Kurumlar Vergisinde Nakdi Sermaye Artışı İndirimi Sınırlandırıldı, Özel Usulsüzlük Cezaları Arttırıldı ve Yeniden Varlık Barışı Düzenlemesi Getirildi

5 Temmuz 2022 tarihli ve 31887 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 7417 Sayılı Devlet Memurları Kanunu ile Bazı Kanunlarda (Varlık Barışı) ve 375 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun ile muhtelif kanunlarda değişiklikler yapılmıştır.

Bu düzenlemeler içerisinde vergilendirmeye ilişkin olarak değişiklik yapılan düzenlemeler aşağıdaki kanunlara ilişkindir.

⎯ 6183 sayılı AATUHK,

⎯ 213 sayılı Vergi Usul Kanunu,

⎯ 4760 sayılı Özel Tüketim Vergisi Kanunu,

⎯ 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu,

⎯ 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu

⎯ 7394 sayılı Hazineye Ait Taşınmaz Malların Değerlendirilmesi ve Katma Değer Vergisi Kanununda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun ile Bazı Kanunlarda ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun

⎯ 14/3/2007 tarihli ve 5602 sayılı Şans Oyunları Hasılatından Alınan Vergi, Fon ve Payların Düzenlenmesi Hakkında Kanun

Bu Yasalarda yapılan değişiklikler aşağıdaki gibidir.

I-) 6183 sayılı AATUHK’ya ilişkin değişiklikler

6183 sayılı Kanunda yapılan değişiklikle teminat olarak kabul edilen ve bankalar tarafından verilen süresiz teminat mektuplarının ayrıca şartsız olması koşulu getirilmiştir. Banka teminat mektuplarına ilave olarak sigorta şirketleri tarafından verilen süresiz ve şartsız kefalet senetleri de teminat mektubu olarak kabul edilecektir.

Ayrıca Kanunun 85’nci maddesinde yapılan değişiklikle menkul malların satışı sırasında alacaklı amme idarelerinin, menkul malın türü veya değeri ile satış şeklini esas alarak teminat alınmayacak halleri belirlemeye, para yerine bu teminat mektuplarının ve kefalet senetlerinin alınmasına karar vermeye yetkili olduğu belirtilmiştir.

Düzenlemeler, 05.07.2022 tarihinde yürürlüğe girmiştir.

II-) 213 sayılı Vergi Usul Kanununa ilişkin değişiklikler

1-) Gerçek faydalanıcı bildirimine ilişkin yetki düzenlemesi yapılmış ve getirilen düzenlemelere aykırı davranılması halinde kesilecek özel usulsüzlük cezasına dair düzenleme yapılmıştır.

VUK’un Mükerrer 257.maddesinde yapılan değişiklikle, tüzel kişiler ve tüzel kişiliği olmayan teşekküllerin gerçek faydalanıcı bilgisinin güncel, tam ve doğru bir şekilde tespit edilebilmesi için gerçek faydalanıcının kapsamını belirlemeye, bu kapsama girenlerin bildirilmesi zorunluluğunu getirmeye, bildirimin içerik, format, standart, verilme süresi ve yöntemini belirlemeye, bunlarda değişiklik yapmaya, bildirim verme yükümlülüğünü sektör, mükellef grupları ve mükellefiyet durumları itibarıyla belirlemeye, bu bent kapsamındaki bilgi ve bildirimlerin elektronik ortamda muhafaza ve ibraz edilmesi yükümlülüğü getirmeye ve uygulamaya ilişkin diğer usul ve esasları belirlemeye, yetkili kılınmıştır.

VUK Mükerrer 355. maddede yapılan düzenleme ile yukarıdaki zorunluluklara uymayanlara VUK mükerrer 355. maddenin birinci fıkrasının (1) numaralı bendinde yer alan özel usulsüzlük cezasının 3 katı (2022 yılı için 10.200 TL) özel usulsüzlük cezası kesilecektir.

Düzenleme, 01.08.2022 tarihinde yürürlüğe girecektir.

2-) Özel usulsüzlük cezalarında yapılan değişiklikler

Fatura ve benzeri evrakların verilmemesi ve alınmaması ile diğer şekil ve usul hükümlerine uyulmaması halinde VUK’nın 353.maddesi uyarınca kesilmesi öngörülen özel usulsüzlük cezası tutarlarının asgari ve azami tutarları arttırılmıştır.

