir özelge ilgili bölümde yer almaktadır.

B- YURT DIŞINDA İNŞAAT, ONARMA VE MONTAJ

Genel olarak inşaat, malzeme ve işçilik kullanılmak suretiyle meydana getirilen bir gayrimenkulün yapı kısmına ilişkin faaliyetleri kapsar.

Onarma, bir gayrimenkulün iskeleti dışında harap olan kısımlarının yeniden yapılmasına yönelik büyük ölçekli tamir ve yenileme faaliyetleri olarak tanımlanabilir.

Montaj ise, makine ve cihazın üretilerek veya satın alınarak projeye göre kurulması ve yapılandırılması anlamına gelmektedir.

Öte yandan KVK’nın 5/1-h maddesine göre, kurumlar vergisi mükelleflerinin yurt dışında inşaat, montaj, onarma ve teknik hizmet faaliyetlerinden elde ettikleri kazançlar kurumlar vergisinden istisnadır. Dolayısıyla kurumlar vergisinden istisna edilen bu kazançlar için götürü gider hesaplanması da söz konusu değildir. Sonuç olarak yurt dışında inşaat, montaj, onarma ve teknik hizmet faaliyeti yapan kurumlar vergisi mükelleflerinin ayrıca götürü gider indiriminden yararlanmaları mümkün değildir.

Bu niteliği ile yurt dışında inşaat, montaj, onarma ve teknik hizmet faaliyeti yapanlara yönelik olarak getirilen götürü gider uygulaması sadece gelir vergisi mükellefleri için işlerlik taşımaktadır.

C- ULUSLARARASI TAŞIMACILIK

Götürü gider uygulaması kapsamında olan uluslararası taşımacılık faaliyetinin tanımı 194 Seri No.lu GVKGT’de yapılmıştır. Buna göre, başlangıç ve bitiş noktasından herhangi biri veya her ikisinin yurt dışında bulunduğu taşıma işleri, uluslararası taşıma faaliyeti olarak kabul edilecektir. Buna göre, götürü gider uygulamasından yararlanabilecek taşımacılık işlerini aşağıdaki gibi özetlemek mümkündür.

- Yabancı bir ülkede başlayıp Türkiye’den geçerek başka bir ülkede sona eren taşımacılık işleri.

- Yabancı bir ülkede başlayıp Türkiye’de sona eren taşımacılık işleri.

- Türkiye’de başlayıp yabancı bir ülkede sona eren taşımacılık işleri.

- Yabancı bir ülkede başlayıp, Türkiye sınırlarından geçmeden aynı veya başka bir yabancı ülkede biten taşımacılık işleri.

Bu kapsamda örneğin, Bulgaristan’dan başlayıp, Almanya’da biten taşıma işleri uygulamadan yararlanabilecektir. Yine Almanya’dan başlayıp yine Almanya sınırları içinde sona eren taşımacılık işleri de uygulama kapsamında değerlendirilecektir.

Öte yandan taşımanın denizyolu, karayolu, havayolu, demiryolu, hatta boru hattı ile yapılmasının, götürü gider uygulamasından yararlanma açısından bir önemi yoktur. Hangi araçla yapılırsa yapılsın, diğer şartların sağlanması halinde götürü gider uygulamasından yararlanılabilecektir.

Diğer taraftan taşıma işinin taşeron eliyle yaptırılması söz konusu olabilir. Başka bir ifadeyle bir firmanın yüklendiği taşıma işini komisyon karşılığında taşeron firmalara devretmesi ve bu firmalara komisyon karşılığı yaptırması mümkündür. Bu durumda uluslararası taşımacılıkta ortaya çıkan götürü gider hakkının taşerona mı yoksa işi yüklenen firmaya mı ait olduğu konusunda açıklık yoktur. Bu durumda götürü gider hakkının kendi taşıma hasılatı kadar olan kısım itibariyle bütünüyle taşerona ait olduğu yönünde görüşler mevcuttur(3).

Taşıma işinin yolcu ve eşya taşıması olması götürü gider uygulaması açısından bir önemi bulunmamaktadır.

