Serbest meslek kazançlarında (1) yıl içerisinde elde edilen gelir ile o dönemde yapılan giderlerin indirilmesi sonucunda oluşan sonuç, zarar veya kazanç olarak beyan edilmektedir. Örneğin, bir takvim yılı içerisinde bir avukatın 100 TL hasılatının olduğunu varsayalım. Bu dönemde bu hasılatın elde edilebilmesi için, 80 TL de gider yapıldığını varsayalım. Bu durumda sonuç olarak 20 TL serbest meslek kazancının ortaya çıkması dolaysıyla, bunun beyanı gerekecektir. Örneğimizdeki verilerin tam tersinin gerçekleşmesi halinde ise durum ne olacaktır? Gelir 80 TL, gider ise 100 TL olduğunu varsayalım. Bu durumda, mesleki faaliyetten 20 TL zarar söz konusu olacaktır.
Yukarıdaki örneğe ayrıca yine aynı dönemde söz konusu avukatın 70 TL net kira gelirinin olduğunu varsayarak örneği biraz geliştirelim. Bu durumda, söz konusu avukatın sadece mesleki geliri olması halinde 20 TL zarar beyan edecek iken, 70 TL kira gelirinin mevcut olması ile sonuçta 70 TL’den 20 TL zararın mahsubu yapıldığı takdirde sonuçta net gelir vergisi matrahı 50 TL olacaktır.
Serbest meslek kazançlarında, kazancın tespiti sırasında; gelir kaynaklarının bir kısmında oluşan zararlar (80.maddede yazılı diğer kazanç ve iratlardan doğanlar hariç), diğer kaynakların kazanç ve iratlarından mahsup edilir (bkz. GVK md.88). Ayrıca, geçmiş yıllarda oluşan ve mahsup edilemeyen zararların cari yıl kazançlarından mahsubu mümkündür. Bu mahsup neticesinde kapatılmayan zarar kısmı, müteakip yılların gelirinden indirilir. Arka arkaya (5) yıl içinde mahsup edilmeyen zarar bakiyesi takip eden yıllara devredilemez (bkz. GVK md.2, 70, 80, 85 ve Geç.md.24).
Envantere dahil olmayan gayrimenkullerin satışından doğan zararların mahsubu mümkün değildir (bkz. GVK md.65 ila 68).
Sonuç olarak, benzeri bir konuda Maliye Bakanlığı, Gelir İdaresi Başkanlığı, İstanbul Vergi Dairesi Başkanlığı, Mük. Hiz. Gelir Vergileri Grup Başkanlığı’nın 26.08.2011 gün ve 1442 sayılı özelgelerinde de belirtildiği gibi
“Konu ile ilgili olarak VEDOP kayıtlarının incelenmesi sonucu, 2009 yılına ait gelir vergisi beyannamenizde ticari kazancınıza ilişkin olarak 17.799,90 TL zarar beyan edildiği, tevkifata tabi gayrimenkul sermaye iradınızın brüt tutarının 15.000 TL olduğu, mesken kira gelirinizin 4.800 TL olduğu anlaşılmıştır.
Bu hüküm ve açıklamalara göre; 2009 yılına ait yıllık gelir vergisi beyannamenizde yer alan tefkifata tabi tutulmuş gayrimenkul sermaye iradınızın brüt tutarı, tevkifat yoluyla vergilendirilmemiş konut kira geliriniz ve ticari kazancınıza ait zararınız toplamının, 2009 yılı için belirlenen beyan sınırı olan 22.000 TL'yi aşmaması nedeniyle tevkifata tabi gayrimenkul sermaye iradınızın söz konusu yıllık beyannameye dahil edilmemesi gerekmektedir.
Bu çerçevede, yıllık beyannameye dahil edilmemiş kazanca ilişkin tevkif yoluyla ödenmiş vergilerin beyanname üzerinden mahsubu ve iadesi de mümkün bulunmamaktadır.
Öte yandan 2009 yılı beyannamenize ilişkin olarak; ticari kazancınıza ait zararınızın, tevkifata tabi tutulmamış mesken kira gelirinden mahsubunun mümkün olduğu tabiidir.” Nazlı Gaye Alpaslan