Ayrıca, elektronik ortamda ticari faaliyette bulunan gerçek ya da tüzel kişi hizmet sağlayıcılara ve/veya başkalarına ait iktisadi ve ticari faaliyetlerin yapılmasına elektronik ticaret ortamını sağlayan gerçek ve tüzel kişi aracı hizmet sağlayıcılara ticari faaliyetlerine ilişkin bildirim verme yükümlülüklerini yerine getirmemeleri halinde, Mükerrer 355.madde uyarınca kesilmesi öngörülen özel usulsüzlük cezası tutarları artırılmıştır.

Düzenlemeler, 01 Ağustos 2022 tarihinde yürürlüğe girecektir.

III-) 4760 sayılı Özel Tüketim Vergisi Kanununda yapılan değişiklik,

Sadece elektrik motorlu taşıtların ÖTV’si; motor gücü 160 KW’yı geçmeyenlerden ÖTV matrahı 700,000 TL’yi aşmayanlar için yüzde 10; motor gücü 160 KW’yı aşanlardan ÖTV matrahı 750,000 TL’yi aşmayanlar için yüzde 50, diğerleri için ise yüzde 60 olarak yenden belirlenmiştir.

Düzenleme, 05.07.2022 tarihinde yürürlüğe girmiştir.

IV-) 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanununda yapılan değişiklikler

1-) Nakdi Sermaye Artışı İndirimi 5 hesap dönemi ile sınırlandırılmıştır.

Kurumlar vergisinde, nakdi sermaye artırımı dolayısıyla yapılan indirimden süresiz yararlanma hakkı, sermaye artırımına ilişkin kararın veya ilk kuruluş aşamasında ana sözleşmenin tescil edildiği hesap dönemi ile bu dönemi izleyen 4 hesap dönemi esas alınarak sınırlandırıldı. Bu dönemlerde sermaye azaltımı yapılması halinde azaltılan sermaye tutarı, indirim hesaplamasında dikkate alınmayacaktır.

Ayrıca KVK’ya eklenen geçici 15. maddenin 13. fıkrasında yer alan düzenleme uyarınca, 05.07.2022 tarihinden önce sermaye artırımı yapan veya ilk defa kurulan şirketler için 2022 yılı hesap dönemi dahil olmak üzere nakit sermaye artırımı indirimi beş hesap dönemi için daha uygulanacaktır. Başka bir deyişle 5.7.2022 tarihinden önce gerçekleşen sermaye artırımları da 2022 döneminden başlamak üzere 5 yıl ile sınırlandırılmıştır.

Düzenleme, 05.07.2022 tarihinde yürürlüğe girmiştir.

2-) Finans Kuruluşlarının Kurumlar Vergisi Oranı

7394 sayılı Kanunun 39. maddesinin birinci fıkrasının (ç) bendinde yer alan “2023 yılı vergilendirme dönemi kurum kazançlarına uygulanmak üzere yayımı tarihinde,” ibaresi “2023 yılı ve izleyen vergilendirme dönemlerine ait kurum kazançlarına uygulanmak üzere yayımı tarihinde,” şeklinde değiştirilmiştir.

Buna göre, finans kuruluşlarının (bankalar, 6361 sayılı Kanun kapsamındaki şirketler, elektronik ödeme ve para kuruluşları, yetkili döviz müesseseleri, varlık yönetim şirketleri, sermaye piyasası kurumları ile sigorta ve reasürans şirketleri ve emeklilik şirketleri) kurumlar vergisi oranı 2023 ve izleyen dönemlerde %25 olarak uygulanacaktır.

3-) Varlık Barışı Düzenlemesi

KVK’ya eklenen geçici 15. Madde düzenlemesi ile yeni bir varlık barışı düzenlemesi getirilmiştir.

Söz konusu uygulamaya ana hatları itibariyle öne çıkan hususlara aşağıda yer verilmiştir:

1. Varlık Barış uygulamasında BİLDİRİM veya BEYAN şeklinde iki başvuru yöntemi vardır.

2. Yurtdışında bulunan varlıkların varlık barışı uygulamasına konu edilmesi için Türkiye’deki banka veya aracı kurumlara bir BİLDİRİM yapılması gerekir. Yurtdışı varlıkların ayrıca vergi dairesine bir beyanname verilmesine gerek bulunmamaktadır.

