İçinde bulunduğumuz Mart ayı, şirketler dışında kalan gerçek kişiler için geçen yıl (2021) içinde elde edilen gelirlerin vergi idaresine bildirimi için yıllık gelir vergisi beyannamelerinin verildiği yoğun bir ay. Bu yoğunluk hem vatandaş tarafında hem de vergi idaresi tarafında tatlı bir heyecanla birlikte yaşanmaktadır.
Esas temel görevi, mükellef odaklı hizmet anlayışı içinde vergilerin etkin ve zamanında toplanması olan Gelir İdaresi Başkanlığı, son yıllarda tüm teknolojik imkanları kullanarak geliştirdiği uygulamaları vatandaşların hizmetine sunuyor. Artık vergi dairenize hiç uğramadan, evinizden, ofisinizden 7/24 esasında vergi beyannamelerinizi elektronik ortamda sunulan beyanname hazırlama ve gönderme programından (HAZIR BEYAN SİSTEMİ) kolayca ve kısa bir süre içinde hazırlayabilir ve gönderebilirsiniz.
Gelir idaresi Başkanlığı her yıl mevzuatta yaşanan değişiklikleri de anlık olarak dikkate alıp hem beyanname hazırlama programlarında hem de bu programlar vasıtasıyla beyan edilecek gelirlerin beyan usulüne ilişkin olarak dikkat edilecek hususları açıklamak üzere beyanname hazırlama rehberlerini yayınlamaktadır. Gelir İdaresi Başkanlığı içinde bulunduğumuz aya özel önem vererek tüm gelir unsurlarına ilişkin beyanname düzenleme rehberlerini, kılavuzlarını güncellemiş ve bunu herkesin ulaşabileceği bir şekilde internet sitesinde ( https://www.gib.gov.tr/node/128637 ) duyurmuştur. Rehberler ve Broşürler başlığı altında yer alan bölümde, içerdiği kelimeye göre rehber ve broşürleri hızlı bir şekilde arayabilir, indirebilir ve yazdırabilirsiniz.
Elde edilen gelirlerinizin niteliğine uygun olarak ilk bakışta ilginizi çekebilecek Rehber ve broşürlerin başlıklarına aşağıda yer verilmiştir.
- Ticari Kazanç Elde Eden Mükellefler İçin Vergi Rehberi
- Ücret Geliri Elde Edenler İçin Vergi Rehberi
- Menkul Sermaye İradı Elde Eden Mükellefler İçin Vergi Rehberi
- Kira Geliri Elde Eden Mükellefler İçin Vergi Rehberi
- Vergiye Uyumlu Mükelleflere %5 Vergi İndirimi Broşürü
- G.V.K. Geçici 67’nci Madde Uygulaması İle İlgili Olarak Gerçek Kişilere Yönelik Vergi Rehberi
- Diğer Kazanç ve İratların Vergilendirilmesi Rehberi
- Gayrimenkullerin 5 Yıl İçinde Elden Çıkarılmasında Gelir Vergisi Beyanı Broşürü
- Serbest Meslek Kazancı Elde Eden Mükellefler İçin Vergi Rehberi
- Zirai Kazanç Elde Eden Mükellefler İçin Vergi Rehberi
- Türkiye’de Yerleşmiş Olmayanlar (Dar Mükellefler) İçin Kira Geliri Rehberi
- Kazançları Basit Usulde Tespit Edilen Mükelleflerde Gelir Vergisi İstisnası Rehberi
Açık ve sade diliyle kaleme alınan bu rehberleri keyifle okuyacağınızı düşünüyorum.
Bu rehberlerden bir tanesi de “Kira Geliri Elde Eden Mükellefler İçin Vergi Rehberi” olup bu rehberde açıklanan ve önem arz eden önemli bir hususu siz değerli okuyucularla paylaşmak ve konu hakkında farkındalığı artırarak cezai işlemlere maruz kalınmaması amacıyla dikkat edilmesi gereken hususları sizlerle paylaşmak amacıyla bu yazımı kaleme almak istedim.
Kira ödemeleri ile tahsilatlarının bankacılık sisteminden yapılması zorunluluğu !
