10 ilimizi vuran ve yüreğimizi yakan deprem felaketinin üzerinden tam olarak bir hafta geçti. Artçıları hala devam ediyor. Bu, Cumhuriyet tarihimizin yani 100 yılın en büyük felaketi. Depremde enkaz altında kalan vatandaşlarımızın çıkarılması için yapılan çalışmalar hala canla başla devam ediyor. Depremde vefat eden vatandaşlarımıza Allah’tan rahmet, yakınlarına başsağlığı, yaralılarımıza ise acil şifa diliyorum. Böyle bir felaketin bir daha yaşanmamasını temenni ediyorum.
Depremin acısı hepimiz için çok sıcak, sıcak olmaya da devam edecek
Deprem maalesef ülkemizin kaçınılmaz bir gerçeği. Bu deprem hepimize, depreme karşı hazırlıksız olduğumuzu, bu hazırlık ve alınacak tedbirlerin bir an evvel hayata geçirilmesi gerektiğini gösterdi. Devletimizin ilgili kurum ve kuruluşları ile STK’ların en kısa sürede bu konudaki çalışmaları yapacaklarından kuşkumuz yok.
Deprem sonrasında atılacak adımlar da son derece önemli. Konunun bu yönünün de ihmal edilmemesi gerekiyor. Depremde zarar gören vatandaşlarımız ve işletmelerimize yönelik atılacak adımlardan ve alınacak tedbirlerden birisi de, vergisel konularla ilgili.
Maliye ilk adımı attı
Evet, bu konuda Maliye gerekli ilk adımı attı, 6 Şubat 2023 tarihinde Kahramanmaraş ilinde meydana gelen deprem felaketine ilişkin olarak, depremden etkilenen Adana, Adıyaman, Diyarbakır, Gaziantep, Hatay, Kahramanmaraş, Kilis, Malatya, Osmaniye ve Şanlıurfa illerinde mücbir sebep hali ilan etti. Bu illerde deprem tarihi itibarıyla mükellefiyet kaydı bulunan mükelleflerin, bu mükellefiyetleri nedeniyle vergi kanunlarının uygulanması bakımından 6 Şubat – 31 Temmuz 2023 (bu tarih dâhil) tarihleri arasında mücbir sebep halinde olduğu kabul edildi.
Mücbir sebep ilanı ile vergi beyan ve ödeme süreleri uzadı
Bu 10 ilimizde mücbir sebep hali süresince,
- Verilmesi gereken vergi beyannameleri ve bildirimlerinin verilme süreleri,
- Bu beyanname ve bildirimler üzerine tahakkuk eden vergilerin ödeme süreleri,
- Deprem tarihinden önce tahakkuk etmiş, ödeme süresi mücbir sebep hali ilan edilen süreye rastlayan her türlü vergi, ceza ve gecikme faizinin ödeme süresi,
- 2023 yılı motorlu taşıtlar vergisinin ikinci taksit ödeme süresi,
- Deprem tarihinden önce ikmalen, re'sen veya idarece tarh edilen ve vadesi mücbir sebep halinin başladığı tarihten sonrasına rastlayan her türlü vergi, ceza ve gecikme faizinin ödeme süresi
uzatıldı.
Bu kapsamda, mücbir sebep halinin geçerli olduğu dönemde verilmesi gereken vergi beyanname ve bildirimleri 15 Ağustos 2023 Salı günü sonuna kadar verilebilecek, bu beyanname ve bildirimler üzerine tahakkuk eden vergiler ile yukarıda ifade edilen diğer vergi, ceza ve gecikme faizleri 31 Ağustos 2023 Perşembe günü sonuna kadar ödenebilecek. Ayrıca, söz konusu yerlerde bulunan mükellefler tarafından mücbir sebep hali süresi içerisinde verilmesi gereken 2023 yılı 1. geçici vergi dönemine ilişkin geçici vergi beyannameleri de verilmeyecek. Bu yerlerde bulunan vergi mükelleflerinin vergi borçları 2 Ekim 2023 Pazartesi günü sonuna kadar başvuru yapmaları ve gerekli şartları da taşımaları kaydıyla faiz alınmaksızın 24 aya kadar taksitlendirilecek.
Sadece mücbir sebep ilanı yeterli mi?
Hayır, sadece mücbir sebep ilanı yeterli değil! Depremden zarar gören vatandaşlarımız ve işletmelerimize yönelik vergisel konularda atılacak çok sayıda adım var. Bu adımları kısaca aşağıdaki gibi sıralayabiliriz:
Depremzedelerin vergi borçları terkin edilmeli
1999 depreminde olduğu gibi, yeni bir yasal düzenleme yapılarak, depremin meydana geldiği 10 ilimizde bulunan vatandaşlarımızı ile vergi mükelleflerimizin deprem öncesi dönemlere ilişkin tahakkuk etmiş ve vadesi geldiği halde ödenmemiş veya depremden önceki dönemlere ait olup deprem tarihi itibarıyla vadesi geçmemiş olan, Vergi Usul Kanunu kapsamına giren vergilerle bunlara bağlı gecikme faizi, gecikme zammı, fon payı ve vergi cezaları terkin edilmeli.
