I- GİRİŞ

193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu’na göre Muhtasar Beyanname; işverenler veya vergi tevkifatı yapan diğer kimseler tarafından kesilen vergilerin matrahları ile birlikte, toplu olarak vergi dairesine bildirmesine mahsustur. Bilindiği üzere, mükellefler tarafından Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesi (MPHB) uygulamasına 1 Temmuz 2020 tarihinde ülke genelinde geçilmiş bulunmaktadır. Yani uygulamanın ilk başlangıcı, Temmuz/2020 dönemine ait olup 26 Ağustos 2020 tarihinde verilmiş olan Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesi ile başlamıştır. Vergi kanunlarına göre vergi kesintisi yapmak zorunda olanlar ile 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’na[1] göre sigortalıların prime esas kazanç ve hizmet bilgilerini bildirmekle yükümlü olanların, sadece hizmet erbabına ödenen ücretlerden yapılan vergi kesintilerini matrahlarıyla birlikte ve sigortalının sigorta primleri ve kazançları toplamı, meslek adları ve kodları ve prim ödeme gün sayılarını 1003B Beyanname kodlu Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesi ile mevcut e-beyanname şifresinden ayrı olarak kullanıcı kodu, parola ve şifre alınması suretiyle elektronik ortamda gönderebilmelerine imkân sağlanmıştır. Bu imkândan faydalanmayı tercih eden mükellefler/işverenler ücret ödemelerine ilişkin vergi kesintilerini ve sigortalının sigorta primleri ve kazançları toplamı, meslek adları ve kodları ve prim ödeme gün sayılarını 1003B Beyanname kodlu Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesi ile beyan edeceklerdir. Bu şekilde ayrı bir kullanıcı kodu, parola ve şifre alan mükellefler/işverenler, ücret ödemelerine ilişkin vergi kesintileri haricinde ilgili dönem içinde yaptıkları ödemeler veya tahakkuk ettirdikleri kârlar ve iratlar ile buna ilişkin tevkif ettikleri vergileri ise 1003A Beyanname kodlu Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesi ile beyan etmeye devam edeceklerdir.

Ancak uygulamada her işveren veya mükellef açısından uygulama aynı kolaylıkda değildir. Zira basit usulde ticari kazanç sahiplerinde olduğu gibi mükellef olmalarına rağmen çalıştırdıkları hizmet erbabına ödedikleri ücret üzerinden tevkifat yapmayan mükellefler de vardır. Veyahut apartmanlarda çalıştırılan kapıcılara ödenen ücretlerin vergiden istisna olması nedeniyle vergi kesintisi yapılmamakta ancak bu kişilerin sigorta bildirimlerinin yapılması gerekmektedir. İşte uygulamada sorunlu hususlar için Gelir İdaresi tarafından 18.08.2020 tarihli “Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesi Uygulamasında Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar Hakkında Duyuru”[2] ile 21.08.2020 tarihinde “Vergi Kesintisi Yapmayanlar İçin Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesi Düzenleme Kılavuzu”[3] yayımlanmış ve çok detaylı açıklamalar yapılmıştır. Böylece, vergi kanunlarına göre vergi kesintisi yapma zorunluluğu olmayıp, 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu uyarınca çalıştırdıkları sigortalıların prime esas kazanç ve hizmet bilgilerini beyan etme zorunluluğu olan apartman yönetimleri, basit usulde vergilendirilen ticari kazanç mükellefleri, GMSİ mükellefleri gibi vergi kesintisi yapmayan ancak Sosyal Güvenlik Kurumu’na çalışan sigortalı bildiren mükellefler/işverenler tarafından verilecek Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesinin nasıl düzenleneceği netliğe kavuşturulmuştur. Bu çalışmada, uygulamada mükellefler ve meslek mensupları tarafından tereddüt edilen hususlar hakkında açıklamalar yapılacaktır.

II- ÜLKE GENELİNDE UYGULAMAYA BAŞLAYAN MUHTASAR VE PRİM HİZMET BEYANNAMESİNİN ESASLARI

193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu’nun 98/A maddesinde hüküm altına alınan Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesi, vergi kanunlarına göre verilmesi gereken muhtasar beyanname ile 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu uyarınca verilmesi gereken aylık prim ve hizmet belgesinin birleştirilerek, kesilen vergilerin matrahlarıyla birlikte sigortalının sigorta primleri ve kazançları toplamı ile prim ödeme gün sayılarının bildirilmesine mahsustur. Uygulamaya göre;

- Vergi kanunlarına göre vergi kesintisi yapmak zorunda olanlar, bir ay içinde yaptıkları ödemeleri veya tahakkuk ettirdikleri kârlar ve iratlar ile bunlardan kestikleri vergileri,