3. Yurtiçinde bulunan varlıkların varlık barışı uygulamasına konu edilmesinde ise vergi dairesine BEYAN’ın yapılması gerekir.

4. Bildirim ve beyan için son süre 31 MART 2023 olup, bu sürenin uzatım yetkisine dair herhangi bir hüküm kanun metninde yer almamaktadır.

5. Yurtdışında bulunan varlıklardan; PARA, ALTIN, DÖVİZ, MENKUL KIYMET VE DİĞER SERMAYE PİYASASI ARAÇLARI varlık barışı bildirimine konu edilebilir. Bir önceki varlık barışı ile aynı unsurlar bu yeni varlık barışına da konu edilebilmektedir.

6. Yurtdışında bulunan GAYRİMENKUL (taşınmaz) varlıklar varlık barışı bildirimine konu edilmeyecektir.

7. Bir önceki varlık barışı uygulamasında yurt dışı varlıkların bildiriminde vergi mükellefiyeti şartı aranmazken, yurtiçi varlıkların bildiriminde ise gelir veya kurumlar vergisi mükellefiyeti şartı aranmaktaydı. Yeni varlık barışı uygulamasında önemli yeniliklerden bir tanesi de yurtiçi varlıklar için varlık barışı uygulamasına başvuru için gelir veya kurumlar vergisi MÜKELLEFİ olma şartının bulunmamasıdır.

8. Yurtdışında bulunan ve varlık barışı bildirimine konu edilen varlıkların, banka veya aracı kurumlara bildirim yapılmasından itibaren üç ay içinde Türkiye’ye getirilmesi veya Türkiye’deki banka ya da aracı kurumlarda açılacak bir hesaba transfer edilmesi gerekir. Bu şart yerine getirilmediğinde varlık barışı uygulamasından yararlanılması mümkün bulunmamaktadır. Ancak yeni düzenlemede, önceki varlık barışı düzenlemesinde olduğu gibi bu kuralın iki istisnasına yer verilmiştir:

Birincisi yurtdışında bulunan banka veya finansal kurumlardan kullanılan ve yeni kanunun yürürlük tarihi itibariyle kanuni defterde kayıtlı olan KREDİLERİN 31/3/2023 tarihine kadar kapatılmasında kullanılmasıdır.

İkincisi ise kanunun yürürlük tarihi itibariyle kanuni defterde kayıtlı olan sermaye avanslarının, yurtdışında bulunan para, altın, döviz, menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası araçlarının yeni kanunun yürürlük tarihinden önce Türkiye’ye getirilmek suretiyle karşılanmış ve söz konusu avans hesabının en geç 31/3/2023 tarihine kadar kanuni defter kayıtlarından düşülmüş olması halidir.

Bu iki durumdan herhangi biri olduğunda, yurtdışı varlık bildirimine konu edilen varlıkların Türkiye’ye getirilme veya Türkiye’deki banka veya aracı kurumlardaki hesaba transfer edilmesine gerek kalmayacaktır.

9. Yurtiçinde bulunan varlıklardan para, altın, döviz, menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası araçları ve taşınmazlar varlık barışı beyanına konu edilebilmektedir.

10. Gerek yurtdışı varlık bildirimine gerekse yurtiçi varlık beyanına konu edilen varlıklar, bildirimi yapanın kanuni defterlerine (yurtdışı varlık bildirimini yapanın defter tutan vergi mükellefi olması halinde) kaydedilmesi gerekir. Bilanço usulüne göre defter tutan mükellefler, kanuni defterine kaydettikleri kıymet için karşı hesap olarak pasifte özel bir fon hesabını kullanacaklardır.

