Türk vergi sisteminde servet üzerinden alınan bir vergi türü olan Motorlu Taşıtlar Vergisi (MTV), (I, I/A)-(II)-(IV) sayılı tarife olmak üzere motorlu kara taşıtları ile uçak ve helikopterler üzerinden alınan bir vergidir. (I, I/A) sayılı tarifede “otomobil, kaptıkaçtı, arazi taşıtları ve benzerleri ile motosikletler”, (II) sayılı tarifede “minibüs, motorlu karavanlar, otobüs, kamyon, kamyonet, çekici vb. kara taşıtları”, (IV) tarifede ise “uçak ve helikopterler” yer almaktadır. Daha önceleri (III) sayılı tarifede yer alan deniz taşıtları üzerinden alınan MTV ise 06.05.2009 tarihinde kabul edilen “Denizcilik Müsteşarlığının Kuruluş Ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname İle Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun” ile yürürlükten kaldırılmıştır.
MTV Mükellefi ve Vergi Dönemi
Motorlu kara taşıtları için bu verginin mükellefi trafik sicilinde, hava taşıtları için ise sivil hava vasıtaları sicilinde adına motorlu taşıt kayıt ve tescil olunan gerçek ve tüzel kişilerdir. Vergi mükellefiyetinin başlangıcı da bu doğrultuda yapılan kayıt ve tescil ile başlamaktadır. MTV, mükelleflerin herhangi bir beyan ve bildirim yapmalarına gerek duyulmadan taşıtın kayıt ve tescilinin yapıldığı yerdeki vergi dairesi tarafından her yıl Ocak ayının başında yıllık olarak tahakkuk ettirilir. Yıllık olarak tahakkuk ettirilen vergi ise Ocak ve Temmuz ayları olmak üzere iki eşit taksitte ödenmektedir. 2022 yılı MTV ikinci taksit vadesi, Temmuz ayının son gününün hafta sonuna denk gelmesi sebebiyle 1 Ağustos tarihinde sona erecektir.
Mükellefiyete Yönelik Özellikli Durumlar
Takvim yılının ilk 6 aylık dönemi içerisinde satın alınan sıfır taşıtlar için mükellefiyet, kayıt ve tescilin yapıldığı takvim yılı başından (Ocak ayı) itibaren başlamakta iken takvim yılının ikinci 6 aylık dönemi içerisinde satın alınan taşıtlarda mükellefiyet ise son 6 aylık dönemin başından (Temmuz ayı) itibaren başlamaktadır. Bununla birlikte; ilk kez kayıt ve tescil edilerek sıfır alınan taşıtların MTV’ si 1 ay içinde ödenmek zorundadır.
Örneğin; 20 Nisan 2022 tarihinde satın alınan sıfır taşıt için MTV mükellefiyeti 1 Ocak 2022 tarihinde başlayacak ve birinci taksit ödemesi 1 ay içerisinde (20 Mayıs 2022 tarihine kadar) ödenecektir. Aynı şekilde 28 Kasım 2022 tarihinde satın alınacak sıfır taşıt için ise MTV mükellefiyeti 1 Temmuz 2022 tarihinden itibaren başlamış olacağından, ilgili taşıtın MTV’ si yine 1 aylık süre içerisinde (28 Aralık 2022 tarihine kadar) ödenecektir.
Daha önce kayıt ve tescil edilmiş taşıtların (ikinci el taşıt) devir ve temlikinin takvim yılının ilk 6 aylık döneminde yapılmış olması halinde devralan kişi açısından MTV mükellefiyeti ikinci 6 aylık dönemin başından (Temmuz ayı) itibaren, devir ve temlik işlemi ikinci 6 aylık dönemde yapılmış ise mükellefiyet, takip eden takvim yılı başından (ertesi takvim yılının Ocak ayı) itibaren başlamaktadır.
