Birden çok maaşa hak kazanıp kazanmadıkları konusu dul ve yetimler tarafından merak edilen hususların başında geliyor. Dul ve yetim maaşına, eş, erkek çocuklar, kız çocukları, anne ve baba belirli koşullar altında hak kazanabiliyor. Eş ve çocukların dul ve yetim maaşına hak kazanma durumlarını açıklayalım.
Eşin maaşı
Eşin dul maaşı alabilmesi için sigortalının ölüm tarihinde Medeni Kanuna uygun evlilik bağının bulunması gerekiyor.Hem eşinden, hem de ana ve/veya babasından ölüm aylığına hak kazananlara, tercihine göre eşinden ya da ana ve/veya babasından bağlanacak maaşı/aylığı ödeniyor.
Evliliğin ölüm nedeniyle sona ermesi durumunda sonraki eşinden de aylığa hak kazananlara tercih ettiği aylığı,/geliri bağlanıyor. Genellikle yüksek olan aylık tercih ediliyor. Kocasından dolayı dul maaşı alan kadın kendinden başka aylık alan da bulunmuyorsa kadına %75 oranında aylık bağlanıyor. Başka hak sahibi varsa dul kadına %50 oranında aylık bağlanıyor.
Üç kocadan 3 maaş
01.10.2008 öncesi için çalışmayan ve farklı sosyal güvenlik kurumlarından olmak üzere üç kocadan üç maaş uygulaması vardı. Bu uygulama 01.10.2008’de kaldırıldı. Dolayısıyla üç kocadan üç maaş uygulaması yok. Ancak 01.10.2008 öncesi kazanılmış haklara dokunulmuyor. Bunlar maaşlarını almaya devam ediyorlar.
Kız çocukları
Kız çocukları yönünden evli olmaması, sonradan boşanıp dul kalması, sosyal güvenlik kurumlarına tabi bir işte çalışmaması ve gelir/aylık almaması gerekiyor. Başka bir deyimle kız çocukları çalışmıyorsa ve evli değillerse, bu durumu devam ettiği sürece, ölen anne ve babasından aylık bağlanıyor. Yaşları ne olursa olsun evli olmayan, evli olmakla beraber sonradan boşanan veya dul kalan kız çocuklarının, her birine hesaplanan aylığın % 25'i, ödeniyor.
Anne ve babasından ayrı ayrı aylığa hak kazanan çocuklara, yüksek olan aylığın tamamı, az olan aylığın yarısı ödeniyor.
Erkek çocukları
Erkek çocukların yetim maaşına hak kazanabilmesi için öğrenci değilse 18, öğrenci ise orta öğretime devam ediyorsa 20, yüksek öğrenime devam ediyorsa 25 yaşını doldurmamış olması gerekiyor. Ayrıca 5510 sayılı Kanun kapsamında çalışmaması veya kendi sigortalılığı nedeniyle gelir veya aylık bağlanmamış olması gerekmektedir.
Malul olan çocuklar
Çalışamayacak durumda malul olan erkek çocuklar için kanunda özel bir düzenleme yapılmıştır. Buna göre kendi çalışmalarına bağlı olarak herhangi bir sosyal güvenlik kuruluşundan aylık almamaları koşulu ile yaş şartı dikkate alınmadan malul çocuklar yetim maaşı yönünden hak sahibi sayılıyor.
Aylığın bağlanacağı yer
Dul ve yetim aylıklarının bağlanması işlemleri; sigortalı çalışırken ölmüşse en son çalıştığı yerin bağlı olduğu sigorta müdürlüklerince, işten ayrıldıktan sonra ölen sigortalı için ikamet ettikleri yerdeki sigorta müdürlüklerince yapılmaktadır. Arif Temir
http://www.gunes.com/yazarlar/arif--temir/dul-ve-yetimler-cift-maas-alabilir-872647
