Doğum nedeniyle iş hayatından uzaklaşan kadınlara her doğumda 720 gün borçlanma hakkı veriliyor. Üç doğumu borçlanma hakkına sahip olan bir kadın sigortalı 2.160 gün borçlanma yapabiliyor. Kadın çalışanlar doğum nedeniyle iş hayatından uzak kalırlar. Bu nedenle de emekli olmak için gerekli gün sayısı şartını doldurmakta zorlanırlar. İşte bu yüzden doğum borçlanması düzenlemesiyle doğum nedeniyle iş hayatından uzaklaşan kadın çalışanlara doğum borçlanması hakkı tanınır. Ancak her durumda doğum borçlanması yapmak gerekli olmayabilir.
Staj avantajı
Staj yapan kadın sigortalıların doğum borçlanmasıyla emeklilik yaşını öne çekme ihtimali bulunmaktadır. İş hayatına staj yaparak başlayan ve bu dönemde adına kısa vadeli sigorta kolları primi yatan kadın sigortalılar daha sonra uzun vadeli sigorta kollarına tabi olarak çalışmaya başladıkları süre içerisindeki doğumlarını borçlanabilirler. Bu durumda, ilk kez uzun vadeli sigorta kollarına tabi olarak çalışmaya başladıkları tarih borçlandıkları süre kadar geri gelir. Bu da emeklilik yaşını öne çeker. Örneğin, 25 Mayıs 1994 tarihinde staj girişi olan ve bu sürede adına kısa vadeli sigorta kollarına prim ödenen kadın sigortalı, 25 Mayıs 1997 tarihinde uzun vadeli sigorta kollarına tabi olarak işe girmiş ise bu girişi nedeniyle 54 yaşında, 5.975 prim günü ve 20 yıl sigortalılık şartıyla emekli olabilecektir. Bu kadın sigortalının 25 Mayıs 1995 tarihinde gerçekleştirdiği doğumu borçlanma hakkı bulunmaktadır. Doğum borçlanması sonrası ilk kez uzun vadeli sigortalı olduğu tarih iki yıl geriye gidecektir. Bu durumda, 25 Mayıs 1995 olarak güncellenen sigortalı olduğu tarih ile bu kişinin emeklilik şartları 52 yaş, 5.825 prim günü ve 20 yıl sigortalılık olacaktır. İki yıllık doğum borçlanması iki yıl erken emeklilik hakkı doğuracaktır. Ancak bu durum yalnızca staj girişi ile ilk kez uzun vadeli sigorta kollarına tabi olunan süre içerisindeki doğumların borçlanılması halinde geçerlidir. Diğer doğum borçlanmalarında yalnızca prim ödeme gün sayısı eklenir, emeklilik yaşı değişmez.
Doğum borçlanması
Doğum borçlanması yapan kadın sigortalı çalışmadan gün elde etmiş olur. Kadın sigortalılar genellikle emeklilik için gerekli yaş ve sigortalılık süresi şartını doldururlar ancak doğum nedeniyle iş hayatından uzak kaldıkları için prim ödeme gün sayısı şartını sağlayamazlar. Bu durumda doğum borçlanması devreye girer ve prim ödeme gün sayısını doldurma hakkı tanır. Doğum borçlanmasıyla prim ödeme gün sayısı artan kadın sigortalı emekli olma hakkına kavuşabilir.
720 gün sınırına dikkat
Doğum borçlanması doğumdan sonraki en fazla iki yıllık süre için yapılabilir. Her doğumda en fazla 720 günlük süre borçlanılabilir. Bu sürenin üzerinde doğum borçlanması yapılamaz. Dolayısıyla, her doğum sonrasında kadın sigortalı 720 gün borçlanma hakkına sahiptir. 720 günün altında borçlanma mümkün.
3 doğumda 2.160 gün
Kadın sigortalılar üç doğuma kadar borçlanma yapabilirler. Bu hak daha önce iki doğumla sınırlıydı. 2014 yılında yapılan değişikliğin sonrasında hem bütün kadın sigortalılara doğum borçlanması yapma hakkı tanındı, hem de doğum borçlanması hakkı üçe çıkarıldı. Bu sayede, üç doğumu borçlanma hakkına sahip kadın sigortalının 2.160 gün borçlanma hakkı oldu.
