5510 SS ve GSS KANUNUNA GÖRE
Sürekli iş göremezlik ödeneği ise, sigortalının iş kazası / meslek hastalığı sonucu oluşan hastalık ve engeller nedeniyle mesleğinde çalışamayacak derecede kazanma gücünü tümden/kısmen yitirmiş olmasını ya da mesleğini sürdürmekle birlikte, çalışma gücünün en az % 10 azalmış bulunması durumudur.(Mülga 506 SSK benzer ifade vardır.)
HESAPLAMA FORMÜLÜ
Meslekte kazanma gücünü % 100 oranında kaybedenlere diğer bir anlatımla sürekli tam iş göremezlik durumuna düşenlere bağlanacak sürekli iş göremezlik geliri, sigortalının tespit edilecek günlük kazancının 30 ile çarpılması suretiyle tespit edilen aylık kazancının % 70’idir. Ancak sigortalının sürekli birinin bakımına muhtaç olması halinde gelir bağlama oranı % 100 olarak uygulanacaktır.
Sigortalının meslekte kazanma gücünün % 10 ile % 99,99 oranında kaybettiğinin tespiti halinde ise sigortalılara sürekli kısmi iş göremezlik geliri bağlanmaktadır.
Sigortalılara bağlanacak sürekli kısmi iş göremezlik geliri, hesaplanacak günlük kazancın 30 katının % 70’inin meslekte kazanma gücü kaybı oranına tekabül eden kısmı kadardır. Sürekli kısmi iş göremezlik gelirlerinde de sigortalının başkasının bakımına muhtaç olduğunun anlaşılması halinde gelir bağlama oranı yine gelir bağlama oranı olan % 70’in % 100’ ü olacaktır.
Sürekli iş göremezlik gelirinin hesaplanması
Gelir sigortalının;
Tam iş göremezliği halinde(%100); Günlük kazanç x 30 x % 70 veya kısaca GK x 21,
Kısmi iş göremezliği halinde(%99,99-%10) ise Günlük kazanç x 30 x % 70 x SİD (sürekli iş göremezlik derecesi) veya kısaca GK x 21 x SİD,
formüllerine göre hesaplanacaktır.
Sigortalının başkasının bakımına muhtaç olması durumunda % 70 olan gelir bağlama oranı % 100 olarak dikkate alınacak ve Gelir = GK x 30 x SİD formülüne göre hesaplanacaktır.
Bu şekilde hesaplanan gelir, günlük kazanç hesabına giren son takvim ayı itibariyle hesaplanan gelir olup, gelirin başlangıç tarihi yılın ilk altı aylık döneminde ise Ocak ödeme dönemi için aylıklara uygulanan artış oranı kadar, yılın ikinci altı aylık döneminde ise, Ocak ödeme dönemi artışı uygulanmaksızın Temmuz ödeme dönemi için aylıklara uygulanan artış oranı kadar artırılarak, sigortalının gelir başlangıç tarihindeki geliri hesaplanacaktır.
Gelir alt sınırı
İş kazası veya meslek hastalığı sonucu bağlanacak gelirlerde alt sınır kontrolü sadece başka birinin sürekli bakımına muhtaç durumdaki sigortalılar için öngörülmüştür. Başka birinin sürekli bakımına muhtaç olan sigortalılara bağlanacak gelirler, prime esas kazanç alt sınırının aylık tutarının % 85’inden az olmayacaktır.
506 SSK KANUNUNDA ALT SINIR AYLIĞI
Madde 96
İş göremezlik derecesi % 25 ve daha yukarı olanlara bu Kanunun 20 nci maddesinin 3 ncü fıkrası uyarınca bağlanacak sürekli kısmi iş göremezlik gelirinin aylık tutarı bu Kanunun 78 nci maddesi uyarınca tespit olunacak günlük kazanç alt sınırının 30 katının % 70'inden az olamaz.
İş göremezlik derecesi % 25 ve daha yukarı olanlara gerek katsayı esasına dayalı gösterge sistemine, gerekse 4447 sayılı Kanunla getirilen yeni sisteme göre bağlanan sürekli iş göremezlik gelirlerinin aylık tutarı, 506 sayılı Kanunun 96’ncı maddesine göre asgari günlük kazancın 30 katının % 70’inden az olamaz
Mülga Kanun da %25 ve üstünde olanlara alt sınır aylığı kontrolü yapılır.
Ekim 2008 öncesi sürekli iş göremezlik geliri %25 ve üstünde olanlara her sene alt sınır aylığı kontrolü yapılır.
2029,50/30=67,65 TL.
67,65X30X%70=1.420,65 TL.
Sürekli kısmi veya sürekli tam iş göremez durumundaki sigortalı, başka birinin sürekli bakımına muhtaç ise bu gelir % 50 artırılır.
=1.420,65X1,50=2.130,98 TL.
5510 SAYILI KANUNLA
Gelir sigortalının;
Tam iş göremezliği halinde(%100); Günlük kazanç x 30 x % 70 veya kısaca GK x 21,
Kısmi iş göremezliği halinde(%99,99-%10) ise Günlük kazanç x 30 x % 70 x SİD (sürekli iş göremezlik derecesi) veya kısaca GK x 21 x SİD,
formüllerine göre hesaplanacaktır.
%25 SİD.
67,65X30X%70X%25=355,16 TL.(ALT SINIR AYLIĞI KONTROLÜ YOK)
%100 VE BAKIMA MUHTAÇ İSE;
67,65X30X70=1.420,65 TL DEĞİL 67,65X30X%85=1.725,08 TL.
SONUÇ:
2008/Ekim öncesi sürekli iş göremezlik gelirinde %25 ve üstünde olanlar için alt sınır aylığı o yıl için belirlenen taban SPEK %70 az olmaz ve her sene de kontrolü yapılır.
%10-%24 olanlar için böyle bir uygulama yapılmaz.
Başkasının bakımına muhtaç ise %100 ise bu oran %50 artırılır.
Reform yasa ise alt sınır aylığını sadece başkasının bakımına muhtaç olanlar için %85 olarak belirlenmiştir.(Taban SPEK %85)
Reform yasa ile gelir bağlananlarda bir azalma olmuştur. Vedat İlki