İlgili rehberin 3.3. bölümünde “Kiraya İlişkin Tahsilat ve Ödemelerin Banka veya Posta İdaresi Aracılığıyla Yapılması” başlıklı bölümünde;
“İş yeri ve konut kiralama işlemlerine ilişkin yapılacak tahsilat ve ödemelerin banka ve posta idarelerince düzenlenen belgelerle tevsikine yönelik olarak 268 ve 298 Seri No.lu Gelir Vergisi Genel Tebliği’ne göre;
- Konutlarda, her bir konut için aylık 500 TL ve üzerinde; haftalık, günlük veya benzeri şekilde kısa süreli konut kiralamalarında ise tutara bakılmaksızın kira gelir elde edenlerin,
- İş yerlerinde, miktar sınırlaması olmaksızın iş yerine kiraya verenler ile kiracıların,
Kiraya ilişkin tahsilat ve ödemelerini banka ve benzeri finans kurumları veya posta idareleri aracılığıyla gerçekleştirmeleri ve bu kurum ve kuruluşlar tarafından düzenlenen belgelerle bu ödemeleri tevsik etmeleri zorunluluğu bulunmaktadır.
Banka ve benzeri finans kurumları veya posta idareleri aracı kılınmak suretiyle, para yatırma veya havale, çek veya kredi kartı gibi araçlar kullanılmak suretiyle yapılan tahsilat ve ödemeler karşılığında dekont veya hesap bildirim cetvelleri düzenlendiğinden, bu belgeler tevsik edici belge olarak kabul edilecektir. Bankaların internet şubeleri üzerinden yapılan ödeme ve tahsilatlar da bu kapsamdadır.
Söz konusu zorunluluklara uymayanlara kesilecek ceza (Vergi Usul Kanunu’nun mükerrer 355’inci maddesinin o yıl için belirlenen özel usulsüzlük cezası miktarından az olmamak üzere), her bir işlem için bu işleme konu tutarın % 5’idir.”
Bu açıklamalar, özellikle düşük ve orta ölçeklerde kira geliri elde eden ev ve işyeri sahipleri ile kira ödemesi yapan işyeri kiracıları açısından son derece önemli sorumlulukları ve bu sorumlulukların yerine getirilmemesi halinde azımsanmayacak ölçüde ceza tutarı ile karşı karşıya kalınabileceği hakkında bilgiler sunmaktadır.
Bu bilgiler hatırda kalması bakımından aşağıda maddeler halinde tekraren ve vurgu ile özetlenmiştir.
1- Her bir konut için aylık 500 TL ve üzerinde konut kira geliri elde edenler tahsilatlarını NAKİT (ELDEN) TAHSİLAT şeklinde yerine banka vb. finansal kurumların sisteminden[1] yapmaları zorunludur.
2- Haftalık, günlük veya benzeri şekilde kısa süreli konut kiralamalarında ise tutarı ne olursa olsun yapılan tahsilatlarının NAKİT(ELDEN) TAHSİLAT yerine bankacılık sisteminden yapılması zorunludur.
3- İşyeri kiralama işlemlerinde hem işyerini kiraya verenlerin hem de kiracıların tahsilat ve ödemelerini tutarı ne olursa olsun; NAKİT(ELDEN) gerçekleştirmek yerine bankacılık sisteminden gerçekleştirmeleri zorunludur.
4- Bankacılık sisteminden kira tahsilat ve ödemelerin gerçekleştirilmesi zorunluluğu; işyeri kiralamalarında hem kiraya veren hem de kiracı açısından, konut kiralamalarında ise kira geliri elde eden kiraya verenler açısından bulunmaktadır.
5- Getirilen zorunluluğa uyulmaması halinde işyeri kiralamalarında hem KİRACI hem de KİRAYA VEREN, konut kiralamalarında ise kira geliri elde eden KİRAYA VEREN özel usulsüzlük cezası ile karşı karşıya kalacaktır.
6- Getirilen zorunluluğa uyulmaması halinde KİRACI ve/veya KİRAYA VEREN bankacılık sistemi dışında gerçekleşen her bir ödeme ve tahsilat işlemi için ayrı ayrı cezai işleme maruz kalacaktır.
7- 2022 yılı için getirilen zorunluluğa uyulmadığında, zorunluluğa uymayanın;
a) Bilanço esasında defter tutan birinci sınıf tüccar veya serbest meslek erbabı olması halinde; her bir işlem için 3.400 TL den az olmamak üzere ödeme veya tahsilat tutarının % 5’i oranında,
b) İkinci sınıf tüccar, defter tutan çiftçi veya kazancı basit usulde tespit olunan kişi olması halinde; her bir işlem için 1.700 TL den az olmamak üzere ödeme veya tahsilat tutarının % 5’i oranında,
c) Yukarıdaki bentlerde yazılı bulunanlar dışında kalanlarda; her bir işlem için 880 TL den az olmamak üzere ödeme veya tahsilat tutarının % 5’i oranında,
özel usulsüzlük cezası kesilecektir. Bir takvim yılı için uygulanabilecek azami ceza tutarı 2.500.000 TL yi geçemeyecektir.
