İnternet Üzerinden Yapılan Satışlar
Ticari faaliyet kapsamında internet üzerinden alım satım faaliyetinde bulunan kişilerin alım satım faaliyetinin yapıldığı internet ortamı işyeri kapsamında değerlendirilerek elde edecekleri ticari kazancın gerçek usulde vergilendirilmesi gerekmektedir
İnternet üzerinden yapılan mal satışlarında karşımıza iki farklı durum çıkmaktadır. Birinci durumda, mükellefin kendisine ait olan ticari emtiasını yine kendisine ait olan bir internet sitesi üzerinden satması söz konusu iken; ikinci durumda ise, ticari emtia sahibi olan mükellef başkasının internet sitesi üzerinden mallarını satmaktadır. Ticari malların satışının yapıldığı internet sitesinin sahibi, ikinci durumda malları hiç teslim almadan müşteriye göndermekte yani mal satış işlemini gerçekleştirmektedir.
Birinci durumda; mal satışını yapan mükellef tarafından, kendi envanterine kayıtlı ticari malların satışını yapmasını müteakip yedi gün içinde fatura düzenleyeceği açıktır. Aynı zamanda, sattığı malları alıcıya teslim eden mükellef tarafından, malın taşıttırılması esnasında sevk irsaliyesi düzenleyeceği de açıktır. Sattığı malları bir kargo veya benzeri bir şirket ile taşıttırıyor olması, sevk irsaliyesi düzenlemesine engel değildir.
Vergi Usul Kanunu’nun 240. Maddesinde “taşıma irsaliyesine” ilişkin hüküm bulunmaktadır. Bu hüküm; “Ücret karşılığında eşya nakleden bütün gerçek ve tüzel kişiler naklettikleri eşya için, 209. Maddede yazılı bilgilerle, sürücünün ad ve soyadı ve aracın plaka numarasını ihtiva eden, seri ve sıra numarası teselsül eden irsaliye kullanmak zorundadırlar. Bu irsaliyenin bir nüshası eşyayı taşıttırana, bir nüshası eşyayı taşıyan aracın sürücüsüne verilir ve bir nüshası da taşımayı yapan nezdinde saklanır.” şeklindedir. Anılan hüküm doğrultusunda, kargo şirketinin (veya taşımayı üstlenen şirket) söz konusu taşıma işlevini belirli bir ücret karşılığında yapması halinde, ayrıca “taşıma irsaliyesi” düzenlemesi gerekmektedir.
Aralarındaki anlaşma gereği taşıma şirketini yapan firma tarafından elde edilmiş olunan bir komisyon geliri varsa, mal satışı yapan mükellef adına komisyon faturası da düzenleneceği tabiidir.
Diğer taraftan, 211 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği’nde fatura ve sevk irsaliyesinin ayrı belgeler olarak değil, isteyen mükellefler açısından “irsaliyeli fatura” adı altında tek belge olarak düzenlenebileceği ve kullanılabileceği, İrsaliyeli faturada; faturayı düzenleyenin adı, ticari unvanı, iş adresi, bağlı olduğu vergi dairesi ve hesap numarası, malın nev’i, miktarı, fiyatı ve tutarı ile nereye ve kime gönderildiği; müşterinin adı, ticari unvanı, adresi, varsa vergi dairesi ve hesap numarası, faturanın seri ve müteselsil sıra numarası, düzenleme tarihi ve saati ile anlaşmalı matbaa ile ilgili bilgilere yer verilecektir. Açıklaması bulunmaktadır.
İkinci durumda; mal satışını yapan mükellef öncelikle internetten müşterilerle anlaşmaktadır. Yapılan anlaşma sonucunda, müşterisine göndereceği ticari malı “tedarikçi firmalardan” temin etmektedir. Uygulamada, internetten mal satışı yapan mükellefler tedarikçilerden malı teslim almak yerine, malı müşterilerine tedarikçilerin teslim etmesini istemektedir. Genel olarak, günümüzde bu uygulamaya daha yaygın bir biçimde rastlamak mümkündür. Tedarikçi firma, satılan malları müşteriye, internetten malları satan mükellef adına teslim etmektedir.
