BOTAŞ ve TEİAŞ tarafından yapılan duyurular sonrası bu hafta bazı organize sanayii bölgelerinde elektrikler kesilmeye başladı. Bazı bölgelerde ise önümüzdeki günlerde kesinti yaşanması muhtemel görünüyor. Malum elektrik kesintisi sonrası işin durması, işverenin elinde olmaksızın meydana gelen bir durum olduğu için hukuken zorlayıcı neden olarak değerlendirilmektedir. Hal böyle olunca işverenler işçilerin çalışıp çalışmama durumları halinde nasıl aksiyon alacaklarını düşünmeye başladılar.

Bizde yazımızda iş hukuku yönünden işverenlerin bu zorlayıcı durum karşısında yapabileceklerini maddeler halinde değerlendirelim istedik. Bu bağlamda işverenler bu zorlayıcı neden sonrası faaliyetin durması halinde iş hukuku yönünden 4 farklı uygulama yapılabileceği değerlendirilmektedir.

1- Yarım ücret ödemesi

2- Telafi çalışması yaptırılması

3- İşçilere yıllık izin kullandırılması

4- İşçilerin ücretli idari izne gönderilmesi

Yukarıda saydığımız maddeleri daha iyi anlaşılabilmesi ve sonrasında işverenlerin hukuken zor durumda kalmamaları için ayrıntılı olarak izah etmeye çalışacağız.

1- Zorlayıcı Sebep Nedeniyle Çalıştırılamayan İşçiye Yarım Ücret Ödenmesi

İş hukukunda zorlayıcı sebep, önceden tahmin edilemeyen ve kaçınılamayan, kişilerin kusuru bulunmaksızın dıştan gelen ve işin ifa edilmesine engel olan bir olay olarak tanımlanmaktadır. BOTAŞ tarafından yapılacak doğalgaz ve/veya elektrik kesintisi sebebiyle işyerinde işin (faaliyetin) durması da işçinin işyerine giderek çalışmasını engelleyen, dıştan gelen, önceden öngörülemeyen ve kaçınılamayan bir olay olduğundan, zorlayıcı sebep kabul edilebilecektir.

4857 sayılı İş Kanunu’nun 40.maddesinde, İK m.24/3 ve 25/3’te yer alan zorlayıcı sebepler dolayısıyla çalışamayan veya çalıştırılmayan işçiye bu bekleme süresi içinde bir haftaya kadar olan çalıştırılamadığı her gün için yarım ücret ödeneceği belirtilmektedir. Bu sebeple yapılacak doğalgaz ve/veya elektrik kesintisi sonucu faaliyetin durması nedeni ile çalıştırılamayacak işçilere bir haftaya kadar olan çalışmadıkları günler için yarım ücret ödenmesinin mümkün olduğunu değerlendirmektedir.

2- Zorunlu Sebeplerle İşin Durması Halinde Telafi Çalışması Yapılması

Telafi çalışması İş Kanunun 64. Maddesinde düzenlenmiş olup Kanun maddesinde “Zorunlu nedenlerle işin durması, ulusal bayram ve genel tatillerden önce veya sonra işyerinin tatil edilmesi veya benzer nedenlerle işyerinde normal çalışma sürelerinin önemli ölçüde altında çalışılması veya tamamen tatil edilmesi ya da işçinin talebi ile kendisine izin verilmesi hallerinde, işveren dört ay içinde çalışılmayan süreler için telafi çalışması yaptırabilir. Bu çalışmalar fazla çalışma veya fazla sürelerle çalışma sayılmaz. Telafi çalışmaları, günlük en çok çalışma süresini aşmamak koşulu ile günde üç saatten fazla olamaz. Tatil günlerinde telafi çalışması yaptırılamaz.” hükmü yer almaktadır.

Yapılacak doğalgaz ve/veya elektrik kesintisine bağlı olarak sanayi tesislerinde işin (faaliyetin) durması zorunlu sebep teşkil edeceğinden, söz konusu işçilere yukarıda belirtilen kanun hükmü gereğince telafi çalışması yaptırılması mümkün olacaktır.

Bu durumda işçilere çalışmasa dahi ücretleri tam olarak ödenecek sonraki 4 aylık süre içerisinde ise telafi çalıştırılması yaptırılacaktır. Ancak dikkat edilmesi gereken husus, telafi çalışmaları fazla çalışma veya fazla sürelerle çalışma sayılmayacak, günlük en çok çalışma süresi olan 11 saatlik çalışma sınırını aşmamak koşulu ile günde üç saatten fazla olamayacak ve tatil günlerinde yaptırılamayacaktır.

İşçiniz ile yaptığınız iş sözleşmenizde telafi çalışması yaptırılabileceğine ilişkin husus hüküm altına alınmış ise tekraren bir onay alınmasına gerek yoktur. Sadece telafi yapılacak olan tarihlerin ve çalışma sürelerinin işçilere uygun yolla duyurulmasının yeterli olacağı değerlendirilmektedir.

3- İşçilere Yıllık Ücretli İzin Kullandırılması

Yıllık Ücretli izin yönetmeliğinin 10. Maddesine göre işverenler işçilerin bir kısmını veya tümünü tek taraflı olarak toplu izne gönderebilir. Ancak ilgili yönetmeliğe göre bu hakkını sadece Nisan – Ekim aylarını kapsayan dönemde kullanabileceği belirtilmiştir. Yapılacak doğalgaz ve/veya elektrik kesintisi bu dönem dışında kaldığından işverenler tek taraflı olarak toplu izne gönderemeyeceklerdir.

Bunun yerine yönetmelik gereği öncelikle işçilerden yıllık izin talepleri alınarak işçilerin tek tek yıllık izne gönderilmesi gerekmektedir. İşçiler yıllık izin kullanmak istemezlerse işverenler tarafından tek taraflı olarak zorunlu yıllık izne gönderilmesinin yanlış olacağı ve sonrası için iş hukuku yönünden olumsuzluklara neden olabilecektir. Bu nedenle daha önce izah ettiğimiz seçenekleri kullanmalarını tavsiye ederiz.

4- Ücretli idari izne gönderilmesi

Son olarak yukarıda saydığımız çözümlerin haricinde daha çok işçinin lehine olacak olan idari izin (ücretli izin) uygulaması yoluna gidilebilecektir. Bu yöntemin seçilmesi halinde elektrik kesintisi nedeni ile çalışamayan işçilere sanki çalışmış gibi tüm ücretlerinin eksiksiz ve tam olarak ödenmesi gerekmektedir. Bu yöntemin seçilmesi halinde işçilerden herhangi bir ücret kesintisi vb. yoluna gidilmemesi gerektiği unutulmamalıdır.

28.01.2022

Mehmet Benzer
Sosyal Güvenlik Denetmeni
This email address is being protected from spambots. You need JavaScript enabled to view it.

Kaynak: www.MuhasebeTR.com