25.12.2021 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan 7349 Sayılı Kanun’la Gelir Vergisi Kanunu’nun ücret gelirlerinin vergilendirilmesi ile ilgili olarak çak sayıda kişiyi etkileyen, önemli değişiklikler yapılmıştır. Aylık asgari ücret tutarındaki ücret geliri vergiden istisna edilirken beyanı söz konusu olmayan diğer ücretlerin vergilendirilmesinde beyan esas olmuştur. 7349 Sayılı Kanunla getirilen yeni düzenlemelerin uygulanmasına ilişkin olarak Hazine ve Maliye Bakanlığı’nca (Gelir İdaresi Başkanlığı) 319 Seri No.lu Gelir Vergisi Genel Tebliği Taslağı hazırlanarak İnternet sitesinde yayınlanmıştır. Yeni düzenlemelerde göz önünde tutularak ücret gelirlerinin beyanı üzerinde durulacaktır.
Ücret gelirleri
Gelir Vergisi Kanunu’nun 61’inci maddesinde ücret, işverene tabi ve belirli bir işyerine bağlı olarak çalışanlara hizmet karşılığı verilen para ve ayınlar ile sağlanan ve para ile temsil edilebilen menfaatler olarak tanımlanmış ve ücretin ödenek, tazminat, kasa tazminatı (mali sorumluluk tazminatı), tahsisat, zam, avans, aidat, huzur hakkı, prim, ikramiye, gider karşılığı veya başka adlar altında ödenmiş olması veya bir ortaklık münasebeti niteliğinde olmamak şartı ile kazancın belli bir yüzdesi şeklinde tayin edilmiş bulunmasının onun mahiyetini değiştirmeyeceği belirtilmiştir. Dolayısıyla, hizmet erbabına ödenen aylık ücret, mesai, prim, ikramiye, gider karşılığı ve sair adlarla yapılan tüm ödemeler ve sağlanan menfaatler de ücret kapsamında değerlendirilmektedir.
Vergiye tabi ücret
Gelir Vergisi Kanunu’nun 63 üncü maddesinde ücretin gerçek safi değerinin işveren tarafından verilen para ve ayınlarla sağlanan menfaatler toplamından sigorta primi, şahıs sigortası primi ve sendika aidatı gibi kesinti ve ödemelerin indirildikten sonra kalan miktarı olduğu hüküm altına alınmıştır.
Kanunun 23'üncü ve müteakip maddelerinde gelir vergisinden istisna edilen ücret ödemelerine, aynı kanunun 31’inci maddesinde ise engellilik indirimine yer verilmiştir. İstisna ve indirimler ücret bordrosunda gösterilmekte, ancak gelir vergisi matrahına dâhil edilmemektedir.
Ücretin vergilenmesi ve tevkifat esası
Gelir Vergisi Kanunu’nun 94’üncü maddesinde tevkifat yapmak zorunda olan mükellefler sayılmış, aynı maddenin birinci fıkrasının (1) numaralı bendinde, hizmet erbabına ödenen ücretler ile 61 inci maddede yazılı olup ücret sayılan ödemelerden 103 ve 104’üncü maddelere göre vergi tevkifatı yapılacağı belirtilmiştir.
Ücret gelirleri genel olarak tevkif suretiyle vergilendirilmekte olup, yapılan kesintiler işverenler tarafından muhtasar ve prim hizmet beyannamesi ile beyan edilmek suretiyle ödenmektedir.
YILLIK BEYANNAME İLE BEYAN EDİLECEK ÜCRETLER
- Tevkifat yapılmaması nedeniyle yıllık beyana tabi ücretler
Ülkemiz uygulamasında ücret gelirlerinin vergilenmesinde tevkif suretiyle vergileme esastır. Ancak, tevkif suretiyle vergilendirilmemiş ücret gelirleri, tutarı ne olursa olsun, 193 sayılı Kanun’un (GVK) 95’inci maddesi hükmüne istinaden yıllık beyannameyle beyan edilmektedir. Maddeye göre bunlar;
-Ücretlerini yabancı bir memleketteki işverenden doğrudan doğruya alan hizmet erbabına yapılan ücret ödemeleri,
- GVK’nın 16’ncı maddesinde yazılı diplomatik istisnadan faydalanmayan yabancı elçilik ve konsolosluk memur ve hizmetlilerinin ücret gelirleri,
- Hazine ve Maliye Bakanlığı’nca yıllık beyanname ile bildirilmesinde zaruret görülen ödemelerdir.