Öte yandan 194 Seri No.lu GVKGT’ye göre, dar mükellefiyete tabi olanların yaptıkları ulaştırma işlerinden elde ettikleri kazançlar, ortalama emsal nispeti uygulanmak suretiyle belirlendiğinden, bu mükelleflerin ayrıca götürü gider indirimi uygulamasından yararlanmaları mümkün değildir.

Götürü gider uygulaması açısından serbest bölgelere yapılan taşıma işleri özellik arz eder. Bu bağlamda, Türkiye’den yine Türkiye sınırları içindeki bir serbest bölgeye yapılan taşıma işlerinin götürü gider uygulamasından yararlanamayacağı yönünde görüşler mevcuttur(4).

III- GÖTÜRÜ GİDER UYGULAMASININ GENEL ŞARTLARI

Geneli itibariyle vergi idaresine göre, götürü gider uygulamasından yararlanacak mükelleflerin aşağıda belirtilen üç şartı sağlamaları gerekmektedir. Bu şartlar şunlardır:

- Yapılan giderin yurtdışı hasılatı ile ilgili olması ve bu hasılatın binde beşini aşmaması.

- Yapılan giderin mükellefin malvarlığında bir azalmaya yol açması.

- Götürü gider uygulamasının işlemin yapıldığı dönem kayıtlarına intikal ettirilmesi ve hesaplarda izlenmesi.

Bu şartların birlikte sağlanmış olması halinde, götürü gider uygulaması yapılabilecek, bu şartlar dışında başka bir şart mükelleften istenmeyecektir(5).

Götürü gider uygulamasında VUK’un öngördüğü anlamda bir tevsik söz konusu değildir. Buna göre ihracat hasılatının binde beşi oranında hesaplanan götürü gider her hal ve takdirde vergi matrahından düşülebilecektir. Bu giderler adı üstünde vergi matrahından götürü olarak indirilebilecektir. Dolayısıyla herhangi bir belgeye dayanmaksızın, gider olarak dikkate alınması gerekmektedir. Bu mükelleflere kanunla verilmiş bir imkan ve haktır. Ancak bu hakkı kullanırken mükelleflerin götürü gider uygulamasını, fiilen yaptıkları belgesiz harcamalarla sınırlı tutacakları hiç belgesiz harcama olmaması halinde götürü gider uygulaması yapmayacakları ve kanunla verilmiş hakkı kötüye kullanamayacakları da tabiidir. Bu hakkın doğru kullanılıp kullanılmadığına yönelik olarak mükelleflerden belge ibrazı istenmesi mümkün olmadığına göre, hakkın istismar edilmemesi mükellef vicdanına bırakılmış olmaktadır. Sonuç olarak kanun koyucu bir taraftan bu hakkı mükelleflere tanırken, diğer taraftan da hakkı doğru ve adil kullanmalarını beklemektedir.

Yukarıda da belirtildiği gibi, vergi idaresine göre götürü gider uygulaması kapsamındaki giderin, kurumun malvarlığında bir azalmaya neden olması gerekir ve götürü gider uygulamasının muhasebe kayıtlarında gösterilmesini zorunlu kılar. Bu itibarla vergi idaresine göre; götürü giderin, belgeye dayanmamakla birlikte bir muhasebe kaydına dayanması gerekir ve muhasebe kayıtlarında gösterilmeksizin beyanname üzerinde götürü gider uygulaması yapılması mümkün değildir. Bu husustaki bazı özelgeler ilgili bölümde yer almaktadır.

Buna karşılık Danıştay, götürü gider indirimi için harcama yapılması ve işletmenin malvarlığında azalma olmasının mutlaka gerekli olmadığı görüş ve yaklaşımındadır. Dolayısıyla Danıştay’a göre, mükellefler götürü gider tutarını, defterlerine intikal ettirmeksizin gelir veya kurumlar vergisi beyannameleri üzerinde indirim konusu yapabileceklerdir. Bu husustaki bazı kararlar ilgili bölümde yer almaktadır.

Sonuç olarak vergi idaresi götürü giderin kayıtlarda gösterilmesini zorunlu tutarken, vergi yargısı ise bunun zorunlu olmadığı görüş ve yaklaşımındadır. Bize göre de götürü giderin kayıtlarda gösterilmesi zorunlu olmamak gerekir. Zira ilgili maddede böyle bir şart öngörülmüş değildir. Uygulamanın beyanname üzerinde gösterilmek suretiyle yapılabileceğinin kabulü gerekir.

