1. GENEL BİLGİLER:
Sermaye Piyasası Kanunu’na göre şirketler, çeşitli gerekçelerle kendi hisse senetlerini mevcut pay sahiplerinden geri (bedeli mukabili) alabilmektedirler.
Türk Ticaret Kanunu, anonim şirketin kendi paylarını iktisap etmesi konusunda Avrupa Birliği’nin şirketlere ilişkin 77/91 sayılı ikinci önergesine uygun olacak şekilde önemli bir yenilik getirmiştir. Kanunda, şirketlere, genel kurul kararı ile esas veya çıkarılmış sermayelerinin en fazla onda biri oranında () kendi paylarını iktisap veya rehin olarak kabul etme hakkı tanınmıştır. (TTK 379/1). Türk Ticaret Kanunu’nun 379/5’inci maddesi hükmü uyarınca pay senetleri borsada işlem gören şirketler hakkında ise SPK düzenlemelerinin geçerli olacağı belirtilmiştir. Nitekim Sermaye Piyasası Kanunu’nun 22’inci maddesi uyarınca da halka halka açık ortaklıkların, kendi paylarını, Kurul tarafından belirlenen şartlar çerçevesinde satın alabileceği ve rehin olarak kabul edebileceği düzenlenmiştir..
Sermaye Piyasası Kurulu, 22’inci madde uyarınca kendisine verilen yetkiye dayanarak “Geri Alınan Paylar Tebliği” (“Tebliğ”) çıkarmıştır.
2. ANA KURAL VE İSTİSNASI:
Tebliğ uyarınca, şirketlerin geri alım yapabilmesi TTK hükümlerine paralel olarak genel kurulun yönetim kurulunu yetkilendirmesi esasına dayandırılmakta, ancak Tebliğ’de şirketlerin yakın ve ciddi bir kayıptan kaçınmak amacıyla genel kurulun yetkilendirmeye ilişkin kararı olmadan da yönetim kurulu kararıyla kamuyu aydınlatmaya ilişkin yükümlülüklere uymak şartıyla geri alım yapabileceği belirtilmiştir.
GÖRÜLECEĞİ ÜZERE GERİ ALIM YAPILABİLMESİ İÇİN ESASINDA BİR GENEL KURUL KARARI GEREKLİ OLMASINA RAĞMEN, KANUN, ŞİRKETLERİN YAKIN VE CİDDİ BİR KAYIPTAN KAÇINMAK AMACIYLA YÖNETİM KURULU KARARIYLA DA GERİ ALIM YAPABİLECEĞİNİ DÜZENLEMİŞTİR.
3. YAKIN VE CİDDİ KAYIP:
Ortaklık paylarının günlük ağırlıklı ortalama fiyatının yönetim kurulu karar tarihinden önceki son bir ayda,
a) Nominal değerinin altında seyretmesi veya
b) Yüzde yirminin üzerinde değer kaybetmesi,
durumlarında yakın ve ciddi bir kaybın varlığı kabul edilir.
Bu maddede belirtilen haller dışında yönetim kurulu kararı ile geri alım yapılabilmesi için, ortaklık tarafından işlem öncesinde Kurulun onayının alınması gereklidir.
4. GERİ ALINAN PAYLARA İLİŞKİN İŞLEM SINIRLARI
Şirketin, tebliğ hükümleri çerçevesinde geri alınan paylarının nominal değeri, daha önceki alımlar dahil şirketin ödenmiş veya çıkarılmış sermayesinin yüzde onunu () aşamaz. Geri alınan paylardan program süresince elden çıkarılanlar bu oranın hesaplanmasında indirim kalemi olarak dikkate alınmaz.
Geri alınan payların toplam bedeli, Kurul düzenlemeleri çerçevesinde kâr dağıtımına konu edilebilecek kaynakların toplam tutarını aşamaz.
5. GERİ ALIM PROGRAMININ SÜRESİ
Genel kurul tarafından onaylanmış geri alım programının süresi payları borsada işlem gören şirketler için azami üç yıldır. Payları borsada işlem görmeyen şirketler için ise azami bir yıldır.
Geri alım programında herhangi bir süre belirtilmemiş olması durumunda azami süre boyunca, süreli bir programın onaylanması durumunda ise ilgili süre boyunca söz konusu program yürürlükte olacaktır. Süreli geri alım programlarının bitmesini takiben yeni bir programın uygulanabilmesi için yeni bir genel kurul kararı alınması gereklidir.