Emekliliği öne çeker mi?
Doğum borçlanması ancak doğumdan önce sigorta girişi olan kadın sigortalılar tarafından yapılabilir ve yalnızca prim ödeme gün sayısı kazandırır. Doğumdan sonraki süreler borçlanılabildiği için sigorta girişi geri gitmez ve emeklilik için avantaj söz konusu olmaz. Dolayısıyla, doğum borçlanması yapan kadın sigortalı daha önce hangi koşullara tabi olarak emekli olacaksa, yine aynı koşullar üzerinden emekli olabilir. Emeklilik koşullarında herhangi bir değişiklik olmaz. Yalnızca gün kazanılması söz konusu olur.
Borçlanma şartları
Doğum borçlanması yapılabilmesi için doğum yapan kadının doğumdan önce sigortalı olarak çalışıyor olması şarttır. Sigortalılık öncesi doğumlar borçlanılamaz.
Diğer yandan, doğum borçlanması yapılabilmesi için doğan çocuğun sağ olması gerekir. Doğum borçlanması yapacak kadın sigortalının borçlanma yapacağı sürelerde, yani doğumdan sonraki en fazla iki yıllık süre içerisinde uzun vadeli sigorta kollarına tabi sigortalı olmaması da gerekir. Borçlanma yapılacak sürelerde adına prim yatırılmamış olması şarttır.
Yurtdışı borçlanması
Yurtdışında çalışan vatandaşlarımız için yurtdışı borçlanması ile Türkiye’de emeklilik hakkı elde etmek çok önemli. Bu sayede uzun yıllar yurtdışında çalışıp Türkiye’ye dönmüş vatandaşlarımıza emekli aylığı bağlanabiliyor. Yurtdışı borçlanması yapabilmek için öncelikle Türk vatandaşı olmak gerekmektedir.
Bunun dışında doğumla Türk vatandaşı olup da çıkma izni ile Türk vatandaşlığını kaybeden kişiler de, yani mavi kartlılar da yurtdışı borçlanması yapabilirler.
Bazı ülkelerin çifte vatandaşlık statüsünü kabul etmemeleri nedeniyle bu ülkelerde çalışmak veya iş kurmak için Türk vatandaşlığından izinle çıkmak durumunda kalan mavi kartlılar da yurtdışı borçlanması hakkına sahiptirler.
Yurtdışı borçlanması hakkı çerçevesinde yurtdışında geçirilen bütün sürelerin borçlanılması söz konusu değil. Borçlanılabilecek süreler şunlardır:
Hangi süreler borçlanılır?
Yurtdışında geçirilen sigortalılık süreleri, (çalışılmış süreler.)
Yurtdışında çalışılan sürelerin her birinin arasında veya sonunda bir yıla kadarki işsizlik süreleri, (çalışılmış sürelerin arasındaki ve sonundaki işsiz kalınan süreler.)
Ev kadını olarak geçirilen süreler.
Borçlanılabilecek bütün sürelerin 18 yaşından sonra geçirilmiş olması şarttır. Yani bir kişi 15 yaşında Almanya’ya gitmiş olsa bile ancak 18 yaşından sonraki süreleri borçlanma hakkına sahiptir.
Askerlik borçlanması
Kadın sigortalılar için doğum borçlanması hakkı varken erkek sigortalılar için de askerlik borçlanması emeklilik durumunu değiştirebilir. Askerlik borçlanması, borçlanan kişinin prim ödeme gün sayısını artırır. Emekli olmak için sigorta süresi ve yaş şartını sağlayan, ancak günü yetmeyen bir sigortalı askerlik borçlanması ile emekli olmaya hak kazanabilir. Askerlik borçlanması erkek sigortalılar için emekliliği öne çekmenin yöntemi olabilir.
Nasıl borçlanılır?
Erkek sigortalılar, er veya erbaş olarak silah altında geçirdikleri süreleri ve yedek subay okulundaki süreleri borçlanabilirler. Askerlik borçlanması, borçlanılabilecek sürelere ilişkin primlerin SGK’ya ödenmesi ile yapılır. Askerlik borçlanması yapmak isteyen sigortalı, SGK’ya askerliğini yaptığını gösterir belgelerle birlikte başvurur ve yalnızca bu sürelerin primlerini ödeyerek borçlanma yapar.