- 5510 sayılı Kanun’a göre sigortalıların prime esas kazanç ve hizmet bilgilerini bildirmekle yükümlü olanlar/işverenler, sigortalıların cari aya ait prime esas kazanç ve hizmet bilgilerini,

Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesi ile bildirmek zorundadır.[4]

Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesinin mükellefi;

- Vergi kanunlarına göre vergi kesintisi yapan gelir vergisi kesintisi mükellefleri (Kamu idare ve müesseseleri, iktisadî kamu müesseseleri, sair kurumlar, ticaret şirketleri, iş ortaklıkları, dernekler, vakıflar, dernek ve vakıfların iktisadî işletmeleri, kooperatifler, yatırım fonu yönetenler, gerçek gelirlerini beyan etmeye mecbur olan ticaret ve serbest meslek erbabı, zirai kazançlarını bilanço veya ziraî işletme hesabı esasına göre tespit eden çiftçiler) ile

- 5510 sayılı Kanun madde 4/1-a kapsamında sigortalı sayılan kişileri (Ek 9. maddesi kapsamındaki sigortalılar hariç) bildirmekle yükümlü olanlar ile geçici 20. maddesi kapsamındaki sandıklardır.

Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesinin verileceği yetkili vergi dairesi;

- Vergi kanunlarına göre vergi kesintisi yapma yükümlülüğü bulunanlar için yapılan ödemeler veya tahakkuk ettirilen kazanç ve iratlar ile bunlardan kesilen vergilere ilişkin ödeme veya tahakkukun yapıldığı,

- Vergi kesintisi yapmaya mecbur olmayanlar ile kesintiye tabi ödemesi bulunmayan ve çalıştırdıkları sigortalıların prime esas kazanç ve hizmet bilgilerini beyan etme zorunluluğu olanlardan; kazancı basit usulde vergilendirilenler için gelir vergisi yönünden mükellefiyetinin, gerçek kişiler için ikametgâhının, gerçek kişiler dışında kalanlar için ise kanuni merkezi/işyerinin bulunduğu

yer vergi dairesi olarak belirlemiştir. Birden fazla vergi dairesinde gelir vergisi stopajı mükellefiyeti bulunanlar için, sigortalıların prime esas kazanç ve hizmet bilgilerini içerecek şekilde verilecek olan Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesinin verileceği yetkili vergi dairesi, çalışanların ücret ödemeleri üzerinden yapılan gelir vergisi kesintisinin beyan edileceği yer vergi dairesidir.

Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesinin vergi kesintileri ile prim ve hizmetin ait olduğu ayı takip eden ayın 26. günü akşamı saat 23.59’a kadar elektronik ortamda gönderilmesi gerekmektedir. Özel Bütçeli Kamu İdarelerinde 4/1-a’ya tabi çalışanlardan ayın 15’i ile takip eden ayın 14’ü arasındaki çalışmaları karşılığı ücret alanların prime esas kazanç ve hizmet bilgilerinin bildiriminde esas alınacak ay, 15. günün içinde bulunduğu aydır. Buna göre söz konusu bilgiler, en geç beyannamenin ilişkin olduğu ayı takip eden ayın 26. günü saat 23.59’a kadar yetkili vergi dairesine elektronik ortamda verilecek Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesine dahil edilecektir. Vergiye ilişkin beyan, ödeme yapılan zamana göre değişmektedir. Ayın 15’i ile takip eden ayın 14’ü arasındaki çalışmaları karşılığı ödeme peşin yapılmışsa, vergi kesintileri de aynı döneme ait beyannamenin konusuna girecektir. Ancak ödeme bir aylık çalışma dönemi sonunda (takip eden ayın 14’ünde) yapılmışsa vergi kesintileri için beyan dönemi prime esas kazanç ve hizmet bilgilerinin beyan edildiği ayı takip eden ay olacaktır.

Ayın 15 ile takip eden ayın 14’ü arasında çalışanlar için örnek tablo şöyledir. Ocak/2020 tarihinde https://ebeyanname.gib.gov.tr/muphb1.pdf adresinde yayınlanan Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesi Düzenleme Kılavuzu 1003A’da yer alan örneğin güncellenmiş halidir.