6. GERİ ALIM PROGRAMININ UNSURLARI
Yönetim kurulu tarafından hazırlanacak ve kamuya duyurulacak geri alım programında şu hususlar bulunmalıdır:
a) Geri alımın amacı,
b) varsa geri alım programının uygulanacağı süre,
c) geri alıma konu azami pay sayısı,
ç) geri alıma konu azami pay sayısına ulaşılmasını takiben programın sonlandırılacağı,
d) geri alıma konu paylar için belirli bir göstergeye endekslenerek oransal veya sabit olarak belirlenen alt ve üst fiyat limitleri ile fiyatın düzeltilmesini gerektirecek işlemlerin gerçekleşmesi
durumunda bu hususun nasıl dikkate alınacağı, e) belirlenmişse program süresince geri alınan payların satış esasları,
f) geri alım için ayrılan fonun toplam tutarı ve kaynağı,
g) geri alınan ve halen elden çıkarılmamış olan payların sayısı ve sermayeye oranı ile varsa bir önceki programın sonuçları,
ğ) geri alım programının ortaklığın finansal durumu ve faaliyet sonuçları üzerindeki muhtemel etkilerine ilişkin açıklamalar,
h) program kapsamında varsa geri alımda bulunabilecek bağlı ortaklıklara ilişkin bilgiler,
ı) yıllık ve son üç aydaki en yüksek, en düşük ve ağırlıklı ortalama pay fiyatı bilgisi,
i) varsa ilişkili tarafların bu işlemden sağlayacağı faydalar.
7. DİĞER ÖNEMLİ ESASLAR:
Geri alınan paylar ile bu paylar nedeniyle edinilmiş bedelsiz paylar şartlara uymak şartıyla süresiz olarak elde tutulabilir.
Geri alınan hisse senetlerine bağlı hakların kullanılması ilişkin düzenlemelere ise Tebliğin 18’inci maddesinde değinilmiştir. Buna göre geri alınan paylar ortaklıkların genel kurullarında toplantı nisabının hesaplanmasında dikkate alınmaz. Geri alınan paylardan kaynaklanan bedelsiz paylara ilişkin haklar ise saklı tutulmuştur.
Bağlı ortaklıkların satın aldığı ana ortaklığın paylarına ait oy hakları ile buna bağlı diğer haklar kendiliğinden donar. Hakların donması hali, ancak payların ortaklığın veya bağlı ortaklığının elinde bulunduğu süreyle sınırlıdır. Bu payların üçüncü kişilere devri ile birlikte ortaklık hakları kendiliğinden doğar.
Şirketlerin elde ettikleri bedelsiz paylar dahil geri alınan payları, “temettü” ve “yeni pay alma hakkı (rüçhan hakkı)” hariç hiçbir pay sahipliği hakkı vermez. Yani bu paylar bakımından yalnızca temettü ve yeni pay alma hakkı korunmuştur.
Sermaye Piyasası Kanunu ile Türk Ticaret Kanunu arasındaki en önemli fark, Sermaye Piyasası Kanunu’nda kendi hisselerini satın alan şirkete, “kâr payı” ve “yeni pay alma hakkının (rüçhan hakkı)” Bununla birlikte bağlı ortaklıkların satın aldığı ana ortaklığın payları için bu haklar da dahil hakların kendiliğinden donduğu ayrıca düzenlenmiştir.
8. 2016 TARİHİNDEKİ SPK DUYURULARI
SPK’nın 21.07.2016 ve 25.07.2016 tarihli duyuruları olağanüstü hal kapsamında yapılmıştır. Buna göre,
SPK’nın 21.07.2016 tarihli duyurusunda, genel kurullarınca alınmış bir karara bağlı olarak yürürlükte bir geri alım programı olmayan halka açık şirketlerin, özel durum açıklaması yapmak kaydıyla herhangi bir limit söz konusu olmaksızın borsada kendi paylarının geri alımını gerçekleştirebileceği belirtilmiş idi.
Genel kurullarınca alınmış bir karara bağlı olarak geri alım programı yürüten halka açık şirketler ise, özel durum açıklaması yapmak ve yetkili organlarını bilgilendirmek suretiyle herhangi bir limit söz konusu olmaksızın borsada kendi paylarının geri alımını yapabileceği ifade edilmiştir.
SPK, 21.07.2016 tarihli duyurusundan hemen sonra, 25.07.2016 tarihinde bir duyuru daha yaparak konuyu daha ayrıntılı düzenlemiştir, bu düzenleme hala geçerliliğini korumaktadır, esaslarına aşağıda yer verilecektir.
