7318 sayılı kanun 30 Nisan 2021 tarihinde yürürlüğe girmiş olup, petrol piyasasına yönelik önemli düzenlemeler içermektedir.
5015 sayılı Petrol Piyasası Kanunu ile petrolün doğrudan veya işlenerek güvenli ve ekonomik olarak rekabet ortamı içerisinde kullanıcılara sunumuna ilişkin piyasa faaliyetlerinin şeffaf, eşitlikçi ve istikrarlı biçimde sürdürülmesi hedeflenmektedir. Bu hedeflerin gerçekleştirilmesi için piyasada haksız rekabetin önüne geçilmesi ve tüm tarafların mali ve teknik mevzuata uygun davranmalarının sağlanması son derece önem arz etmektedir. Bununla birlikte son 2-3 yılda akaryakıt kaçakçılığının yerini, halk arasında “fatura ticareti” olarak bilinen mali usulsüzlüklerin aldığına ilişkin ciddi emareler karşımıza çıkmıştır. Bu tür usulsüzlüklerin ciddi boyutlarda vergi ziyaına neden olmuş, piyasada faaliyet gösteren taraflar arasındaki rekabete de zarar vermiştir.
Vergi Usul Kanununun 359 uncu maddesine eklenen (ç) fıkrası ile akaryakıt piyasasındaki kayıt dışılık ile etkin bir şekilde mücadele edilmesi ve belge düzenlenmemesi suretiyle birim fiyat üzerinden yapılan haksız rekabetin önüne geçilmesi amacıyla gerek kaçak alınan akaryakıtın gizlenmesi gerekse akaryakıt kaynaklı olarak ödenmesi gereken vergilerin alınan ve/veya satılan akaryakıta ilişkin fatura vb. belgeleri düzenlememek suretiyle ziyaa uğratılmasını engellemek için 5015 sayılı Kanuna göre lisansa tabi faaliyetler ile ilgili olarak, 4/1/1961 tarihli ve 213 sayılı Vergi Usul Kanununun 359 uncu maddesinin (a) ve (b) fıkraları kapsamında; muhteviyatı itibarıyla yanıltıcı belge düzenleme veya bu belgeleri kullanma, belgelerin asıl veya suretlerini tamamen veya kısmen sahte olarak düzenleme veya bu belgeleri kullanma suçları ile aynı maddenin (ç) fıkrasında yazılı suçların işlendiğinin anılan Kanunun 367 nci maddesi uyarınca Cumhuriyet başsavcılığına bildirilmesi ile birlikte durum, EPDK’ya iletilir ve EPDK tarafından her türlü tesiste (rafineri hariç) lisansa tabi tüm faaliyetler kovuşturmaya yer olmadığına dair karar veya mahkeme kararı kesinleşinceye kadar geçici olarak durdurulur ve bu süre içinde söz konusu tesis için başka bir gerçek veya tüzel kişiye de lisans verilmez. Kesinleşmiş mahkeme kararına göre lisans sahiplerinin lisansı iptal edilir. Bu bent kapsamında kalan fiillere ilişkin olarak verilen idari para cezaları ödenmediği müddetçe lisansa konu tesis için lisans verilmez. Bu bent kapsamındaki suçlara ilişkin vergi incelemesi sonuçlanıncaya kadar söz konusu tesis için başka bir gerçek veya tüzel kişiye de lisans verilmez.
213 sayılı Kanunun 359 uncu maddesinin (ç) fıkrasında yazılı suçların işlendiğinin inceleme sırasında tespiti halinde incelemenin tamamlanması beklenmeksizin, sair suretlerle öğrenilmesi halinde ise incelemeye başlanmaksızın Vergi Müfettişleri ve Vergi Müfettiş Yardımcıları tarafından bu tespitlere ilişkin rapor düzenlenecek ve rapor değerlendirme komisyonunun mütalaasıyla birlikte keyfiyet Cumhuriyet başsavcılığına bildirilecektir. Diğer taraftan, kamu davasının açılması için incelemenin tamamlanması şartı aranmayacaktır.
Söz konusu yasal düzenleme tetkik edileceği üzere, Kanun yürürlüğü 30.04.2021’dir. Kanun yürürlük tarihinden sonra tamamlanan ancak Kanun yürürlük tarihinden önceki dönemlerde işlendiğine kanaat getirilen muhteviyatı itibarıyla yanıltıcı belge düzenleme veya bu belgeleri kullanma, belgelerin asıl veya suretlerini tamamen veya kısmen sahte olarak düzenleme veya bu belgeleri kullanma suçları ile Hazine ve Maliye Bakanlığınca yetkilendirilmediği halde, ödeme kaydedici cihaz mührünü kaldıran, donanım veya yazılımını değiştiren veya yetkilendirilmiş olsun ya da olmasın ödeme kaydedici cihazın hafıza birimlerine, elektronik devre elemanlarına veya harici donanım veya yazılımlarla olan bağlantı sistemine ya da kayıt dışı satışın önlenmesi için kurulan elektronik kontrol ve denetim sistemleri veya ilgili diğer sistemlere fiziksel veya bilişim yoluyla müdahale ederek; gerçekleştirilen satışlara ait mali belge veya bilgilerin cihazda kayıt altına alınmasını engelleyen, cihazda kayıt altına alınan bilgileri değiştiren veya silen, ödeme kaydedici cihaz veya bağlantılı diğer donanım ve sistemler ya da kayıt dışı satışın önlenmesi için kurulan elektronik kontrol ve denetim sistemleri veya ilgili diğer sistemler tarafından Hazine ve Maliye Bakanlığı veya diğer kamu kurum ve kuruluşlarına elektronik ortamda iletilmesi gereken belge, bilgi veya verilerin iletilmesini önleyen veya bunların gerçeğe uygun olmayan şekilde iletilmesine sebebiyet verme suçları durumunda Kanun uygulaması tartışmaya başlanmıştır.