IV- GÖTÜRÜ GİDER KAYDEDİLEBİLECEK AZAMİ TUTAR VE GÖTÜRÜ GİDER UYGULAMASINA ESAS HASILAT

GVK’nın 40/1. Maddesine göre, götürü gider kaydedilebilecek tutar, ihracat ve yurt dışı inşaat, onarma, taşımacılık ve teknik hizmetler faaliyetlerinden döviz olarak elde edilen hasılatın binde beşini aşamaz.

Öte yandan götürü gider tutarının hesaplanmasına esas hasılatın tespiti özellik arz eder. Konuya ilişkin hususlar aşağıdaki gibidir.

A- İHRACAT HASILATI

İlke olarak her türlü ihracattan döviz cinsinden sağlanan hasılat, götürü gider tutarının hesaplanmasında dikkate alınır. TL cinsinden yapılan ihracat ise götürü gider hesaplanmasında dikkate alınamaz. Ancak KKTC’ye TL cinsinden yapılan ihracat hasılatı, döviz cinsinden yapılan hasılat olarak kabul edilir ve götürü gider uygulamasına konu edilebilir(6).

Öte yandan ihracat şekilleri yukarıda ilgili bölümde kısaca açıklanmıştır. Söz konusu ihracat şekillerinin bazıları için götürü gider uygulamasına imkan bulunmamakta olup, bunlar ilgili bölümde sayılmıştır.

Döviz olarak elde edilen ihracat hasılatının TL karşılığının tespitinde, hasılatın kanuni defterlere kaydedildiği tarihte geçerli olan TCMB döviz alış kuru esas alınacaktır. Hasılatın kanuni süresinden sonra kayıtlara intikal ettirilmesi halinde, götürü gider uygulamasında dikkate alınacak hasılat, kayıtlara intikal ettirilmesi gerektiği tarihteki kur üzerinden hesaplanır. Dövizlerin yurda getirilmesi gerektiği tarihe kadar olan kur farklarının ise bu uygulamada dikkate alınması mümkün değildir(7). Bu itibarla VUK hükümlerine göre, düzenlenen faturaların bu arada ihracat faturalarının düzenlendiği tarihi takip eden on gün içinde kayıtlara intikal ettirilmesi gerekir. Düzenlenen ihracat faturasının en geç on gün içinde kayıtlara alınması gerekir. Kayıtlara alma işleminin bu tarih içinde yapılması halinde, ihracat hasılatı olarak faturanın kayıtlara alındığı tarihteki kur üzerinden hesaplanan hasılat dikkate alınacaktır. Örneğin, 20 Nisan 2003 tarihinde yapılan ihracata ilişkin faturanın 30 Nisan 2003 tarihine kadar kayıtlara alınması mümkündür. Fatura 25 Nisan 2003 tarihinde kayıtlara alındığı takdirde, bu tarih itibariyle hesaplanan ihracat hasılatı götürü gider uygulamasına esas olacaktır. Faturanın 2 Mayıs 2003 tarihinde kayıtlara alınması halinde ise, götürü gider uygulamasına esas ihracat hasılatı 30 Nisan 2003 tarihli kura göre hesaplanan ihracat hasılatı olacaktır.

Bilindiği gibi ihracat, FOB, CF veya CIF teslim şartlarıyla yapılabilmektedir. FOB teslim şartıyla yapılan ihracatta, götürü gider uygulamasında gümrük beyannamesi üzerinde yer alan FOB değerler esas alınacaktır. CF veya CIF teslim şartı ile ihracatta taşımanın döviz karşılığı başka kişi ve kurumlara yaptırılması halinde de götürü gider uygulamasında gümrük beyannamesi üzerinde yer alan FOB değerler esas alınacaktır. Taşımanın bizzat ihracatçı tarafından yapılması veya TL karşılığında başka kişi ve kurumlara yaptırılması durumunda ise, sigorta bedeli hariç CF hasılat tutarı götürü gider hesaplanmasında dikkate alınacaktır.

B- TAŞIMACILIK HASILATI

Her türlü yurt dışı taşımacılık faaliyetinden döviz olarak sağlanan hasılat götürü gider uygulamasına konu edilir. Yurt dışı taşımacılığının TL cinsinden yapılması halinde, götürü gider uygulamasından yararlanılması mümkün değildir.