8- Cezai işlemin uygulanması için idarenin önceden bir yazılı bildirimde bulunması zorunluluğu bulunmamaktadır.
Konuyu biraz daha somutlaştıralım…
Belirtilen zorunluluklara uyulmaması halinde, kiraya veren ve kiracı açısından oluşabilecek cezai boyutu ortaya koyabilmek adına tüm bu anlatımlarımızı basit bir örnek ile somutlaştırmaya çalışalım.
Tokat ilinde ikamet eden Ahmet amca, müstakil evinin altındaki 50 m2 büyüklüğündeki bir işyerini aylığı 550 TL olmak üzere Mehmet Amca’ya bakkaliye olarak kiraya vermiştir. Mehmet amca basit usulde vergilendirilmekte, Ahmet amcanın da başka da bir geliri bulunmamaktadır. Mehmet amca her ay kira ödemesini bankacılık sistemi dışında elden nakit olarak Ahmet amcaya ödemiştir.
Bu örnekte, Ahmet amca bir yıl boyunca (12x550=6.600 TL) işyeri kira geliri elde edecektir. Bu geliri Gelir Vergisi Kanunu’na göre Gayrimenkul Sermaye İradi olarak değerlendirilecek olup, kira ödemesi sırasında kiracı tarafından da herhangi bir vergi tevkifatı da yapılmadığından (Basit usulde vergilendirilenler yaptıkları ödemelerden gelir vergisi tevkifatı yapmazlar), tevkifatsız iş yeri kira geliri durumunda olan bu gelir için, herhangi bir istisnanın da uygulanması mümkün olamayacağından 2023 yılı Mart ayında verilecek kira geliri beyannamesinde bildirilecek toplam geliri 6.600 TL olacak, bu gelirinden de % 15 Götürü Gider düşüldükten sonra 5.610 TL vergi matrahı üzerinden; ilk gelir diliminde olması nedeniyle de %15 oranında olmak üzere toplam 841,5 TL vergi hesaplanacaktır.
Şimdi gelelim yazımızın başlığını oluşturan “ASTARI YÜZÜNDEN PAHALIYA GELMESİN AMAN DİKKAT!” başlığının bu örnek olayda da ortaya konulacağı üzere önemine.
Toplam ödenmesi gereken vergi tutarı 841,5 TL olan bir yıllık iş yeri kira ödemesinde;
a) İşyerini kiraya veren ve kira geliri elde eden Ahmet amca her bir kira bedelini, bankacılık sisteminden talep etmek yerine nakit tahsil etmiş olması nedeniyle; her bir aylık işlem için 880 TL olmak üzere 12 aylık tahsilat için (12x880=) 10.560 TL özel usulsüzlük cezasına maruz kalacak,
b) Basit usuldeki kiracı Mehmet amca da bankacılık sisteminden ödeme yapmak yerine nakit ödeme yapmış olması nedeniyle her bir aylık işlem için 1.700 TL olmak üzere 12 aylık ödeme için toplam (12x1.700=) 20.400 TL özel usulsüzlük cezasına maruz kalacaktır.
Ahmet amcanın ticari kazancı olan bir mükellefiyeti olsaydı ya da Mehmet amcanın basit usul yerine bilanço esasında defter tutan mükellef olsayda, uygulanacak özel usulsüzlük cezaları daha da fazla olacaktı.
Diğer Ahmet amca ve Mehmet amcalara bu yazımızla önemli hatırlatmaları yaparak, onların durumuna düşmemeleri için vergi idaresinin getirdiği bankacılık sisteminden ödeme ve tahsilat yapılması zorunluluğuna uymaya özen göstermeleri için aman dikkat diyoruz. Astarı yüzünden pahalıya gelmesin…
[1] Banka vb. finans kurumları, 6493 sayılı Kanun ile yetkilendirilen Ödeme Kuruluşları, Ptt A.Ş. sistemlerini ifade eder (Bkz: 459 SN Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği / Tanımlar / Aracı Finansal Kurum tanımı).
Abdullah KİRAZ
Yeminli Mali Müşavir
https://www.dunya.com/kose-yazisi/astari-yuzunden-pahaliya-gelmesin-aman-dikkat/652375