Bu özel fon hesabı İKİ YIL geçmedikçe işletmeden çekilemeyecek ve sermayeye ilave dışında başka bir amaçla kullanılamayacaktır. Önceki varlık barışı bildiriminde (193 Sayılı Gelir Vergisi Kanunu’nun Geçici 93 üncü maddesi) dönem kazancı ile ilişkilendirilmeksizin kayda alınabilen varlıklar, herhangi bir süre kısıtı olmaksızın vergiye tabi kazancın ve kurumlar için dağıtılabilir kazancın tespitinde dikkate alınmaksızın işletmeden çekilebileceği hüküm altına alınmışken yeni varlık barışı düzenlemesinde ise bildirim veya beyan tarihinden sonra iki yıllık bir sürenin geçmiş olması koşuluyla, söz konusu fon tutarı vergiye tabi kazancın ve kurumlar için dağıtılabilir kazancın tespitinde dikkate alınmaksızın işletmeden çekilebilecektir.

11. İşletme hesabı defteri tutanlar ile serbest meslek kazanç defteri tutanlar da varlık barışı bildirimi veya beyanına konu ettiği yurtdışı veya yurtiçi varlıklarını defterlerinde göstereceklerdir.

12. Gayrimenkullerin işletme kayıtlarına alınması ve işletmeye devrine ilişkin olarak tapuda yapılacak işlemlerden, TAPU HARCI alınmayacağı kanun hükmünde yer almıştır. Bu husus önemli bir yeniliktir, zira önceki varlık barışı düzenlemesinde gayrimenkullerin işletme kayıtlarına alınması süreci bakımından gerekli olan işletme üzerine devir işlemlerinde tapu harcı ödenmekteydi. Ayrıca bu hususta yapılan önemli bir düzenleme de işletmeye devir eden kişiler bakımından, söz konusu gayrimenkullerin Gelir Vergisi Kanunu’nun mükerrer 80 inci maddesi kapsamında “elden çıkarma” olarak kabul edilmeyecek ve devir eden kişiler bakımından değer artışı kazancına konu edilmeyecektir.

13. Yeni varlık barışı uygulamasında yurtdışı varlıkların banka veya aracı kurumlara yapılan BİLDİRİM’lerinde önceki varlık barışı uygulamasından farklı olarak, bildirimin yapılma zamanına göre değişen oranlarda olmak üzere (30.09.2022 ye kadar bildirim yapılırsa % 1, 01.10.2022 ila 31.12.2021 tarihleri (31.12.2021 dahil) arasında yapılırsa % 2, 1.1.2023 ila 31.3.2023 tarihleri arasında yapılırsa %3 oranında) önce vergi tahsil edilmektedir.. Ancak varlık barışı BİLDİRİMİ’ne konu edilen yurtdışı varlık, Türkiye’deki banka veya aracı kurumlarda açılan hesaplara transfer edildiği ya da Türkiye’ye getirilerek bu hesaplara yatırıldığı tarihten itibaren en az bir yıl süreyle bu hesaplarda tutulması halinde vergi oranı %0 (sıfır) olarak uygulanacak. Bu durumda, banka ve aracı kurumlar tarafından bildirim esnasında tahsil edilerek vergi dairesine ödenen vergi, bildirim sahibinin ilgili vergi dairesine müracaatı üzerine iade edilecektir.

14. Yeni varlık barışı uygulamasında vergi dairesine yapılan BEYAN’lar üzerine ise bildirilen varlıkların değerleri üzerinden bildirim zamanının bir önemi olmaksızın %3 oranında vergi tarh edilecek ve söz konusu vergi tutarı bildirim tarihini izleyen ayın sonuna kadar ödenmesi gerekecektir. Bu suretle ödenen vergi, hiçbir suretle gider yazılamayacak ve başka vergiden mahsup edilemeyecektir.

15. Varlık barışı bildirimine konu edilen ve işletmelerin kanuni defter kayıtlarına alınan varlıklar için amortisman ayrılması söz konusu olmayacaktır.

16. Bildirime konu edilen varlıkların elden çıkarılması halinde doğan zararlar, gelir veya kurumlar vergisi uygulaması bakımından gider veya indirim olarak kabul edilmeyecektir. Elden çıkarma halinde bir kazanç oluşması halinde ise oluşan kazancın gelir veya kurumlar vergisi uygulaması bakımından gelir olarak dikkate alınması gerekecektir.