İşçi çalıştıran mükellefler için Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesinin aylık olarak verilmesi zorunludur. Ancak en az 1, en fazla 10 işçi çalıştıran mükellefler beyannamelerini aylık olarak vermekle birlikte, vergiye ilişkin kesintilerini üç ayda bir beyan edebilirler. Şöyle ki:

• Her ay verdikleri beyanname ile hem vergi kesintilerini, hem de prim ve hizmet bilgilerini beyan edebilirler.
• x"xHer ay beyanname verdikleri halde, beyannamenin vergi kesintilerine ilişkin bölümünü mart, haziran, eylül ve aralık vergilendirme dönemlerinde olmak üzere üç aylık olarak beyan edebilirler. Ancak bu mükellefler Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesinin prim ve hizmete ilişkin bölümünü her ay beyan etmek zorundadır.

İşçi çalıştırmayan mükellefler ise bildirimde bulunulacak prim hizmet bilgisi olmadığından Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesini 3 ayda bir vermeye devam edebilecektir. 1 sıra no.lu Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesi Genel Tebliğinde yapılan değişiklikle; 01.01.2020 tarihinden itibaren Bursa, Eskişehir ve Konya illerinde, 01.03.2020 tarihinden itibaren ise diğer illerde uygulamaya başlanılabilmesine ilişkin düzenleme yapılmıştı. 1 Sıra No.lu Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesi Genel Tebliği’nde yapılan değişikliklere göre; uygulamaya geçişin yaygınlaştırılması kapsamında; Kırşehir ilindeki mükellefler/işverenler için 01.06.2017 tarihinde Amasya, Bartın ve Çankırı illerindeki mükellefler/işverenler için 01.01.2018 tarihinden itibaren başlamış olan uygulamaya Bursa, Eskişehir ve Konya illeri merkez ve ilçelerinde bulunan mükellefler/işverenler için 01.01.2020 tarihinden itibaren başlanacağı, diğer illerdeki uygulamanın ise 1 Mart 2020 tarihinde başlayacağı belirtilmiştir. Ancak, daha sonra dünya genelinde ülkeleri etkisi altına alan Yeni Koronavirüs Hastalığı nedeni ile 04.04.2020 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan Tebliğ ile Türkiye genelindeki uygulamanın başlangıç tarihi 01.03.2020 tarihinden 01.07.2020 tarihine ertelenmiştir. Dolayısıyla, Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesi vermek zorunda olan mükellefler uygulamanın 01.07.2020 tarihinde ülke genelinde başlamış olduğundan, Temmuz/2020 dönemine ait Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesi 26.08.2020 tarihinde beyan edilmiştir. Uygulamanın geçiş süreci şöyle özetlenebilir.

III- ÖZEL SEKTÖRDE ÜCRET GİZLİLİĞİNİN SAĞLANMASI İÇİN ALINAN ÖNLEM

Özel sektör firmalarında tartışma konusu olan ücret gizliliğinin sağlanması için yapılan düzenleme Hazine ve Maliye Bakanlığı Gelir İdaresi Başkanlığınca 13.01.2020 tarih ve 122 sayılı Vergi Usul Kanunu Sirküleri ile yapılmıştır. Buna göre, vergi kanunlarına göre vergi kesintisi yapmak zorunda olanlar ile 5510 sayılı Kanun’a göre sigortalıların prime esas kazanç ve hizmet bilgilerini bildirmekle yükümlü olanların, sadece hizmet erbabına ödenen ücretlerden yapılan vergi kesintilerini matrahlarıyla birlikte ve sigortalının sigorta primleri ve kazançları toplamı, meslek adları ve kodları ve prim ödeme gün sayılarını 1003B Beyanname kodlu Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesi ile mevcut e-beyanname şifresinden ayrı olarak kullanıcı kodu, parola ve şifre alınması suretiyle elektronik ortamda gönderebilmelerine imkân sağlanmıştır. Söz konusu Sirkülerde, elektronik ortamda mevcut e-beyanname şifresinden ayrı olarak kullanıcı kodu, parola ve şifre alınması ve bu şifre ile 1003B Beyanname kodlu Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesinin gönderilmesi konusunda detaylı açıklamalar yapılmıştır. Buna göre; Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesinin düzenlenmesi ve gönderilmesi esnasında beyannamelerini elektronik ortamda kendileri gönderebilen mükelleflerden/işverenlerden talep edenlere, sadece ücret ödemeleri üzerinden yapılan vergi kesintilerini matrahlarıyla birlikte 5510 sayılı Kanun’a göre sigortalıların sigorta primleri ve kazançları toplamı, meslek adları ve kodları ile prim ödeme gün sayılarını 1003B Beyanname kodlu Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesi ile elektronik ortamda gönderebilmeleri için mevcut e-beyanname şifresinden ayrı olarak kullanıcı kodu, parola ve şifre verilmiştir. 1003A ve 1003B beyannameleri ile ilgili şifre yetki tablosu şöyledir.[5]