- Tevkifata tabi olduğu halde yıllık beyanname verilecek ücretler
GVK’nın 86’ncı maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi kapsamında tevkif suretiyle vergilendirilmiş;
a) Tek işverenden ücret geliri elde eden mükelleflerin, ücret gelirleri toplamı 103 üncü maddede yazılı tarifenin dördüncü gelir diliminde yer alan tutarı (2021 yılı için 650.000 TL, 2022 yılı için 880.000TL) aşması,
b) Birden fazla işverenden ücret geliri elde eden mükelleflerin, birinci işverenden aldıkları ücret gelirleri de dâhil olmak üzere ücretleri toplamının gelir vergisi tarifesinin dördüncü gelir diliminde yer alan tutarı (2021 yılı için 650.000 TL, 2022 yılı için 880.000 TL) aşması,
c) Birden fazla işverenden ücret geliri elde eden mükelleflerin, birden sonraki işverenden alınan ücretleri toplamının gelir vergisi tarifesinin ikinci gelir diliminde yer alan tutarı (2021 yılı için 53.000 TL, 2022 yılı için 70.000 TL) aşması, halinde, ücret gelirleri yıllık beyanname ile beyan edilecektir.
Yıllık beyannamede hesaplanan gelir vergisinden, Kanunun 94 üncü maddesine göre yıl içinde tevkif suretiyle ödenen vergiler mahsup edilir.
Ücret gelirleri için yıllık beyanname verilmesi durumunda, Kanunun 89 uncu maddesinde yer alan eğitim ve sağlık harcamaları ile bağış ve yardımlar gibi bazı harcamalar da beyan edilen gelirden indirilebilmektedir.
Yıllık beyanname verilmesi halinde asgari ücret istisnası
GVK’nın 23’üncü maddesinin birinci fıkrasına eklenen (18) numaralı bent ile 1/1/2022 tarihinden itibaren yapılan ücret ödemelerine uygulanmak üzere, hizmet erbabının ödemenin yapıldığı ayda geçerli olan asgari ücretin aylık brüt tutarından işçi sosyal güvenlik kurumu primi ve işsizlik sigorta primi düşüldükten sonra kalan tutarına isabet eden ücretleri gelir vergisinden istisna edilmiştir.
Hizmet erbabının ücret gelirlerinin, kanunun 86’ncı maddesinin birinci fıkrasının (b) bendine göre yıllık beyanname ile beyan edilmesinin gerekmesi halinde, yıl içinde istisna uygulamasından faydalanıldığı için, yıllık beyannamede söz konusu istisna uygulamasına yer verilmeyecek ve yıllık beyannamede ücret gelirlerinin toplamı üzerinden hesaplanan vergiden, yıl içinde istisna öncesi hesaplanan vergiler mahsup edilecektir.
Tevkif suretiyle vergilendirilmemiş ücret gelirlerinin yıllık gelir vergisi matrahının, asgari ücretin yıllık gelir vergisi matrahını aşmaması halinde, bu gelirler beyan edilmeyecektir.
Söz konusu gelirlerin, asgari ücretin yıllık gelir vergisi matrahını aşması halinde ise, bu gelirlerin tamamı beyan edilecek ve hesaplanan gelir vergisinden asgari ücretin yıllık matrahı üzerinden hesaplanan vergi indirim konusu yapılacaktır.
Diğer ücretlerin beyan edilmesi
7349 sayılı Kanunun 3 üncü maddesi ile 193 sayılı Kanun’un 64’üncü maddesi 1/1/2022 tarihinden geçerli olmak üzere yürürlükten kaldırılmıştır. Söz konusu düzenleme ile bu madde kapsamında bulunan;
a) Kazançları basit usulde tespit edilen ticaret erbabı yanında çalışanların,
b) Özel hizmetlerde çalışan şoförlerin,
c) Özel inşaat sahiplerinin ücretle çalıştırdığı inşaat işçilerinin,
ç) Gayrimenkul sermaye iradı sahibi yanında çalışanların,
elde ettikleri ücretler, işverenlerin tevkifat yapma yükümlülüğü bulunmadığından tevkifata tabi olmayan ücret kapsamında değerlendirilecektir.
Kanunun 64’üncü maddesinin yürürlükten kaldırılması nedeniyle, bu kapsamda bulunan hizmet erbabının vergi karnesi almasına ve karnesini vergi dairesine ibraz ederek vergilerini tarh ve tahakkuk ettirmesine gerek bulunmamaktadır. Bu kapsamda olanların 1/1/2022 tarihinden sonra elde ettikleri tevkif suretiyle vergilendirilmemiş ücret gelirleri kanunun genel hükümlerine tabi olacaktır.
Bu kapsamda bulunan hizmet erbabının 1/1/2022 tarihinden itibaren elde ettiği ücret gelirlerine ilişkin matrahlarının, asgari ücretin yıllık gelir vergisi matrahını aşmaması halinde, istisna kapsamına giren bu ücretleri için yıllık beyanname verilmeyecektir. Hizmet erbabının elde ettiği ücret gelirlerinin, istisna tutarını aşması halinde elde edilen ücret gelirinin tamamı yıllık gelir vergisi beyannamesi ile beyan edilecek ve hesaplanan gelir vergisinden asgari ücret üzerinden hesaplanan yıllık gelir vergisi mahsup edilerek ödenecek vergi hesaplanacaktır. Akif AKARCA / Dr.Mehmet ŞAFAK
https://www.dunya.com/kose-yazisi/ucret-gelirleri-ve-vergilenmesinde-beyan-esasi/646366
