"Postalar Halinde İşçi Çalıştırılarak Yürütülen İşlerde Çalışmalara İlişkin Özel Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik” ile aşağıdaki değişiklikler yapılmıştır. Buna doğrultuda;

• Turizm işyerleri (Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından turizm işletmesi belgesi veya turizm yatırımı belgesi verilen ya da belediye tarafından turizm işletmesi olarak faaliyet göstermek üzere işletme belgesi verilen tesisler),

• Özel güvenlik işyerleri (5188 sayılı Özel Güvenlik Hizmetlerine Dair Kanun kapsamında İçişleri Bakanlığı’nca faaliyet izni verilen özel güvenlik şirketleri veya özel güvenlik görevlisi olarak herhangi bir işyeri),

• Sağlık hizmeti yürütülen işlerde (Sağlık hizmeti sunan ve/veya üreten; gerçek kişiler ile kamu ve özel hukuk tüzel kişilerin işyerinde ve bunların tüzel kişiliği olmayan şubeleri, 2828 sayılı Sosyal Hizmetler Kanunu’nda tanımlanan sosyal hizmet kuruluşları)

Belirtilen işlerde, yani nitelikleri dolayısıyla sürekli hizmet verdikleri için durmaksızın birbiri ardına postalar halinde işçi çalıştırılarak yürütülen işlerde posta sayısı 24 saatlik süre içinde en az üç işçi postası çalıştırılacak şekilde düzenlenmiş olsa da, turizm, özel güvenlik ve sağlık hizmeti verilen işlerde ve bu işlerin yürütüldüğü işyerlerinde faaliyet gösteren alt işveren tarafından yürütülen işlerde 24 saatte iki posta olacak şekilde çalışabilmenin yolu açılmıştır.

Bu değişiklik iki şekilde değerlendirilebilir. Bir; bu durumun tabi neticesi olarak 24 saatteki iki postanın süresi 7,5 saati aşacağından bu tür turistik işyerleri, özel güvenlik, sağlık hizmeti veren işyerlerinde çalışanlar için gece 7,5 saatten fazla çalıştırılabilmelerinin de önü açılmış olmaktadır. İki; daha iyimser bir değerlendirmeyle, bu değişiklikle belirtilen sektörlerde 24 saat esasına göre faaliyet gösteren işyerlerinde haftalık çalışma süresi sabit tutulduğundan, tarafların anlaşmak suretiyle iki posta çalışma sistemine geçmesi halinde çalışma günlerinin azalması, dolayısıyla yolda geçen sürelerin azalmasına imkan tanınmış olacaktır.

B- GECE ÇALIŞMA SÜRESİ

Söz konusu Yönetmelikle gerçekleştirilen diğer bir değişiklik de gece çalışmasının süresi ile ilgilidir. Buna göre yapılan değişiklik şu şekildedir: “Postalar halinde işçi çalıştırılarak yürütülen işlerde, 4857 sayılı Kanun’un 42 ve 43. maddeleri ile 70. maddesinde öngörülen yönetmelikte belirtilen haller dışında işçilerin gece postalarında 7,5 saatten çok çalıştırılmaları yasaktır. Ancak turizm, özel güvenlik ve sağlık hizmeti yürütülen işlerde işçinin yazılı onayının alınması şartıyla yedi buçuk saatin üzerinde gece çalışması yaptırılabilir.” Bu değişikliğin manası şudur ki; haftalık 45 saati aşmamak şartıyla turizm, özel güvenlik ve sağlık sektöründe gece çalışması tarafların anlaşması şartıyla 7,5 saatten 11 saate çıkarılmıştır. Turizm, özel güvenlik ve sağlık hizmeti yürütülen işlerde işçinin yazılı onayının alınması şartıyla yedi buçuk saatin üzerinde gece çalışması yaptırılabilecektir.

Çalışma hayatının gerçeklerinden hareketle denilebilir ki, gece çalışması için işçinin yazılı onayının alınması şartının işverenler açısından bir caydırıcılığı bulunmamaktadır. Bu şart uygulanabilirse düzenleme lehine yorum yapılabilirdi. Ancak, gerçekçi olmak gerekirse, bu düzenleme ile daha az sayıda işçi ile daha çok iş gördürülecektir yahut gördürülmek istenilecektir demek yanlış bir hüküm olmayacaktır. Zira, daha önce 7,5’ar saatten üç posta çalışma yapılması durumunda bir postada 1,5 saat fazla mesai yapılmış olunuyordu. Kaldı ki, uygulamanın alt işverenler tarafından çalıştırılan işçileri de kapsaması dile getirmiş olduğumuz endişeyi artırmaktadır.

Konu hakkında önemle belirtmek gerekir ki; gerek 6645 sayılı Kanun’un 37. maddesiyle getirilen değişiklik gerek ilgili Yönetmelikte yapılan son düzenleme kadın işçilerin gece postalarında çalıştırma koşullarında herhangi bir değişiklik getirmemiştir. Zira 4857 sayılı İş Kanunu’nun 73 ve 76. maddesi ile 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’nda ve söz konusu Kanun’un 30. maddesine istinaden çıkarılan yönetmelikte bir değişiklik yapılmamıştır. Bu bağlamda; 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Yasası’nın 30. maddesine istinaden çıkarılan Kadın İşçilerin Gece Postalarında Çalıştırılma Koşulları Hakkında Yönetmelik(3) ile herhangi bir değişikliğin olmadığı görülmektedir. Dolayısıyla, on sekiz yaşını doldurmamış kadın, çocuk ve genç işçilerin çalıştırılamayacağı, on sekiz yaşını doldurmuş kadın işçilerin gece postalarında çalıştırılmasına ilişkin usul ve esasların neler olduğu,  medeni durumuna bakılmaksızın on sekiz yaşını doldurmamış kadın işçilerin her ne şekilde olursa olsun gece postasında çalıştırılamayacağı, çalışma süresinin yedi buçuk saatten fazla olamayacağı adı geçen Yönetmelikte hüküm altına alınmıştır. Bu doğrultuda, getirilen son düzenlemelerde belirtilen Yönetmelikte bir değişiklik yapılmamış sadece belirtilen sektörlerde 7,5 saatin üstünde çalışma yaptırabilmek için “işçinin yazılı onayının alınması şartı” getirilmiştir. Bu kadınlar için uygulanan koruyucu hükümleri ortadan kaldırmamaktadır.

C- İŞÇİ LİSTESİNİ BİLDİRİLME YÜKÜMLÜLÜĞÜNÜN KALDIRILMASI

Söz konusu Yönetmelik değişikliklerinden birisi de bürokrasi ve kırtasiye iş işlemlerini azaltmaya yönelik bir değişikliktir. Buna göre; her postada çalışan işçilerin ad ve soyadlarını içeren listelerin Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlüklerine teslim edilmesi uygulaması kaldırılmış; denetim esnasında talep edilmesi halinde ibraz edilmek üzere işyerinde saklanması yeterli sayılmıştır.

Yapılan düzenleme ile işveren veya işveren vekilleri, postalar halinde işçi çalıştırılarak yürütülen işlerde, her postada çalışan işçilerin ad ve soyadlarını kapsayan listeleri Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından talep edildiğinde sunmak üzere işyerinde bulundurmakla yükümlü olacak. Ayrıca işçilerin ad ve soyadlarını içeren listelerin Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlüklerine teslim edilmesine gerek kalmamıştır. Ertuğrul GEZEN Yaklaşım / Ekim 2017 / Sayı: 298