Ekimden ekime 12 aylık ortalamalara göre üretici enflasyon oranı (Yİ-ÜFE) yüzde 36,20 olarak açıklanmıştı. Bu oran, aynı zamanda 2021 yılı yeniden değerleme oranı olarak kabul ediliyor.

İlgili yasalarda, hangi tutarların yeniden değerleme oranında artırılacağı ve sıfırlama yöntemleri belirlenmiş durumda. Buna göre 2022 yılında geçerli olacak; gelir vergisi tarife dilimleri, damga vergileri, harçlar, cezalar, istisna ve beyan sınırları gibi birçok tutar yeniden değerleme oranını kullanarak hesaplanıyor.

Cumhurbaşkanının bu orandan daha düşük ya da daha yüksek bir oran belirleme konusunda yetkisi bulunuyor. Bu yıl sadece motorlu taşıtlar vergisi (MTV) tutarları için farklı bir artış oranı belirlendi. Buna göre 2022 yılı MTV tutarları %36,20 yerine %25 oranında artırıldı.

MTV dışında oran belirleme yetkisi kullanılmadığından, 2022 yılında uygulanacak olan bazı vergisel büyüklükler yeniden değerleme oranı dikkate alınarak artırıldı.

Gelir vergisi tarifesi

Gelir vergisi tarifesindeki gelir dilimleri, yeniden değerleme oranında artırıldığında (yüzde 5’e kadar olan kesirler de silinince) 2022 yılı için geçerli olacak gelir vergisi tarifeleri aşağıdaki şekilde oluşuyor:

► Ücret gelirleri

► Ücret dışı gelirler

Damga vergileri

Beyanname ve mali tablolara ilişkin damga vergileri de yeniden değerleme oranında artıyor. Buna göre 2022 yılında;

• Bilançolardan 102,00 TL,
• Gelir tablolarından 48,70 TL,
• Yıllık gelir vergisi beyannamelerinden 132,30 TL,
• Kurumlar vergisi beyannamelerinden 176,70 TL,
• KDV beyannamelerinden 87,30 TL,
• Muhtasar ve prim hizmet beyannamelerinden 103,50 TL,

damga vergisi ödenecek. 2022 yılında her bir kâğıt için hesaplanan azami damga vergisi tutarı ise 4.814.234 lira oluyor.

Kirada istisna

Kira gelirlerini beyan eden mükellefler için bir istisna uygulaması var. Sadece konut kira gelirleri için geçerli. 2021 yılı gelirleri için 7 bin lira olarak uygulanıyor. 2021 yılında bu tutarın altında konut kirası alanlar beyanname vermiyorlar. 2022 gelirleri için istisna tutarı 9 bin 500 lira olarak uygulanacak.

Yemek istisnası

Çalışanlara işyeri ve müştemilatında yemek verilmediği durumlarda, yemek hizmeti sağlayan mükellefe ödenmiş olması şartıyla, çalışılan her gün için 2021 yılında 25 liraya kadar yapılan ödemeler (yemek fişi, yemek kartı uygulaması) gelir vergisinden istisna olarak değerlendiriliyor. Bu tutar 2022 yılında 34 liraya çıkıyor.

Ulaşım giderleri

İşverenlerce çalışanlara servis imkânı sağlanmadığı durumlarda, çalışılan günlere ait bir günlük ulaşım bedelinin 2021 yılı için 13 lirayı aşmaması ve buna ilişkin ödemelerin toplu taşıma kartı, bileti veya bu amaçla kullanılan ödeme araçlarının temini şeklinde yapılması şartıyla gelir vergisinden istisnadır. 13 liralık sınır 2022 yılında 17 lira olarak dikkate alınacak.

Beyan sınırı

Temettü gelirleri, işyeri kira gelirleri veya birden fazla işverenden elde edilen ücret gelirleri gibi, tevkifata tabi menkul ve gayrimenkul sermaye iratlarının beyanında kullanılan sınır tutarı da yeniden değerleme oranına göre artırılıyor. 2021 gelirleri için 53 bin lira olan bu tutar, 2022 gelirleri için 70 bin liraya çıkıyor.

Herhangi bir tevkifat veya istisna uygulamasına tabi olmayan gayrimenkul ve menkul sermaye iratlarında (yurtdışı banka faiz geliri gibi) ise 2 bin 800 lira olan beyan sınırı 2022’de 3 bin 800 lira olarak uygulanacak.