Birinci görüşe göre; kanun yürürlük tarihi olan 30.04.2021 tarihinden önceki dönemlere ilişkin mezkur suçların işlendiğine vergi inceleme elemanları tarafından kanaat getirilmesi halinde 5015 sayılı Petrol Piyasası Kanunu’nun (PPK) 20/g. Maddesi hükmünün uygulanmaması gerektiği yönündedir. Örneğin XXX Petrol A.Ş.’nin 2018 yılı işlemleri hakkında sahte belge kullanma yönünden sınırlı olarak Vergi Müfettişi tarafından 3.4.2021 tarihinde vergi incelemesine başlanmıştır. Vergi Müfettişi tarafından XXX Petrol A.Ş. hakkında 12.06.2021 tarihinde tanzim edilen Vergi İnceleme Raporunda ilgili dönem mükellef kurum temsilcisinin 2018 hesap döneminde kayıtlara alınan sahte faturaları bilerek kullandığına kanaat getirilmiştir. 2018 hesap dönemindeki mükellef kurum temsilcisi hakkında da Vergi Suç Raporu tanzim edilerek Cumhuriyet Başsavcılığına suç duyurusunda bulunulmuştur. İşte bu durumda birinci görüşe göre bilerek sahte belge kullanma fiili 2018 hesap döneminde gerçekleştiğinden petrol istasyonu hakkında geçici faaliyeti durdurma, lisans iptali vs. PPK’nın 20/g. Maddesi hükmü uygulanmamalıdır.
İkinci görüşe göre; kanun yürürlük tarihi olan 30.04.2021 tarihinden sonra petrol istasyonunun PPK’nın 20/g. Maddesi hükmünde sayılan suçları işlendiği tespit edilirse, mezkur madde hükümleri işletilmesi yönündedir. Örneğimize göre bu görüş uygulanırsa, suç işleme yılı 2018 olsa da 30.04.2021 tarihinden sonra 12.06.2021 tarihinde tespit edilen bilerek kullanma fiiline bağlı olarak petrol istasyonu hakkında geçici faaliyeti durdurma, lisans iptali vs. PPK’nın 20/g. Maddesi hükmü uygulanmalıdır.
Ayrıca petrol istasyonları ekonomik koşullara bağlı olarak vb. nedenlerle devredilebilmektedir. Örneğin. 1.5.2021 tarihinde devralınan XXX petrol A.Ş. hakkında 4.8.2021 tarihinde 2020 hesap dönemine ilişkin sahte belge düzenlemekten ötürü vergi incelemesine başlanmıştır 20.01.2022 tarihinde Vergi Müfettişi tarafından düzenlenen Vergi Tekniği Raporunda petrol istasyonunun 2020 hesap dönemi temsilcisinin bir mükellefe KDV hariç 10.000,00- TL sahte fatura düzenlendiği tespit edilmiştir. Petrol istasyonunun 2020 hesap dönemindeki temsilcisi hakkında da Vergi Suç Raporu tanzim edilerek Cumhuriyet Başsavcılığına suç duyurusunda bulunulmuştur. İşte bu durumda petrol istasyonunu devralan yeni kişi 30.04.2021 tarihinden önce kendisiyle ilgisi olmayan işlenen bir suç nedeniyle istasyonunun faaliyetinin geçici olarak durdurulmasının doğru olmadığı kanaatindeyim.
Farklı görüşler olmakla birlikte kanun yürürlük tarihi olan 30.04.2021 tarihinden önce mezkûr suçların islenmesi nedeniyle petrol istasyonlarının faaliyetlerinin durdurulmaması kanaatindeyim. Aksi durumda yeni bir suç geriye doğru yürütülmüş olacaktır. Ayrıca suçun işlendiği yılda böyle bir kanun hükmü olmadığından mükellefler suçun işlendiği yılda Kanun hükmüne uygun hareket etme imkânı da bulunmamaktaydı. Vergi incelemesi sonucu mezkûr vergi suçlarının işlendiğine kanaat getirilmesi halinde petrol istasyonunun faaliyetinin durdurulması telafisi güç zararlara neden olabilecektir. Nitekim yargı yolu açık olup yetkili mahkeme tarafından suçun oluşmadığına dair karar verilebilecektir. İdari işlemin 1. Derece mahkemesi tarafından tasdik edilmeden petrol istasyonunun faaliyetinin geçici olarak durdurulmasının doğru olmadığı kanaatindeyim. Bu nedenle söz konusu yasal düzenlemenin değiştirilmesi yerinde olacaktır. Ahmet KORKMAZ Vergi Müfettişi