Erken emeklilik
İlk kez sigortalı olduğu tarihten sonra askerlik borçlanması olan kişilerde bu borçlanması yalnızca prim ödeme gün sayısını artırır, ancak emeklilik tarihini öne çekmez. Fakat çalışmaya başlamadan önce askere giden bir sigortalı askerlik borçlanması yaparsa, ilk kez sigortalı olduğu tarih borçlanma süresi kadar geriye gider. Örneğin, ilk kez 1 Ocak 2000 tarihinde sigortalı olan ve askerliğini 1999 yılında, yani sigortalı olarak çalışmaya başlamadan önce yapan bir sigortalı, altı aylık askerlik borçlanması yaparak iki yıl daha erken emekli olabilir. Normalde 1 Ocak 2000’deki sigorta girişi nedeniyle 60 yaşında emekli olabilecek olan bu kişi, altı aylık borçlanma ile sigorta girişini altı ay öne çekecek ve 1 Temmuz 1999 sigorta girişi üzerinden 58 yaşında emekli olma hakkına kavuşacaktır.
Prim yatmama şartı!
Askerlik borçlanması yapılabilmesi için askerlik süresince kişi adına sigorta primi yatırılmamış olması gerekir. SSK’lı çalışanlar için işverenlerce askerlik süresince sigorta primi yatırılmaz. Yani, askere giden işçi adına işveren prim ödemesi yapmaz. Bu dönemde prim yatırıldığı tespit edilirse fiili çalışma söz konusu olamayacağı için SGK tarafından askerlik süresince ödenen primler iptal edilir. Dolayısıyla, askere giden çalışanların kendilerini bir işyerinden sigortalı göstermeleri doğru olmayacaktır. Diğer yandan, Bağ - Kur’lular için askerlik süresince prim yatırılması mümkündür. Bağ - Kur’lu kişilerden işlerinin başında fiilen bulunması gerekmeyenler, askerlik döneminde primlerini ödemeye devam edebilirler. Ancak SSK’lılar için askerlik döneminde prim ödenmesi mümkün değildir, borçlanma yapılması gerekir.
Ne fayda sağlar?
Askerlik borçlanması, borçlanan kişinin prim ödeme gün sayısının artmasını sağlar. Dolayısıyla, emekli olmak için gerekli sigortalılık süresi ve yaş şartını sağlayan, ancak çalıştığı günler emekli olmasına yetmeyen bir sigortalı askerlik borçlanması ile emekli olmaya hak kazanabilir. Örneğin, emekli olmasına altı ay kalan bir erkek sigortalı, altı ay daha çalışmak yerine altı aylık askerlik süresini borçlanarak hemen emekli olabilir.
En düşük emekli aylığı 3.500 TL
Geçtiğimiz hafta içerisinde yasalaşan düzenlemeyle en düşük emekli aylığı miktarı 3.500 TL’ye yükseltildi. Dolayısıyla emekli aylığı hesaplandıktan sonra 3.500 TL’nin altında kalan aylıklar 3.500 TL’ye tamamlanarak ödenecek. Bu değişiklik ile birlikte temmuz ayından itibaren ödenecek en düşük emekli aylığı 3.500 TL’ye yükseltilmiş oldu.
Memurlar 16 Ocak tarihini beklemeli
3.600 ek gösterge konusu da Meclis’te düzenleme altına alındı. Ancak emekli aylığı ve ikramiyeler için geçerli olacak yeni gösterge rakamları 2023 yılı ocak ayından itibaren uygulanacak.
Bu nedenle emekli olmayı düşünen devlet memurlarının 16 Ocak 2023 tarihini beklemelerinde fayda var. Bu şekilde emekli ikramiye ve aylıkları yeni gösterge katsayıları üzerinden hesaplanacaktır ve ortalama olarak 50 bin ila 200 bin TL arasında bir ikramiye farkı söz konusu olacaktır. Cem Kılıç
https://www.milliyet.com.tr/yazarlar/cem-kilic/borclanma-ile-emeklilik-6788636?sessionid=5
