Asgari ücret artışlarına bağlı olarak ortaya çıkan işgücü maliyetlerinin aşağıya çekilmesi amacıyla, 2016 yılından 2021 yılı sonuna kadar olan dönemde işverenlere belli şartlarla İşsizlik Sigortası Fonundan asgari ücret desteği sağlanmıştı.
2022 yılı başında ise brüt asgari ücret yüzde 40 artırılarak 5004 TL olarak belirlenmiş olmasına karşın, işverenlere asgari ücret desteği verilmemişti.
Ancak, asgari ücret 2022 yılı başında 1 yıllık dönem için belirlenmiş olmasına karşın, ilk 6 aylık dönemdeki enflasyon rakamının yüzde 42,35 olarak gerçekleşmesi üzerine, hem çalışanların alım gücünün desteklenmesi, hem de SSK, Bağ-Kur ve Emekli Sandığı (memur) emeklilerinin aylıklarında yapılacak artışların finanse edilebilmesi amacıyla, Asgari Ücret Tespit Komisyonu tarafından 1 Temmuz 2022-31 Aralık 2022 döneminde geçerli olmak üzere asgari ücrette yüzde 30 artış yapılmak suretiyle günlük 215,70 TL, aylık 6.471 TL olarak yeniden belirlemiştir.
Bu belirleme ile birlikte, sigorta primine esas kazanç (SGK matrahı) alt sınırı 5004 TL’den 6.471 TL’ye, üst sınırı da 37.530 TL’den 48.532,50 TL’ye yükselmiştir.
Doğal olarak bu durum, asgari ücretten çalıştırılan bir işçinin 2022/Ocak-Haziran döneminde aylık 5.879,70 TL olan işveren maliyetinin 2022/Temmuz-Aralık dönemde yaklaşık %30 artışla 7.603,44 TL’ye yükselmesine yol açmıştır.
Asgari ücretin 2022 yılının birinci döneminde %40, ikinci döneminde de %30 oranında artırılmış olması, işgücü maliyetlerinin azaltılması bakımından asgari ücret desteğini zorunlu olarak gündeme getirmiştir.
Bu bağlamda, 5 Temmuz 2022 tarihli, 31887 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiş olan 7417 sayılı Torba Kanunla, işverenlere 2022/Temmuz-Aralık döneminde sağlanacak olan asgari ücret desteğine ilişkin düzenleme yapılmıştır.
Yazımızda 2022 yılı asgari ücret desteği ile ilgili merak edilen hususlara açıklık getirilecektir.
Soru-1: İşverenlere günlük ve aylık ne kadar destek verilecektir?
Kanunda öngörülen düzenlemeye göre, 2022 yılı Temmuz-Aralık dönemi asgari ücret desteğinde çalışan sayısı ve sektör ayırımı yapılmaksızın tüm işyerlerine aşağıda belirtilen tutarda destek sağlanacaktır.
Soru-2: Asgari ücret desteğine esas prim gün sayısı nasıl hesaplanacaktır?
Asgari ücret desteğine esas prim gün sayısı SGK işyeri tescil tarihi 2022 yılından önce veya sonra olmasına veya işyerinde toplu iş sözleşmesi olup olmadığına göre aşağıdaki şekilde hesaplanacaktır.
Soru-3: 2022 yılında sigortalı sayısı azalmış olan işyerleri asgari ücret desteğinden yararlanabilecek mi?
2022 yılı Temmuz-Aralık döneminde destekten yararlanılacak ayda, 2021/Ocak-Aralık döneminde 4/a kapsamında uzun vadeli sigorta kollarından en az sigortalı bildirimi yapılan aydaki sigortalı sayısından daha az sigortalı çalıştırılması halinde asgari ücret desteğinden yararlanılamayacaktır.
Örnek-1: A işyerinin 2021/Ocak-Aralık döneminde uzun vadeli sigorta kollarından en az sigortalı bildirimini 2021/Ekim ayında 100 kişi olarak yaptığını varsayalım. Söz konusu işyerinin 2022/Temmuz ayında sigortalı sayısı 95 ise bu işyeri 2022/Temmuz ayında asgari ücret desteğinden yararlanamayacaktır.
Örnek-2: Yukarıda belirtilen işyerinin 2022/Ağustos ayında sigortalı sayısının yeni işe girişlerle ile birlikte 105’e çıktığını varsayalım. Bu durumda, işyerinin 2022/Ağustos ayındaki sigortalı sayısı 2021/Ocak-Aralık dönemindeki ortalama sigortalı sayısının (100’ün) üzerine çıktığından, 2022/Ağustos ayında asgari ücret desteğinden yararlanabilecektir.
