2020 yılında İstanbul’dan satın aldığımız aracı Kayseri’ye getirirken trafik cezası uygulanan bir kişi adına sigortasız çalıştırdığımız için işyerine idari para cezası kesildi. Ceza kesilen sürücü o tarihte işsizlik maaşı alıyordu. İşsizlik maaşı da geri alınacak diyorlar, doğru mu? Nuray H.
İşsizlik maaşının hangi hallerde kesileceği 4447 sayılı Kanunun 52. maddesinde açıklanmıştır. Anılan maddeye göre işsizlik maaşının kesilmesine neden olan fiillerden biri de işsizlik maaşı alınan sürede gelir getirici bir işte çalışmış olmaktır.
Bu bakımdan işsizlik maaşı alınan süre içinde bir gün dahi olsa geriye yönelik sigorta bildiriminin yapılmış olması, işsizlik maaşının kesilmesine neden olmaktadır.
Sosyal Güvenlik Kurumunca ticari araç sürücülerine kesilen trafik ceza tutanaklarına istinaden, araç sürücüsünün araç sahibine ait işyerinde sigortalı bildirimi yapılmamış ise cezanın kesildiği tarih itibariyle 1 gün kayıt dışı çalıştırıldığı kabul edilerek, işverenlerinden işe giriş ve işten ayrılış bildirgesi ile muhtasar ve prim beyannamesi istenilmekte, işverenlerce verilmemesi halinde Kurumca re’sen düzenlenerek sigortalılığı sağlanmaktadır.
Kayıt dışı çalıştırıldığı tespit edilen sigortalıların işsizlik maaşlarının kesilmesiyle ilgili olarak İŞKUR’un 2020/1 sayılı Genelgesinde;
“Çalışma hayatını inceleme ve denetleme yetkisine haiz müfettişlerce veya kamu idarelerinin denetim elemanları tarafından yapılan denetimlerde Kurumumuzdan İÖ aldığı dönemde kayıt dışı olarak çalıştığı tespit edilenlerin işsizlik ödenekleri “Gelir Getirici İşte Çalışıyor Olma” gerekçesiyle kesilmelidir. “Gelir Getirici İşte Çalışıyor Olma” gerekçesiyle kesilenler tekrar başlatılmaz. Ancak, tespit işlemi işe giriş tarihinden itibaren 15 gün içinde yapılmışsa kesme işlemi “Yeni İşe Başlama” gerekçesiyle yapılır.
“Ödeme planına rastlayan bir tarihte işe girdiği SGK kayıtlarından tespit edilenlerin ödeneği “Yeni İşe Başlama” gerekçesiyle kesilir, işten çıktığı tarihi izleyen gün itibarıyla da başlatılır.”
Şeklindeki açıklamalara istinaden işsizlik maaşı, kayıt dışı istihdama yönelik tespit işlemi işe giriş tarihinden itibaren 15 gün içinde yapılmış ise yalnızca sigortalı bildiriminin yapıldığı süre için kesilmektedir.
Bu durumda işsizlik maaşı aylık olarak (30 gün üzerinden) ödendiğinden, bir günlük kayıt dışı çalışma 31 gün çeken ay içinde gerçekleşmiş ise herhangi bir geri ödeme sözkonusu olmayacaktır. 30 gün çeken ayda gerçekleşmiş ise yalnızca bir günlük işsizlik maaşının faiziyle birlikte ödenmesi gerekecektir.
DOĞUMA BAĞLI RAPOR PARASI ALMAK İÇİN HİLELİ YOLLARA BAŞVURMANIN FATURASI AĞIR OLUR
Bir mükellefimin 85 gün önce işe aldığı işçisi doğum nedeniyle istirahat raporu aldı. Rapor sonrası 5 gün daha SGK bildirimi yapıp, doğum öncesi son bir yıldaki prim günü 90 güne tamamlandığında rapor parası alabilir mi? Necmettin Y.
Doğum nedeniyle istirahat raporu alan sigortalılara istirahate ayrıldıkları tarihten önceki son bir yıl içinde en az 90 prim günlerinin bulunması halinde geçici iş göremezlik ödeneği verilmektedir. 90 günlük sürenin hesabında aynı işveren tarafından bildirilen prim günlerinin yanı sıra farklı işveren tarafından bildirilen prim günleri de dikkate alınır. Bu bakımdan doğum nedeniyle istirahate ayrılmış işçinin aynı işveren yanındaki 85 prim günün yanı sıra son bir yıl içinde farklı bir işveren tarafından bildirilmiş en az 5 prim günü daha varsa 8 + 8 = 16 hafta (çoğul gebelikte 18 hafta) geçici iş göremezlik ödeneği alır.
Aksi halde, yani istirahat raporunun düzenlendiği tarihte 90 prim günü bulunmayan sigortalılar, 90 prim günü şartını raporun düzenlendiği tarih ile doğumun gerçekleştiği süreler arasında sağlasalar bile bu sürelerdeki prim günleri 90 günün hesabında dikkate alınmadığından rapor parası da ödenmemektedir.
Diğer taraftan, hamilelik süresi içinde işe girerek 90 prim günü koşulunu yerine getiren sigortalılara geçici iş göremezlik ödeneği verilse de bu süre zarfındaki çalışmalarının fiili olup olmadığının tespiti için durum Kurumun denetim ve kontrolle görevli memurlarına sevk edilmektedir.
Yapılan incelemeler sonrası bu süreler içinde gerçekte çalışmadıklarının tespiti halinde, ödenen rapor paraları ve yapılan sağlık masrafları faiziyle birlikte geri alınmakta, bu süreler zarfındaki prim günleri iptal edilerek ödenen primler irat kaydedilmekte, işyeri prim teşviklerinden bir ay /bir yıl süreyle yasaklanmakta, ayrıca işveren, sigortalı, hatta muhtasar ve prim hizmet beyannamesinde yer alan bilgilerin, defter ve kayıtlara ve bu kayıtların dayanağını teşkil eden belgelere uygun olmamasında kusurlu davranışları ile sebebiyet verdikleri tespit edilmiş ise meslek mensupları için Cumhuriyet Savcılığına suç duyurusu bulunulmaktadır.
O açıdan, çalışmadan doğum nedeniyle rapor parası almak için sigortalı gösterilmek ya da bir yakınınızı sigortalı göstermek gibi bir hataya asla düşmeyin. Ne kendi başınızı ne de başkalarının başını derde sokmayın. Eyüp Sabri Demirci