Yukarıda belirtildiği gibi, yurt dışı taşımacılık hasılatından maksat, başlangıç veya bitiş noktası veya her ikisi de yurt dışında bulunan yolcu ve yük taşımacılığıdır.

Döviz olarak elde edilen hasılatın TL karşılığının tespitinde, hasılatın kanuni defterlere kaydedildiği tarihte geçerli olan TCMB döviz alış kurları esas alınacaktır. Hasılatın kanuni süreden sonra kayıtlara intikal ettirilmesi halinde, götürü gider uygulamasında dikkate alınacak hasılat, kayıtlara intikal ettirilmesi gerektiği tarihteki kur üzerinden dikkate alınacaktır. Kur farklarının ise götürü gider uygulamasında dikkate alınması mümkün değildir.

C- YURT DIŞINDA YAPILAN İNŞAAT VE TEKNİK HİZMETLERDEN SAĞLANAN HASILAT

GVK’nın 40/1. Maddesine göre, yurt dışında inşaat, teknik hizmetler ve montaj faaliyetinde bulunan mükellefler, bu işlerden elde ettikleri hasılat üzerinden götürü gider hesaplayabileceklerdir. Bu şekilde hesaplanacak götürü gider, söz konusu yurt dışı faaliyetlerden sağlanan kazançlardan düşülecek ve bu kazançlar Türkiye’de genel netice hesapların o şekilde yansıtılacaktır. Bu işlerden yabancı para cinsinden elde edilen hasılat, kazancın Türkiye’de genel netice hesaplarına intikal ettirildiği tarihte geçerli olan TCMB döviz alış kuru ile TL’ye çevrilecek ve bu şekilde hesaplanan tutarın binde beşi götürü gider olarak hesaplanacaktır.

Öte yandan yukarıda da belirtildiği gibi, KVK’nın 5/1-h maddesine göre, kurumlar vergisi mükelleflerinin yurt dışında inşaat, montaj, onarma ve teknik hizmet faaliyetlerinden elde ettikleri kazançlar kurumlar vergisinden istisnadır. Dolayısıyla bu kapsamdaki kazançlar bütünüyle vergiden istisna olduğundan bu kazançlar için götürü gider uygulamasından yararlanılması mümkün değildir. Bu niteliği ile yurt dışında inşaat, montaj, onarma ve teknik hizmet faaliyeti yapanlara yönelik olarak getirilen götürü gider uygulaması sadece gelir vergisi mükellefleri için işlerlik taşımaktadır.

V- BELGELENDİRİLMİŞ YURT DIŞI GİDERLERİN DURUMU

Götürü gider uygulamasından yararlanan mükellefler, yurt dışında yaptıkları belgeli giderleri ayrıca genel esaslara göre kazançların tespitinde indirim olarak dikkate alabilirler. Götürü gider kaydı, genel esaslara göre tevsik edilmiş giderlerin gider kaydına engel değildir.

VI- GÖTÜRÜ GİDER UYGULAMASININ MUHASEBELEŞTİRİLMESİ

Yukarıda belirtildiği gibi, vergi idaresine göre götürü gider uygulamasının yapılabilmesi için; fiilen bir harcamanın yapılmış olması ve işletmenin malvarlığında bir eksilmenin meydana gelmesi gerekir. Bu itibarla fiili bir harcama yapılmadığı durumda, götürü gider uygulamasından yararlanılması mümkün değildir.

Buna göre, işletmenin yurt dışı faaliyetlerine ilişkin olarak yapılan belgesiz giderlerin Tekdüzen Muhasebe Sistemine uygun olarak dönem içinde ilgili hesaplarda izlenmesi ve dönem sonunda da normal olarak sonuç hesaplarıyla ilişkilendirilmesi gerekir.

Bu şekilde hesaplara gider olarak intikal ettirilen belgesi temin edilemeyen giderler, dönem sonunda hesaplanan götürü gider tutarı ile karşılaştırılacaktır. Bu karşılaştırma sonucu, belgesiz olarak gider yazılan tutarın hesaplanan götürü gider tutarından az olması halinde başka bir işlem ve kayıt yapılmasına gerek yoktur. Belgesiz olarak gider yazılan tutarın tamamı götürü gider olarak dikkate alınmış olacaktır.

