BİLANÇO TARİHİNDEN SONRA DÜZELTME GEREKTİREN OLAYLAR

İşletmeler; raporlama döneminden (bilanço tarihinden) sonraki düzeltme gerektiren olayların ortaya çıkması durumunda, finansal tablolara alınan tutarları bu yeni duruma uygun şekilde düzeltmekle yükümlüdür.

Bilanço tarihinden sonra gerçekleşen ve finansal tablolarda düzeltme gerektiren olaylar, bilanço tarihi itibariyle ilgili olayların var olduğuna ilişkin kanıtları gösteren koşulların bulunduğu durumları ifade etmektedir.

İşletme aşağıdaki olayların ortaya çıkması halinde ilgili kalemin tutarını buna göre düzeltir veya daha önce finansal tablolara alınmamış olan tutarları finansal tablolara alır (Yükçü vd.;2013:20):

• İşletmenin bilanço tarihi itibariyle borcu bulunduğunu teyit eden bir davanın kazanılması ya da kaybedilmesi,
• İşletmenin alacaklı olduğu bir müşterinin iflası,
• Stokların net gerçekleşebilir değerinin altında satılması,
• Varlıkların satışı ile ilgili gelirlerin ya da satın alınması ile ilgili maliyetlerin belirli hale gelmesi,
• Bilanço döneminde gerçekleşen hile ya da hatalı durumların ortaya çıkması,
• Verilecek ikramiye ya da kardan pay tutarlarının belirli hale gelmesi.

Örnek 1: A İşletmesi, 2016 Kasım ayında çalışanları için bir ikramiye planı hazırlamaya başlamıştır. Planda 2016 yılından başlamak üzere net satışların %2’si çalışanlara ikramiye olarak dağıtılması öngörülmüştür. Ocak 2017’de, işletmenin yönetim kurulu, çalışanların motivasyonunu arttırmak için, net satışların %3’ünün çalışanlarına dağıtılmasını kararlaştırmıştır. Çalışanlara ödenecek olan ikramiye tutarı bilanço tarihinden sonra belirli hale gelmiştir. Bu nedenle, A İşletmesi 2016 yılı finansal tablolarında çalışanlara olan borcunu net satışlarını %1’i oranında arttıracak, karını da aynı tutarda düşürecektir (Sümer vd.; 2009:9).

Örnek 2: İşletme hakkında rekabet yasalarına uymadığı gerekçesi ile dava açılmış ancak işletme bu durumu kabullenmediği için dönem sonunda herhangi bir karşılık ayırmamıştır. Fakat 28 Ocak 2017 tarihinde sonuçlanan davaya göre mahkeme işletme aleyhine 5.000 TL ceza belirlemiştir. Eğer 28 Ocak 2017 tarihi itibari ile işletmenin finansal tabloları henüz onaylanmamışsa 31 Aralık 2016 tarihli finansal tablolarda bu 5.000 TL’lik ceza için karşılık oluşturmak gerekecektir. Eğer işletme 2016 yılı sonunda kapanış kaydını yapmış ise, önce kapanış kaydı iptal edilir ve hesaplar tekrar açılır (Sağlam vd.; 2007:217).

BİLANÇO TARİHİNDEN SONRA DÜZELTME GEREKTİRMEYEN OLAYLAR

Finansal tablolarda düzeltme gerektirmeyen olaylar, olayların bilanço tarihinden sonra ortaya çıktığını gösteren koşulların bulunduğu durumları ifade etmektedir.

Gerçekleşen olaylar veya elde edilen bilgiler bilançoda yer alan veya raporlanan tutarları etkilemediği halde cari veya gelecek dönemlerin tutarlarını etkileyecektir (Önce, 2008, 231). Bu sebeple finansal tablolarda herhangi bir düzeltme yapılmaz.