122 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Sirküleri ile getirilen bu imkândan faydalanmayı tercih eden mükellefler/işverenler ücret ödemelerine ilişkin vergi kesintilerini ve sigortalının sigorta primleri ve kazançları toplamı, meslek adları ve kodları ve prim ödeme gün sayılarını 1003B Beyanname kodlu Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesi ile beyan edeceklerdir. Bu şekilde ayrı bir kullanıcı kodu, parola ve şifre alan mükellefler/işverenler, ücret ödemelerine ilişkin vergi kesintileri haricinde ilgili dönem içinde yaptıkları ödemeler veya tahakkuk ettirdikleri kârlar ve iratlar ile buna ilişkin tevkif ettikleri vergileri ise 1003A Beyanname kodlu Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesi ile beyan etmeye devam edeceklerdir. 1 Temmuz 2020 tarihinden önce Muhtasar Beyannamelerini üçer aylık dönemler halinde vermekle birlikte yanında işçi çalıştıran mükelleflerin, çalıştırdıkları hizmet erbabının sigorta primleri ve kazançları toplamı ile prim ödeme gün sayılarının bildirilmesine ilişkin olarak verecekleri Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesini aylık dönemler halinde beyan etme zorunluluğu bulunmaktadır. Ancak bu mükellefler (zirai ürün bedelleri üzerinden tevkifat yapanlar ile 10 kişiden fazla işçi çalıştıranlar hariç olmak üzere) Ocak-Mart, Nisan-Haziran, Temmuz-Eylül ve Ekim-Aralık dönemlerinde yaptıkları ödemeleri veya tahakkuk ettirdikleri kârlar ve iratlar ile bunlardan kestikleri vergileri her ay yerine Mart, Haziran, Eylül ve Aralık aylarına ilişkin olarak sırasıyla Nisan, Temmuz, Ekim ve izleyen yılın Ocak aylarında verilecek Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesine dâhil etmek suretiyle beyan edebileceklerdir. Diğer taraftan, Muhtasar Beyannamelerini üçer aylık dönemler halinde veren ve yanında işçi çalıştırmayan mükellefler ise yaptıkları ödemeleri veya tahakkuk ettirdikleri kârlar ve iratlar ile bunlardan kestikleri vergileri Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesi ile önceden olduğu gibi üçer aylık dönemler halinde Ocak, Nisan, Temmuz ve Ekim aylarının 26. günü akşamına kadar vermeye devam edeceklerdir. Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesinde en az bir işçi çalıştıran mükellefler aylık mükellefiyete geçmek zorundadır. Mükellefler, işçi çalıştırmıyorlarsa üç aylık mükellefiyete devam edebileceklerdir.

IV- MPHB UYGULAMASINDA TEREDDÜT EDİLEN HUSUSLAR VE ÇÖZÜMLERİ

MPHB uygulamasının başlayacağı Ağustos/2020 ayında Gelir İdaresi tarafından uygulamanın nasıl yapılacağı konusunda ardı ardına duyurular yapılmak suretiyle mükelleflerin hatasız beyanname göndermeleri sağlanmıştır. Gelir İdaresi tarafından 07.08.2020 tarihli “Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesine İlişkin Duyuruda”; Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesinin 01.08.2020 tarihi itibariyle (Temmuz/2020 dönemine ait olup, 26 Ağustos 2020 tarihine kadar yapılacak beyanlar ile) Türkiye genelinde uygulamaya açıldığı; Kırşehir, Amasya, Çankırı, Bartın, Bursa, Eskişehir ve Konya illerinde pilot olarak devam eden uygulamanın diğer iller için yeni olması ve mükellef alışkanlıklarının değişmesi sebebiyle, kullanıcı hatalarının düzeltilmesinin zaman alabileceği göz önüne alındığında, özellikle çalışan sayıları ve/veya prime ilişkin tahakkuk sayıları fazla olan mükelleflerin mağduriyet yaşamamaları için beyannamelerini son günlere bırakmamaları önem arz ettiği belirtilmiş ve pilot illerde yapılan uygulama sırasında tespit edilen hataların en aza indirilmesi ve beyannamelerin sorunsuz bir şekilde verilebilmesi için, Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesi gönderecek mükelleflerin beyannamenin “SGK Bildirimleri” bölümünü doldururken dikkat etmeleri gereken hususlar açıklanmıştır.