17. Banka veya aracı kurumlara bildirilen veya vergi dairesine beyan edilen, varlıkların değeri üzerinden tarh edilen vergilerin süresinde ödenmemesi halinde varlık barışı uygulamasının getirdiği imkânlardan (incelenmeme, tarhiyata muhatap olmama, düşük vergi ile kayda alma imkânları) yararlanılamayacaktır. Bu şart ile ilgili olarak Kanun metninde “…bildirilen veya beyan edilen tutarlara ilişkin tarh edilen vergilerin süresinde ödenmemesi…” şeklinde ifade yer almaktadır. Bilindiği üzere, banka veya aracı kurumlara yapılan bildirim üzerine banka tarafından hesaplanan ve bildirim sahibinden tahsil edilen vergi tutarı, izleyen ayın 15 inci günü akşamına kadar banka veya aracı kurumun vergi dairesine beyanname ile bildirimi üzerine tarh edilmekte ve tarh edilen bu vergi de banka veya aracı kurum tarafından sorumlu sıfatıyla vergi dairesine ödenmektedir. Bu yönüyle, özellikle banka veya aracı kurumlara yapılan varlık barışı bildirimleri üzerine, bildirimi yapan gerçek veya tüzel kişinin hesaplanan tutarı banka veya aracı kuruma ödemiş olması ve bunun da banka veya aracı kurum tarafından vergi dairesine beyan ve ödenmesi gerekir.

18. Banka veya aracı kurumlara BİLDİRİLEN yurtdışı varlıklar (vergi mükellefi olmayanların yurtiçi varlıklarının banka veya aracı kurumlara bildirimi dahil) ya da vergi dairelerine BEYAN EDİLEN varlıklara isabet eden tutarlara ilişkin hiçbir suretle vergi incelemesi ve vergi tarhiyatı yapılmayacağı yeni varlık barışı düzenlemesinde de yer almıştır. Yeni varlık barışı düzenlemesinde ilave olarak bir önceki varlık barışı düzenlemesinde yer almayan yeni bir hüküm bulunmaktadır: “Bildirilen veya beyan edilen varlıklara isabet eden tutarlara ilişkin hiçbir suretle vergi incelemesi ve vergi tarhiyatı yapılmaz. Diğer nedenlerle başlayan vergi incelemeleri ile takdir komisyonu kararları sonucu bulunan matrah farkının madde kapsamında bildirilen veya beyan edilen varlıklar nedeniyle ortaya çıktığının tespiti ve bildirilen veya beyan edilen varlık tutarının, bulunan matrah farkına eşit ya da fazla olması durumunda matrah farkına ilişkin tarhiyat yapılmaz. Bulunan matrah farkının, bildirilen veya beyan edilen varlıklar nedeniyle ortaya çıktığının tespitine rağmen söz konusu varlık tutarlarından büyük olması durumunda sadece aradaki fark tutar üzerinden vergi tarhiyatı yapılır. Vergi incelemesi veya takdir komisyonu kararları sonucunda bildirim veya beyana konu edilen varlıklar dışındaki nedenlerle matrah farkı tespit edilmesi durumunda, bu madde kapsamında bildirilen veya beyan edilen tutarlar, bulunan matrah farkından mahsup edilmeksizin tarhiyat yapılır.”

19. Beyan veya bildirim kapsamında tahakkuk eden verginin vadesinde ödenmemesi vergi aslının gecikme zammı ile birlikte 6183 sayılı Kanun uyarınca takip ve tahsiline engel teşkil etmez. Tahsil edilmiş olan vergiler red ve iade edilmez.

20. Bildirim ve beyan süresi sona erdikten sonra bildirim veya beyanlara ilişkin düzeltme yapılamaz.

Düzenleme, 05.07.2022 tarihinde yürürlüğe girmiştir.

V-) 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nda yapılan değişiklikler

Kanunun 55. maddesi ile 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun “Belgelerin saklanması, saklama süresi” başlıklı 82. maddesinin yedinci fıkrasının birinci cümlesinde yer alan “on beş” ibaresi “otuz” şeklinde değiştirilmiştir. Bu değişiklikle defter ve belgelerin zayi olmasında dava açma süresi 30 güne çıkarılmıştır.

Düzenleme, 05.07.2022 tarihinde yürürlüğe girmiştir.

Kaynak: TÜRMOB