173 Sıra numaralı Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğinde;
Bazı mükelleflerin başka mükelleflere teslim edilmek üzere üçüncü şahıslara talimat vererek mal sevk ettirmesi durumunda sevk irsaliyesi aşağıdaki örnekte açıklandığı şekilde düzenlenecektir.
Örnek: Toptancı (A) müşterisi olan perakendeci (C) ye teslim edilmek üzere imalatçı (B) ye talimat vererek kendi adına mal sevkiyatı yapılmasını istemektedir. Bu örnekte (C) ye karşı esas satıcı (A) dır. (B) ise (A) ya karşı satıcı durumundadır. Ancak, malı (A) yerine (C) ye teslim etmektedir.
Buna göre, 167 sıra sayılı Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğinin 6/a maddesinde açıklandığı gibi, malın alıcı (C) ye teslim edilmek üzere (B) tarafından taşındığı veya taşıttırıldığı hallerde (B), bir nüshası kendinde kalacak ve diğer nüshası (C) ye gönderilecek şekilde sevk irsaliyesi düzenleyecek ayrıca kendinde kalan nüshasının bir (örneğini) fotokopisini de (A) ya gönderecektir. Sevk irsaliyesinin müşteriler bölümüne ise “(A) adına (C) ye teslim edilmek üzere” ibaresini yazacaktır.
Daha sonra, (B) tarafından (A) ya ve (A) tarafından da (C) ye düzenlenecek satış faturalarına, (B) tarafından düzenlenmiş sevk irsaliyesinin tarih ve numarası yazılmak suretiyle, mal alım satımına ilişkin belgeler düzenlenmiş olacaktır.
206 Sıra Numaralı Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği’nde de, sevk irsaliyesinin üç nüsha düzenleneceği, sevk irsaliyesinin iki nüshasının mutlaka emtiayı taşıyan taşıtta bulundurulacağı ve üç nüsha düzenlenmemiş sevk irsaliyelerinin hiç düzenlenmemiş sayılacağı belirtilmiştir.
232 Sıra Numaralı Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği’nde ise, satılan malın alıcıya teslim edilmek üzere satıcı tarafından taşındığı veya taşıtıldığı hallerde, satıcı tarafından irsaliyeli fatura düzenlenebileceği gibi ayrı ayrı fatura ve sevk irsaliyesi de düzenlenebilecektir. İrsaliyeli fatura düzenlenmesi halinde ayrıca sevk irsaliyesi aranmayacaktır açıklamalarına yer verilmiştir.
Bu açıklamalar çerçevesinde; sipariş edilen malları satışı gerçekleştiren mükellef adına taşıttıran tedarikçi firma, bir nüshası kendisinde kalacak iki nüshası siparişte bulunan müşteriye gönderilecek araçta bulunduracak şekilde sevk irsaliyesi düzenleyecek, ayrıca kendisinde kalan nüshasının bir örneğini de satışı gerçekleştiren mükellefe gönderecektir. Sevk irsaliyesinin müşteriler bölümüne ise “(satışı gerçekleştirenin ismi/namı) adına (sipariş verenin ismi) müşterisine teslim edilmek üzere” ibaresi yazılacaktır.
Daha sonra, tedarikçi firma tarafından satış yapan mükellef adına, sözü edilen mükelleften ise müşteriye düzenlenecek satış faturalarına, tedarikçi tarafından düzenlenmiş sevk irsaliyesinin tarih ve numarası yazılmak suretiyle, mal alım satımına ilişkin belgeler düzenlenmiş olacaktır. Hasan Sancak
KAYNAKÇA:
- VUK MADDE: 173,209,211,240
- VUK Genel Tebliğ 167
- Yaklaşım210 Haziran Abdül Kadir Işık
- ve Fatih Peşken