Örneğin; Daha önce kayıt ve tescil edilmiş bir taşıtın (ikinci el) 20 Nisan 2022 tarihinde devir ve temlik edilebilmesi (satılabilmesi) için önceki malik tarafından Ocak 2022 dönemi MTV’ sinin ödenmiş olması, aynı şekilde 28 Kasım 2022 tarihinde ikinci el olarak satışı yapılacak bir taşıtın ise Ocak 2022 ve Temmuz 2022 dönemlerinde MTV’ sinin ödenmiş olması gerekecektir. Bu nedenle, ikinci el taşıt satışlarında tahakkuk ederek vadesi gelmiş MTV ödenmedikçe satış işlemi yapılamamaktadır.
MTV Hangi Kıstasa Göre Belirlenmekte
31.12.2017 tarihi ve öncesi tarihlerde kayıt ve tescil edilmiş olan otomobil, kaptıkaçtı, arazi taşıtı vb. taşıtlar (I/A) sayılı tarife uyarınca “motor silindir hacmi ve taşıtın yaşı” kriterlerine göre, 01.01.2018 tarihi ve daha sonrası tarihlerde kayıt ve tescil edilmiş olan bu kapsamdaki taşıtlar ise (I) sayılı tarife uyarınca “motor silindir hacmi, taşıtın yaşı ve taşıt değeri” kriterlerine göre vergilendirilmektedir.
(II) sayılı tarifede yer alan minibüsler “taşıtın yaşı”, panelvan ve motorlu karavanlar “motor silindir hacmi ve taşıtın yaşı”, otobüs vb. taşıtlar “oturma yeri ve taşıtın yaşı” ve kamyon, kamyonet, çekici vb. taşıtlar ise “azami toplam ağırlık ve taşıtın yaşı” kriterlerine göre vergilendirilmektedir.
(IV) sayılı tarifede yer alan uçak ve helikopterler için ise “azami kalkış ağırlığı ve taşıtın yaşına” göre MTV ödenmektedir.
Ayrıca, sıfır olarak satın alınan taşıtlar, tescil belgesinde yazılı tarih itibariyle 1 yaşında kabul edilmektedir. Bu sebeple, örneğin; 2015 yılında kayıt ve tescil edilmiş bir taşıt, içinde bulunduğumuz 2022 yılı itibariyle 8 yaşında olmaktadır.
MTV’ nin Daha Az Ödenmesi Mümkün Mü?
01.01.2018 tarihinden daha önce kayıt ve tescil edilmiş ve (I/A) sayılı tarifede yer alan otomobil, kaptıkaçtı, arazi taşıtı vb. araçların, belirtilen tarifede yer alan motor silindir hacmi ve yaşına isabet eden MTV tutarı, belirtilen taşıt için her yılın Ocak ayında Türkiye Sigorta, Reasürans ve Emeklilik Şirketleri Birliği tarafından ilan edilen kasko sigortası değerinin %5’ini aşıyorsa; ilgili taşıt için tarifede yer alan bir önceki satırdaki aynı yaş grubuna isabet eden MTV tutarı ödenmektedir.
Örneğin; Motor silindir hacmi 1600 cm3 olan 2014 model bir otomobilin 2022 yılı MTV tutarı 995 TL’dir. Eğer ki bu otomobilin 2022 yılı kasko sigortası değeri 19.900 TL’den düşük ise ilgili taşıt için bir önceki satırda aynı yaş grubuna isabet eden 512 TL MTV ödenmesi mümkün olacaktır. Aynı şekilde motor silindir hacmi 3500 cm3 olan 2019 model bir arazi taşıtının 2022 yılı MTV tutarı 18.250 TL’dir. Eğer ki bu arazi taşıtının 2022 yılı kasko sigortası değeri 365.000 TL’nin altında ise ilgili arazi taşıtı için tarifenin bir önceki satırında yer alan 11.585 TL MTV ödenmesi mümkündür.
Mevzuatımızda her ne kadar böyle bir imkan olsa da, taşıt fiyatlarının ve kasko sigorta değerlerinin oldukça yükseldiği bu ekonomik koşullarda ilgili avantajın uygulanabilirliğini yitirdiğini söyleyebiliriz. Yusuf Cihat Demet