Bu karşılaştırma sonunda belgesiz olarak gider yazılan tutarın, hesaplanan götürü gider tutarından fazla olması halinde, belgesiz giderlerin götürü olarak hesaplanan giderleri aşan kısmı kanunen kabul edilmeyen gider olarak dikkate alınacaktır. Dolayısıyla belgesiz giderlerin, götürü olarak hesaplanan gider tutarı kadar olan kısmı normal olarak gider yazılmış, kalan kısmı da kanunen kabul edilmeyen gider olarak dikkate alınmış olacaktır.

Örneğin, 2005 yılı ihracat hasılatı 1000 birim TL olan mükellefin belgelendirilememiş yurtdışı giderlerinin 50 birim TL olduğunu varsayalım.

Bu durumda kazançtan indirilebilecek götürü gider tutarı ile bu işlemin muhasebeleştirilmesi aşağıdaki gibi olacaktır.

Yine örneğin, bir ihracat faaliyetinde ihraç edilen malların eksik çıkması, düşük kalitede olması, siparişlerin zamanında ulaştırılmamış olması gibi nedenlerle ihracat bedelinden yurtdışı müşteriler tarafından yapılan kesinti ve reklamasyonlar için götürü gider uygulaması yapılabilecektir. Bir diğer ifadeyle ihracatçının bir kısım alacağının yurtdışı müşteriler tarafından ödenmeyerek kesilmesi halinde, kesilen kısma ilişkin olarak götürü gider uygulaması yapılmaması için neden yoktur. Bu durumun ihracatçının malvarlığında bir azalmaya neden olduğu ortadadır. Götürü gider uygulamasıyla ilgili olarak yukarıda sayılan diğer şartların da sağlanması halinde, bu şekilde tahsil edilemeyen ihracat alacağı için götürü gider uygulaması yapılabilecektir. Bu çerçeve içinde yukarıdaki örnekteki mükellefin ihracat hasılatından müşterilerce 50 birim TL reklamasyon kesintisi yapıldığını ve mükellefin yurtdışında yapılan başka belgesiz harcamasının olmadığını varsayalım. Bu durumda işlemin muhasebeleştirilmesi aşağıdaki gibi olacaktır.

Öte yandan reklamasyon kesintisinin belgeli olarak yapılması halinde, reklamasyon giderlerinin tamamının normal gider olarak dikkate alınacağı tabiidir.

Buna karşılık önceki bölümlerde de belirtildiği gibi Danıştay, götürü gider indirimi için harcamanın yapılmış olmasının ve işletmenin malvarlığında azalmanın olmasının mutlaka gerekli olmadığı görüş ve yaklaşımındadır. Dolayısıyla Danıştay’a göre, mükellefler götürü gider tutarını, defterlerine intikal ettirmeksizin gelir veya kurumlar vergisi beyannameleri üzerinde indirim konusu yapabileceklerdir. Bu husustaki bazı kararlar ilgili bölümde yer almaktadır.

VII- GEÇİCİ VERGİ DÖNEMLERİNDE GÖTÜRÜ GİDER UYGULAMASI

Bilindiği üzere GVK’nın mükerrer 120. maddesi ile KVK’nın 32. maddesine göre gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerinin geçici vergi ödeme zorunlulukları bulunmaktadır.

Götürü gider uygulaması geçici vergi dönemlerinde de aynen yukarıda açıklanan esaslar çerçevesinde yapılacaktır.

VIII- YARGI KARARLARI VE ÖZELGELER

Gürol ÜREL*

Yaklaşım / Ekim 2019 / Sayı: 322

*           YMM

(1)         Zihni KARTAL, “Yurtdışı İşlerde Götürü Gider”, Vergi Dünyası, Sayı 259, Mart 2003

(2)         Recep BIYIK-Aydın KIRATLI, Giderler ve İndirimler, s. 136

(3)         KARTAL, agm

(4)         KARTAL, agm

(5)         Gürol ÜREL, Yeni Kurumlar Vergisi Kanunu Uygulaması, Seçkin Yayıncılık, 2014

(6)         BIYIK- KIRATLI, age, s. 137

(7)         BIYIK- KIRATLI, age, s. 138