Türkiye genelinde en az beş (beş dahil) işçi çalıştıran işverenlerin ücret, prim, ikramiye ve bu nitelikteki her türlü istihkakın, “Ücret, Prim, İkramiye ve Bu Nitelikteki Her Türlü İstihkakın Bankalar Aracılığıyla Ödenmesine Dair Yönetmelik” uyarınca banka aracılığıyla ödenmesi zorunludur.
Uygulamada bazı işverenlerin maliyetlerden kaçınmak için çalıştırdığı işçinin ücretini bir kısmını banka hesabına yatırılırken bir kısmını ise nakit olarak ödemektedir. Çalışan açısından eline geçen ücret değişmemekte ise de işçinin sigorta primi eksik bildirilmiş olduğundan;
- Hastalık, analık iş kazası ve meslek hastalığı hallerinde alacağı geçici ya da sürekli iş göremezlik gelirleri,
- İşsizlik ödeneği ve kısa çalışma ödeneği gibi destekler,
- Yaşlılık aylığı,
- Kıdem tazminatı, ihbar tazminatı ve yıllık izin ücreti,
- Vefat etmesi halinde hak sahiplerine bağlanacak ölüm geliri veya ölüm aylığı,
hak etmiş olduğu ücretten daha az olacaktır.
Kamu kurumlarınca yapılacak denetimlerde ya da işçi tarafından açılacak alacak/tespit davalarında çalışanların ücretlerinin gerçek ücret üzerinden bildirilmediğinin tespit edilmesi halinde ise,
- İşverenin elden ücret ödediği her bir ay için işyerine iki asgari ücret tutarından idari para cezası uygulanacak,
- Durum denetim sonucu tespit edilmesi halinde ücret bordroları ve işletmenin tutmuş olduğu yevmiye defteri geçersiz sayılacak ve her bir geçersizlik hali için işyerine yarım asgari ücret tutarında (12 asgari ücret tutarını geçemez) idari para cezası uygulanacak,
- İşçilere elden ödeme yapıldığının tespit edildiği yıllar için işyerinin almış olduğu “Asgari Ücret Desteği” iptal edilecek ve ilgili tutarlar yasal faizi ile SGK’ya geri iade edilecek,
- İşveren, eksik bildirdiği prim ve vergileri gecikme zammı ile birlikte ilgili Kurumlara ödemek zorunda kalacak,
- Nakit olarak ödenen ücretin ödenmediği iddiası sonrası çalışana yeniden ücret ödenmesi söz konusu olabilecektir.
Bu sonuçlar göz önüne alındığında ücretin elden ödenmesi işçi açısından önemli hak kayıplarına sebebiyet verirken işveren açısından da ciddi risk oluşturmaktadır.