Gayrimenkul satışı

Ticari faaliyet kapsamında yapılan satışlar hariç olmak üzere, en az 5 yıl süreyle elde tutulduktan sonra satılan gayrimenkullerden sağlanan kazançtan gelir vergisi ödenmiyor. 5 yıllık süre dolmadan satılan gayrimenkullerden 19 bin lirayı (2021 yılı için) aşan bir kazanç elde edilmesi durumunda ise aşan kısmın beyan edilerek hesaplanan gelir vergisinin ödenmesi gerekiyor. 2022 yılında bu kapsamda yapılan gayrimenkul satışlarından sağlanan kazançlar için istisna tutar 25 bin lira oluyor.

Fatura ve amortisman sınırı 2021 yılında bin 500 lira olarak uygulanan fatura düzenleme sınırı ve doğrudan gider yazılabilecek demirbaşlara ait sınır, 2022 yılında 2 bin lira olarak uygulanacak.

Binek oto giderlerine sınırlama

7194 sayılı yasayla, 2020 yılından itibaren geçerli olmak üzere, ticari işletmeler ve serbest meslek erbabı tarafından kullanılan binek otomobillere ilişkin giderlere bazı sınırlamalar getirilmişti.

Bunlardan ilki kiralanan binek otomobillerinin her birine ait aylık kira bedelinin 2021 yılı için 6 bin lirayı aşan kısmının gider kabul edilmemesiydi. Söz konusu sınır 2022 yılında 8 bin lira olarak dikkate alınacak.

Satın alınan binek otomobillerinde ise yine 2021 yılında ÖTV ve KDV tutarlarının en fazla 150 bin liralık kısmı gider kabul edilebiliyordu. Bu tutar 2022 yılı için 200 bin lira oluyor. Ayrıca binek otomobillere ilişkin benzin, tamir, bakım, otopark, otoyol, köprü gibi giderlerin de en fazla yüzde 70’i kazançtan düşülebiliyor.

Bir diğer sınırlama da amortismanlarla ilgili. ÖTV ve KDV hariç ilk iktisap bedeli (2021 yılı için) 170 bin lirayı, bu vergilerin maliyet bedeline eklendiği veya binek otomobilin ikinci el olarak satın alındığı hallerde, amortismana tabi tutarı (2021 yılı için) 320 bin lirayı aşan binek otomobillerinde, en fazla bu tutarlara isabet eden amortismanlar kazançtan indirilebiliyor. Söz konusu sınırlar 2022 yılında sırasıyla 230 bin ve 430 bin lira olarak uygulanacak.

Faaliyetleri binek otomobilleri kiralamak veya çeşitli şekillerde işletmek olan firmaların, bu amaçla kullandıkları binek otomobilleri için bu sınırlamalar geçerli değil.

Binek otomobil giderleriyle ilgili 2021 yılında uygulanan tutarlar ile yeniden değerleme oranında artırılarak hesaplanan 2022 tutarları aşağıdaki tabloda özetleniyor:

Uyumlu mükellef indirimi

Bu indirim ticari, zirai veya mesleki faaliyeti nedeniyle gelir vergisi mükellefi olanlar ile kurumlar vergisi mükellefleri için geçerli. Beyannamelerini zamanında veren, vergi borcu olmayan, önceki yıllara ilişkin kesinleşmiş tarhiyat bulunmayan mükellefler bu indirimden yararlanabiliyorlar.

Yıllık gelir veya kurumlar vergisi beyannameleri üzerinden hesaplanan verginin %5'ini, ödenmesi gereken gelir veya kurumlar vergisinden düşülüyor. Finans ve bankacılık sektörlerinde faaliyet gösterenler, sigorta ve reasürans şirketleri ile emeklilik şirketleri ve emeklilik yatırım fonları bu indirim uygulamasından yararlanamıyorlar.

Bu indirimin bir de üst limiti var. 2021 yılında verilen beyannameler için 1 milyon 500 lira olarak uygulanan limit 1 Ocak 2022 tarihinden itibaren verilmesi gereken yıllık gelir ve kurumlar vergisi beyannamelerinde 2 milyon lira oluyor.

Sadece bunlar değil tabii ki. Usulsüzlük ve özel usulsüzlük cezaları, çeşitli istisna ve indirim tutarları, bilanço usulüne göre defter tutma hadleri, maktu (tutarsal) olarak alınan harçlar gibi birçok tutar, 2022 yılında yüzde 36,20 oranında artırılmak suretiyle uygulanacak. Fatih Köprü

https://www.ey.com/tr_tr/tax/2022-vergileri-ve-istisnalar