I- GİRİŞ
Değerli okuyucularımız, birçok işveren SGK prim borçlarını Vergi Daireleri bünyesindeki KDV iade alacaklarından mahsup suretiyle ödemektedir. Bu konu hakkında uygulamada ve hangi tür borçların KDV iadesinden mahsubu suretiyle ödenebileceği noktasında bir takım bilgi eksikliği olduğu için aydınlatılmasında fayda bulunmaktadır. Bu makalemizde SGK prim borçlarının Vergi Daireleri bünyesindeki KDV iade alacaklarından mahsubu suretiyle nasıl ödenebileceğini ve bu işlemler esnasında dikkat edilmesi gereken hususları inceleyeceğiz.
II- PRİM BORÇLARININ KDV İADESİNDEN MAHSUBU
5510 sayılı Kanun’un 88. maddesinin 13. fıkrasında prim borçlarının KDV iade alacağından mahsubu suretiyle de ödenebileceği düzenlenmiştir. Prim borçlarının KDV iadesinden mahsubu suretiyle ödenmesi hakkında Hazine ve Maliye Bakanlığı’nca 26.04.2014 tarih 28983 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Katma Değer Vergisi Genel Uygulama Tebliği’nin “2. Mahsup Yoluyla İade” başlığı altında birtakım teknik düzenlemeler yapılmıştır.
KDV iadesinden mahsup talebinde bulunmak isteyen işveren aynı vergi numarası altında faaliyet gösterdiği, kendisine ait istediği işyerine mahsup talebinde bulunabilir. Ancak başka bir vergi numarasındaki işyerine mahsup talebinde bulunmak istiyorsa mahsup talep ettiği işyerinin Katma Değer Vergisi Genel Uygulama Tebliği’nde belirtilen şartları taşıması gerekmektedir. Buna göre; mükellefler, KDV iade alacaklarının; ortaklık payı ile orantılı olmak üzere adi, kollektif ve adi komandit şirket ortaklarının (komandit şirketlerde sadece komandite ortakların) SGK prim borçlarına mahsup edilmesini talep edebilirler. Burada dikkat edilecek olursa KDV iade hakkı sahibi ortağı olduğu şirketlerden sadece; adi ortaklık, kollektif ve adi komandit şirketin SGK prim borçlarına ortaklık payı ile sınırlık olmak üzere mahsup talebinde bulunabilmektedir. Sermaye şirketlerinden olan A.Ş. ve Ltd. Şti. ile ortaklık ilişkisi bulunsa bile ortağı olduğu sermaye şirketleri için mahsup talebinde bulunamamaktadır.
KDV iadesinden mahsupta borcun normal ödeme süresinin bitim tarihinden itibaren 20 gün içinde (21.08.2013 tarihinden geçerli olmak üzere) mahsup suretiyle ödenmesi halinde borç yasal süresinde ödenmiş sayılır. Mahsup talebi, vadesi geçen prim borçları içinde, vadesi geçmeyen cari prim borçları de için yapılabilmektedir.
5510 sayılı Kanun’un 88. maddesinin 13. fıkrasında SGK prim borçlarının KDV iadesinden mahsubu suretiyle ödenmesi halinde ödeme süresinin, normal ödeme süresinin bitiminden itibaren 15 gün uzatıldığı belirtilmiş ise de, aynı fıkranın devam eden cümlesinde ödeme süresini Kurum’a söz konusu süreyi 30 güne kadar uzatma yetkisi tanındığından dolayı Kurum bu yetkisini kullanmış ve İşveren Uygulama Tebliği’nde yapılan değişiklik neticesinde 21.08.2013 tarihi itibariyle yürürlüğe giren hüküm sayesinde prim borçlarının KDV iadesinden mahsup suretiyle ödenmek istenmesi durumundaki 15 günlük süre 20 güne çıkarılmıştır.