Soru-4: 2022 yılında asgari ücret desteğinden kaç ay yararlanılabilecek?
İşverenler asgari ücret desteğinden 2022 yılında Temmuz-Aralık döneminde 6 ay süreyle yararlanabileceklerdir.
Soru-5: Prime esas kazanç tutarının eksik bildirilmesi durumunda nasıl bir yaptırım uygulanacak?
Sigortalıların prime esas kazançlarının herhangi bir nedenle 2022/ Temmuz- Aralık döneminde SGK’ya bildirilmediğinin veya eksik bildirdiğinin tespit edilmesi halinde, yararlanılan asgari ücret desteği gecikme cezası ve gecikme zammıyla birlikte geri alınacak ve bu işyerleri asgari ücret desteğinden kalan süreler için de yararlanamayacaktır.
Ancak, ilgili ayda 2022/ Temmuz- Aralık dönemine aylık brüt asgari ücretin onda birini (647,10 TL) geçmeyecek tutarda eksik prime esas kazanç bildirimi yapıldığının tespiti durumunda SGK tarafından yapılacak ihtar üzerine on beş günlük süre içinde söz konusu eksikliği gideren işyerleri asgari ücret desteğinden yararlanmaya devam edebileceklerdir.
Soru-6: Muhtasar ve prim hizmet beyannamesinin/Aylık prim ve hizmet belgesinin yasal süresi dışında verilmesi durumunda destekten yararlanılabilecek mi?
SGK’da gerek 2022 yılından önce, gerekse sonrasında tescil edilmiş işyerlerinde asgari ücret desteğinden yararlanılabilmesi için 2022 yılının Temmuz- Aralık dönemine ilişkin aylık prim ve hizmet belgesinin/muhtasar ve prim hizmet beyannamesinin yasal süresi içinde SGK’ya verilmesi gerekmekte olup, bildirgenin yasal süresi dışında verilmesi halinde o aya ilişkin asgari ücret desteğinden yararlanılamayacaktır.
Soru-7: SGK’ya borcu olan işyerleri asgari ücret desteğinden yararlanılabilecek mi?
2022 yılı öncesinde SGK’da tescil edilmiş olan işyerleri, gerek cari aya için prim borcu, gerekse ödeme vadesi geçmiş borcu olsa dahi asgari ücret desteğinden yararlanabileceklerdir.
Ancak, ilk defa 2022 yılında SGK’da tescil edilmiş olan işyerleri asgari ücret desteğinden yararlanabilmeleri için hem 2022 yılının ilgili ayı için tahakkuk eden cari ay prim borcunu yasal süresi içinde ödemesi, hem de geçmiş dönemlere ilişkin ödeme vadesi geçmiş prim, idari para cezası ve gecikme cezası/gecikme zammı şeklinde bir borcunun bulunmaması veya borç varsa taksitlendirilmiş/yapılandırılmış olması gerekmektedir.
Soru-8: Muvazaalı işlem durumunda nasıl bir işlem yapılacak?
Mevcut bir işletmenin kapatılarak değişik bir ad ve unvan altında ya da yeni bir iş birimi olarak açılması veya yönetim ve kontrolü elinde bulunduracak şekilde doğrudan veya dolaylı ortaklık ilişkisi bulunan şirketler arasında istihdamın kaydırılması, şahıs işletmelerinde işletme sahipliğinin değiştirilmesi gibi yöntemlere başvurularak asgari ücret desteğinden yararlanıldığının tespit edilmesi halinde, yararlanılan destek tutarı gecikme cezası ve gecikme zammıyla birlikte geri alınacak ve bu işyerleri kalan süreler için de destekten yararlandırılmayacaktır.
Soru-9: Ev hizmetlisi çalıştıran işverenler de asgari ücret desteğinden yararlanabilecek mi?
5510 sayılı Kanunu’nun ek 9’uncu maddesi kapsamında ev hizmetlerinde 10 gün ve üzerinde sigortalı çalıştıran işverenler de, yukarıda diğer işverenler açısından belirtilen şartları taşımaları şartıyla 2022 yılı Temmuz-Aralık döneminde asgari ücret desteğinden yararlanabileceklerdir.
Soru-10: Destekten yararlanmak için başvuru yapılması gerekiyor mu?
Asgari ücret desteğinden yararlanmak için işverenlerin herhangi bir başvuru yapmasına gerek yoktur.
Yararlanılacak olan asgari ücret desteği tutarı, SGK tarafından otomatik olarak hesaplanıp, işverenlerin takip eden ay veya aylardan doğan sigorta prim borçlarına, yine SGK tarafından otomatik olarak mahsup edilmek suretiyle yararlanmaları sağlanacaktır. Celal ÖZCAN