MTV, Emlak Vergisi ve Çevre Temizlik Vergisi borçları da silinmeli
Yine aynı şekilde, 10 ilimizde deprem tarihi itibarıyla emlâk vergisi, motorlu taşıtlar vergisi, veraset ve intikal vergisi, çevre temizlik vergisi ile harç mükellefiyeti bulunanların, bu mükellefiyetlerine ilişkin olarak söz konusu yerlerdeki vergi dairelerine olan bu borçları ile depremden hasar gören bina ve taşıtlara ilişkin deprem tarihlerinden önceki dönemlere ait emlâk ve çevre temizlik vergisi ile motorlu taşıtlar vergisi de terkin edilmeli.
Depremden zarar gören işletmelerden olan alacaklar değersiz alacak sayılmalı
Diğer bölgelerde faaliyette bulunan şirketlerin, depremden etkilenen 10 ilimizdeki şirketlerden olan alacakları Vergi Usul Kanununa göre değersiz alacak sayılmalı, alacaklı işletmeler bu alacakları zarar yazarak gelir ve kurumlar vergisi matrahlarından düşebilmeli, ayrıca hesapladıkları KDV’leri, indirilecek KDV olarak düzeltmek suretiyle, bu alacaklar vergi yükünden arındırılmalı.
Prefabrik yapılarda KDV oranı yüzde 1’e indirilmeli
Deprem bölgesinde yaşanan barınma sorununa bir çözüm olması bakımından, bu bölgelerde konut, sağlık tesisi, okul vb. amaçlarla kullanılacak konteyner ve prefabrik yapılarda KDV oranı geçici bir süreyle veya kalıcı olarak yüzde 18’den yüzde 1’e indirilmeli.
Veraset ve intikal vergisi istisnası veya muafiyeti şart
Depremde vefat eden vatandaşlarımızın mirasçılarına intikal edecek malları açısından genel bir veraset ve intikal vergisi istisnası veya muafiyeti getirilmeli, bu intikallerden kesinlikle vergi alınmamalı.
Mahkemelerden zayi belgesi alma zorunluluğu kaldırılmalı
Deprem nedeniyle defter ve belgeleri zayi olan mükelleflerin mahkemeden zayi belgesi alma zorunluluğu kaldırılmalı, bu konuda yetkili mercilere yapılan başvurular yeterli sayılmalı, bunun için de ilgili mevzuatlarda gerekli düzenlemeler yapılmalı.
Yeni yatırımlar için indirimli kurumlar vergisi oranı yüzde 100 olmalı
Deprem bölgesinde yapılacak yeni yatırımların teşvik edilmesi açısından, bu yatırımlara indirimli kurumlar vergisi oranı yüzde 100 olarak uygulanmalı.
Depremden zarar gören işletmelere KDV’siz makine ve teçhizat alım imkanı
Depremde zarar gören fabrika ve imalathanelerdeki makine ve teçhizatların yerine alınacak yeni makine ve teçhizatlar için KDV istisnası düzenlemesi yapılmalı. Bu şekilde, depremzede sanayicilere KDV ödemeden yeni makine ve teçhizat alma imkan sağlanmalı.
Depremzede mükelleflerin KDV iadesi hızlıca yapılmalı
Depremzede mükelleflerin vergi dairelerinden olan KDV ve diğer vergi iade alacakları hızlandırılarak, hiçbir ön şarta bağlı olmaksızın yapılmalı. Bu şekilde mükelleflere hızlıca bir fon da yaratılmış olur.
KDV iadelerinde depremzedelere karşıt inceleme yapma zorunluluğu kaldırılmalı
Diğer bölgelerde faaliyette bulunan mükelleflerin KDV iade alacaklarında, alım yapılan depremzede mükelleflerle ilgili karşıt inceleme yapma zorunluluğu kaldırılmalı, bu mükelleflerden yapılan alımlara ilişkin KDV’ler hiçbir ön şarta bağlı olmaksızın iade edilmeli.
Reel sektörün vergi ve SGK borçları yeniden yapılandırılmalı
Şu an TBMM Genel Kurulu’nda bulunan vergi borçlarının yapılandırılmasına ilişkin Kanun Teklifi bir an önce yasalaştırılarak, başvuru ve ödeme süreleri uzatılmalı, bu şekilde reel sektörün vergi ve SGK borçları yapılandırılarak, gerekli destek sağlanmalı.
Ölüm vb. nedenlerle yapılacak yardımlar vergiden istisna edilmeli
Deprem nedeniyle yakınlarını kaybedenlere ölüm vb. nedenlerle yapılan yardımlar gelir vergisi ve sigorta priminden istisna edilmeli, bu yardımlar gelir ve kurumlar vergisi matrahlarının tespitinde doğrudan gider olarak dikkate alınabilmeli.
Depremde yıkılan binaların inşasına yönelik KDV istisnası getirilmeli
Depremde yıkılan binaların yeniden inşası kapsamında TOKİ, Emlak Konut, belediyeler ve diğer kamu kurum ve kuruluşlarına yapılacak teslim ve hizmetler KDV’den istisna edilmeli.
Deprem bursları gelir vergisinden istisna tutulmalı
Depremzede öğrencilere verilecek burslar hiçbir şarta bağlı olmaksızın gelir vergisinden istisna tutulmalı, şirketlere ödedikleri bu bursları doğrudan gider olarak dikkate alabilmeleri için düzenleme yapılmalı. Abdullah TOLU
https://www.ekonomim.com/kose-yazisi/depremle-ilgili-alinabilecek-vergisel-onlemler/682696