Ancak prim borçlarının KDV iade alacağından mahsup suretiyle ödenmesi talebinde bulunulduğu halde, süresinde mahsup edilemeyen veya eksik mahsup edilen prim borçları için normal ödeme süresini izleyen günden başlanarak gecikme cezası ve gecikme zammı uygulanacaktır.
Prim borçlarının KDV iade alacağından mahsup suretiyle ödenmesinin talep edilmesi durumunda, primin en geç ödenmesi gereken yasal süre; 4/a’lı çalıştıran işverenlerden; sigortalılara ait ücretleri her ayın 1’i ila sonu arasına ilişkin olarak ödeyen işverenler yönünden, primin ilişkin olduğu ayı takip eden ayın sonu (vade) yerine, vadeyi izleyen 20., sigortalılara ait ücretlerin her ayın 15’inden, ertesi ayın 14’üne kadarki döneme ilişkin olarak ödendiği işverenler yönünden ise, primin ilişkin olduğu dönemi takip eden dönemin sonu (vade) yerine, vadeyi takip eden 20. gün olacaktır.
Örnek-1: Ücretlerin her ayın 1’i ila sonu arasında geçen süreye ilişkin ödendiği özel sektöre ait bir işyerinde çalıştırılan sigortalılara ilişkin bulunan 2020/Mart ayına ait prim borcunun, KDV iadesi alacağından mahsup suretiyle ödenmesinin talep edilmesi halinde, KDV iadesi alacağından mahsup talep edilmemiş olması durumunda prim borcunun en geç 30.04.2020 tarihine kadar ödenmesi gerekmekte iken, prim borcunun KDV iadesi alacağından mahsubu suretiyle ödenmesinin talep edilmiş olması nedeniyle söz konusu sigorta primine denk gelecek iade tutarının, ilgili vergi dairesince 20.05.2020 tarihine kadar (bu tarih dahil) Kurum’a aktarılması halinde, bahse konu aya ait primler yasal süresi içinde ödenmiş kabul edilecektir. Yirminci günün resmi tatile rastlaması ve bu nedenle prim borçlarının yirminci günü takip eden ilk iş günü içinde mahsup edilmesi halinde de yine primler yasal süresi içinde ödenmiş kabul edilecektir.
Örnek-2: 4/a kapsamında sigortalı çalıştıran resmi nitelikteki (B) Kamu Kurumu, 15.01.2020-14.02.2020 döneminde çalıştırmış olduğu sigortalıların primlerini en geç 14.03.2020 tarihine kadar ödemesi gerekmekte iken, prim borcunun KDV iadesi alacağından mahsubu suretiyle ödenmesinin talep edilmiş olması halinde, söz konusu sigorta primine denk gelecek iade tutarının ilgili vergi dairesince 03.04.2020 tarihine kadar (bu tarih dahil) Kurum’a aktarılması halinde, bahse konu döneme ait primler yasal süresi içinde ödenmiş kabul edilecektir.
Cari aya ilişkin prim borçlarının yasal ödeme süresinin sona erdiği tarihi izleyen 20 günlük süre içinde KDV iade alacağından mahsup suretiyle ödenmesi sırasında, mahsup edilen tutarın prim borcunun tamamını karşılamaması durumunda, mahsup edilen kısım yasal süresi içinde ödenmiş sayılacak, buna karşın ödenmemiş kısmı, 20 günlük süre dikkate alınmaksızın, yasal ödeme süresinin sona erdiği tarihten ödemenin yapılacağı tarihe kadar gecikme cezası ve gecikme zammı uygulanmak suretiyle tahsil edilecektir.
Cari aya ilişkin prim borçlarının yasal ödeme süresinin sona erdiği tarihi izleyen 20 günlük süre geçirildikten sonra KDV iade alacağından mahsup suretiyle ödenmesi halinde ise, söz konusu borçlara, yine yirmi günlük süre dikkate alınmaksızın, yasal ödeme süresinin sona erdiği tarihten ödemenin yapılacağı tarihe kadar gecikme cezası ve gecikme zammı uygulanacaktır.