9. 23.03.2020 TARİHLİ SPK DUYURUSU
Ülkemizde ve dünyada yaşanan Covid-19 virüsü sebebiyle SPK 23.03.2020 tarihinde bir duyuru daha yayınlamıştır. Bu duyuruya göre,
- Yukarıda atıf yapılan 21.07.2016 ve 25.07.2016 tarihli basın duyuruları ile halka açık ortaklıkların borsada işlem gören paylarının geri alımını herhangi bir limit söz konusu olmaksızın gerçekleştirebilmelerin mümkün olduğu,
- 25.07.2016 tarihli basın duyurusunda da (esasları aşağıda belirtilecektir.) belirtildiği üzere, pay geri alımları öncesinde, asgari olarak söz konusu geri alımın amacını, geri alıma konu edilebilecek azami pay sayısını ve bu iş için ayrılabilecek azami fon tutarını içeren bir yönetim kurulu kararı alınarak kamuya açıklanması gerektiği,
- mevcut durumda yürürlükte olan bir geri alım programı olan halka açık ortaklıklar söz konusu geri alım programını II-22.1 sayılı Geri Alınan Paylar Tebliği hükümleri çerçevesinde yürütebilecekleri gibi bu ortaklıklarca Kurulumuzun 21.07.2016 tarihli duyurusunda yer alan imkânlardan faydalanılmak istenmesi durumunda konuya ilişkin yönetim kurulu kararı alınması gerektiği,
- 21.07.2016 ve 25.07.2016 tarihli basın duyurularının halen yürürlükte olduğu ifade edilmiştir.
25.07.2016 tarihli duyuruya ilişkin esaslar:
- Tebliğ’den düzenlenen genel kurul yetkilendirmesi, ’luk sınır ile günlük işlem miktarı ortalamasının %’inin geçilemeyeceğine ilişkin kurallara ikinci bir duyuruya kadar uygulanmayacaktır.
- Mevcut durum itibariyle, söz konusu ’luk sınırı aşmış olan halka açık ortaklıklar da duyuru çerçevesinde ilave geri alım gerçekleştirebilecektir. Tebliğ’in 10’uncu maddesinin ikinci fıkrasındaki sermaye artırım sürecinde olan halka açık ortaklıklara ilişkin sınırlama yalnızca nakit sermaye artırımı sürecinde olan ortaklıklar için söz konusu olacaktır.
- Ortak, yönetici ve içsel/sürekli bilgilere sahip diğer kişiler tarafından yapılacak alımlar ilgili herhangi bir istisna düzenlenmemiştir.
- Pay geri alımları öncesinde, asgari olarak söz konusu geri alımın amacını, geri alıma konu edilebilecek azami pay sayısını ve bu iş için ayrılabilecek azami fon tutarını içeren bir yönetim kurulu kararı alınarak kamuya açıklanması gerekir.
- Mevcut durumda yürürlükte olan bir geri alım programı olan halka açık ortaklıkların duyuruda yer alan imkanlardan faydalanmak istemesi durumunda konuya ilişkin yönetim kurulu kararı alınması gerekmektedir.
- Duyuru çerçevesinde gerçekleştirilecek pay geri alımlarında Tebliğ’in 12’nci maddesinin ilk dört fıkrası uygulanmayacaktır. Ayrıca ilgili Tebliğ’in 12’nci maddesinin sekizinci fıkrasının (a) bendindeki iki iş günlük sürenin beklenmesine de gerek bulunmamaktadır.
- Kurulumuz duyurusu çerçevesinde halka açık ortaklıklarca yapılacak pay geri alımlarının borsanın ortaklık paylarının işlem gördüğü pazarında gerçekleştirilecektir.
- Duyuru çerçevesinde geri alınan paylar duyuru tarihinden itibaren 30 günlük süre boyunca satılamayacaktır. 30 günlük sürenin hesaplanmasında “ilk giren ilk çıkar” yöntemi uygulanacaktır. Söz konusu süre sona erdikten sonra ilgili paylar Tebliğ’in 19’uncu maddesindeki esaslar çerçevesinde azami üç yıl içinde elden çıkarılır veya Tebliğ’deki sınırlamalara uymak kaydıyla süresiz olarak elde tutulabilir.
- Geri alınan payların elden çıkarılması durumunda Tebliğ’in 12’nci maddesinin altıncı fıkrası kapsamında gerekli özel durum açıklamaları yapılacaktır.
- Geri alım işleri, bilgi suistimali veya piyasa dolandırıcılığı kapsamında değerlendirilmeyecektir.
Geri Alınan Paylar Tebliği (II-22.1)’ni faydalı olması açısından ekte bilgilerinize sunarız. 16.12.2020