Bilanço tarihinden sonraki düzeltme gerektirmeyen olayların önemli olması durumunda, finansal tabloların dipnotlarında açıklanması gerekir. Açıklamada olayın niteliği ve hesaplanabiliyorsa olası finansal etkileri hakkında detaylı bilgilere yer verilmelidir. Önemli sayılabilecek düzenleme gerektirmeyen olaylara ilişkin örneklere aşağıda yer verilmektedir (Güner; 2008:61):

- Yatırımların gerçeğe uygun değerlerinde ortaya çıkan değer düşüklükleri,

- Bilanço tarihinden sonra önemli bir bağlı ortaklığın elden çıkarılması ya da önemli bir birleşme gerçekleştirilmesi,

- Bir faaliyetin durdurulmasına yönelik planın duyurulması,

- Önemli varlık alımları, varlıkların satış amaçlı elde tutulan varlıklar olarak sınıflandırılması, varlıkların diğer şekillerde elden çıkarılması ya da önemli varlıkların devlet tarafından kamulaştırılması,

- Önemli bir yeniden yapılandırma planının duyurulması ya da bu planın duyurulması ya da bu planın uygulanmaya başlanması,

- Bilanço tarihinden sonra önemli tutarda hisse senedi işlemleri yapılması,

- Varlık fiyatlarında ya da döviz kurlarında bilanço tarihinden sonra olağandışı büyüklükte değişikliklerin olması,

- İşletmenin cari ve ertelenmiş vergi alacakları ile borçları üzerinde önemli etkisi olan yeni vergi düzenlemelerinin yapılması ya da vergi oranlarının değişmesi ya da bu şekilde bir vergi Kanunu çıkarılacağının duyurulması.

- Önemli bir garantinin verilmesi gibi, önemli taahhütlere ya da önemli koşullu borçlara girilmesi,

- Tamamen bilanço tarihinden sonra gerçekleşen olaylardan kaynaklanan önemli bir davanın başlaması,

Bilanço tarihinden sonra ortaya çıkan olaylar geçmiş dönemle ilgili ve bilanço tarihi ile onay tarihi arasında ortaya çıkmışsa finansal tablolar yeni duruma göre düzenlenir. Bilanço tarihinden sonra ortaya çıkan olay geçmiş dönemle ilgili değil, ancak finansal tablo kullanıcıları açısından önemliyse finansal tablolar yeniden düzenlenmez, ortaya çıkan olay sadece dipnotlarda belirtilir. Geçmiş dönemle ilgili olay onay tarihinden sonra ortaya çıkmışsa ya da geçmiş dönemle ilgili olmayan olay bilanço tarihi ile onay tarihi arasında ortaya çıkmışsa bu olaylara finansal tablolarda yer verilmez (Sümer vd.; 2009:50).

TMS 10 kapsamında bilanço tarihi ile finansal tabloların yayımı için onay verildiği tarih arasında gerçekleşen olaylar iki başlık altında incelenmektedir. Bunlar düzeltme gerektiren olaylar ve düzeltme gerektirmeyen olaylardır. Düzeltme gerektiren olaylar; bilanço tarihi itibarıyla ilgili olayların var olduğuna ilişkin kanıtları gösteren koşulların bulunduğu durumlar olarak tanımlanmakta; düzeltme gerektirmeyen olaylar ise ilgili olayların bilanço tarihinden sonra ortaya çıktığını gösteren koşulların bulunduğu durumlar olarak tanımlanmaktadır.

İşletmeler bilanço tarihinden sonra düzeltme gerektiren bir olayla karşılaştığında finansal tablolarına alınan tutarları bu yeni duruma uygun şekilde düzeltmekle yükümlüdür. Bu durumların neler olduğuna ilişkin örnekler standart kapsamında yer almaktadır. Ancak işletmelerin bilanço tarihinden sonra düzeltme gerektirmeyen bir olayla karşılaşmaları durumunda finansal tablolarında herhangi bir düzeltme yapmalarına gerek yoktur. Söz konusu durumun önemli olması halinde olayın niteliği ve olayın finansal etkisi veya böyle bir tahminin yapılmadığına ilişkin dipnotlarda açıklama yapılması yeterlidir.

İşletmenin sürekliliği varsayımının geçerliliğini yitirmesi halinde ise; işletmenin sürekliliği varsayımı çerçevesinde finansal tablolara alınan tutarların düzeltilmesi yerine, muhasebe esaslarında temel bir değişikliğe gidilmesini gerekmektedir. Cansu ÜNLÜ E-Yaklaşım / Nisan 2018 / Sayı: 304