Örnek-3: Ücretleri her ayın 1’i ila 30’u arasında ödenen özel sektöre ait bir işyerinde çalıştırılan sigortalılara ilişkin 2020/Mart ayına ait prim borcunun, KDV iadesi alacağından mahsup suretiyle ödenmesinin talep edilmesi halinde, söz konusu sigorta primine denk gelecek iade tutarının, ilgili vergi dairesince 20.05.2020 tarihine kadar Kurum’a aktarılmaması halinde, bahse konu aya ait primler yasal süresi içinde ödenmiş kabul edilmeyeceğinden, yasal ödeme süresinin sona erdiği 30.04.2020 tarihini takip eden günden, ödemenin yapıldığı tarihe kadar gecikme cezası ve gecikme zammı hesaplanacaktır.
III- HANGİ BORÇLAR KDV İADESİNDEN MAHSUP SURETİYLE ÖDENEBİLİR?
Sigorta primi, işsizlik sigortası primi ve damga vergisi tutarlarının KDV iadesinden mahsubu suretiyle ödenmesi mümkündür.
IV- PRİM BORCUNUN KDV İADESİNDEN MAHSUP SURETİYLE ÖDENMESİ İÇİN NE YAPILMALIDIR?
Prim borçlarını KDV iade alacağından mahsup suretiyle ödemek amacıyla başvuran işverenlere Kurum tarafından hazırlanan borç döküm formu verilecektir. Hazırlanan bu borç döküm formu ilgili Vergi Dairesi’ne teslim edilecektir.
SGK prim borcu, vergi iadesi talep eden mükellefin SGK’dan getirdiği belgelerin tesliminden sonra, ödeme veya diğer nedenlerle vergi dairelerince KDV iadesinden mahsup edilerek gönderilen tutara göre azalmışsa, prim borcu tutarından arta kalan kısım ilgili SGM tarafından vergi dairesine iade edilmek zorundadır. Arta kalan tutarın prim borçlusuna iadesi veya ileride doğacak prim borçlarına mahsup edilmek üzere SGM’de bekletilmesi mümkün değildir (26.04.2014 tarih 28983 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Katma Değer Vergisi Genel Uygulama Tebliği 2.1.1 maddesinin (c) fıkrasının dördüncü paragrafı hükmü).
V- SONUÇ
SGK prim borçlarının KDV iade alacağından mahsubu suretiyle ödenmesi mümkündür. Bu şekilde ödeme yapılmak istenmesi halinde prim borcunun ödeme süresi, normal ödeme süresinin bitiminden itibaren 20 gün uzatılmaktadır. Hem cari ay prim borcu için hem de vadesi geçmiş borçlar içinde mahsup talebinde bulunulabilmektedir.
Prim borcunu KDV iadesinden mahsup edilmek suretiyle ödemek isteyen işveren aynı vergi numarası altında faaliyet gösterdiği, kendisine ait istediği işyerine mahsup talebinde bulunabilir. Ancak başka bir vergi numarasındaki işyerine mahsup talebinde bulunmak istiyorsa; KDV iade hakkı sahibi ortağı olduğu şirketlerden sadece; adi ortaklık, kollektif ve adi komandit şirketin SGK prim borçlarına ortaklık payı ile sınırlık olmak üzere mahsup talebinde bulunabilmektedir. Sermaye şirketlerinden olan A.Ş. ve Ltd. Şti. ile ortaklık ilişkisi bulunsa bile ortağı olduğu sermaye şirketleri için mahsup talebinde bulunamamaktadır. Bu hususlara dikkat edilerek mahsup talebinde bulunulması işverenlerin menfaatine olacaktır.
Ramazan ELMA*
Yaklaşım / Aralık 2020 / Sayı: 336
* SGK İl Müdür Yrd., Sosyal Güvenlik Hukuku Yazarı, Adli Bilirkişi