Daha sonra 10.08.2020 tarihli “Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesi Dönem Değişikliği Duyurusu”[6]nda yapılan açıklamalara göre; Gelir Vergisi Kanunu’nun 98. maddesine göre, ziraî ürün bedelleri üzerinden tevkifat yapanlar hariç olmak üzere, çalıştırdıkları hizmet erbabı sayısı 10 ve daha az olanlar, muhtasar beyannamelerini, bağlı bulundukları vergi dairesine önceden bildirmek şartıyla her ay yerine 3 ayda bir verebilirler. Türkiye genelinde Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesi uygulaması ile birlikte sigortalı çalışanı bulunan mükelleflerin çalışanlarının prime esas kazanç ve hizmet bilgilerini aylık olarak bildirmesi gerektiğinden aylık olarak Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesi vermeleri gerekmektedir. Ancak 10 veya daha az çalışanı bulunan mükelleflerimiz (zirai ürün bedelleri üzerinden tevkifat yapanlar hariç olmak üzere) 1 sıra no.lu Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesi Genel Tebliği’nin 5. maddesinde yer alan düzenleme gereğince Ocak-Mart, Nisan-Haziran, Temmuz-Eylül ve Ekim-Aralık dönemlerinde yaptıkları ödemeleri veya tahakkuk ettirdikleri kârlar ve iratlar ile bunlardan kestikleri vergileri her ay yerine Mart, Haziran, Eylül ve Aralık aylarına ilişkin olarak sırasıyla Nisan, Temmuz, Ekim ve izleyen yılın Ocak aylarında verilecek Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesine dâhil etmek suretiyle beyan edebileceklerdir.

Muhtasar beyannamelerini üçer aylık dönemler halinde vermekle birlikte yanında işçi çalıştırmayan mükellefler ise yaptıkları ödemeleri veya tahakkuk ettirdikleri kârlar ve iratlar ile bunlardan kestikleri vergileri Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesi ile önceden olduğu gibi üçer aylık dönemler halinde Ocak, Nisan, Temmuz ve Ekim aylarının 26. günü akşamına kadar bildirmeye devam edeceklerdir. 10 veya daha az çalışanı bulunan mükelleflerimiz talep ederlerse vergi kesintilerini aylık beyan edebilirler. Bu durumda tahakkuk eden vergilerin ilgili ayda ödenmesi gerekmektedir. Bu kapsamda, vergilendirme dönemi 3 aylık olan mükelleflerden Nisan-Haziran/2020 dönemi Muhtasar Beyannamesinde 3. ay (Haziran ayı) için asgari ücretli veya diğer ücretli çalıştırdığını beyan edenlerin vergilendirme dönemi Gelir İdaresi tarafından “aylık” olarak değiştirilmiştir. Bu mükellefler, İnteraktif Vergi Dairesinden durumlarını kontrol edebilirler. Haziran ayında çalışanı bulunmayan ancak Temmuz ayında sigortalı istihdam etmeye başlayan mükelleflerin İnteraktif Vergi Dairesi üzerinden “Dönem Değişikliği Dilekçesi” vermeleri gerekmektedir. Ayrıntılı bilgilere https://ebeyanname.gib.gov.tr/muphb4.pdf linkinde yer alan Kılavuzdan ulaşabilir.

Gelir İdaresi tarafından internet sayfasında yayımlanan 18.08.2020 tarihli Duyuruda, Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesi uygulamasında dikkat edilmesi gereken hususlar hakkında ayrıntılı açıklamalar yapılmış bulunmaktadır. Bilindiği üzere, Muhtasar Beyanname ile Aylık Prim ve Hizmet Belgesinin birleştirilmesi ile oluşturulan Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesi 01.08.2020 tarihi itibariyle Türkiye genelinde uygulamaya açılmıştır. Uygulamanın ilk başlangıcı, Temmuz/2020 dönemine ait olup 26 Ağustos 2020 tarihine kadar verilecek olan Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesi ile başlamıştır. Uygulamada mükellefler ve meslek mensupları tarafından tereddüt edilen hususlar hakkında aşağıdaki konu başlıkları netliğe kavuşmuş bulunmaktadır. Ayrıca, Gelir İdaresi tarafından 21.08.2020 tarihinde internet sayfasında (www.gib.gov.tr) vergi kanunlarına göre vergi kesintisi yapma zorunluluğu olmayıp, 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu uyarınca çalıştırdıkları sigortalıların prime esas kazanç ve hizmet bilgilerini beyan etme zorunluluğu olan (Apartman yönetimleri, basit usulde vergilendirilen ticari kazanç mükellefleri, GMSİ mükellefleri gibi vergi kesintisi yapmayan ancak Sosyal Güvenlik Kurumuna çalışan sigortalı bildiren) mükellefler/işverenler tarafından verilecek Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesinin düzenlenmesine ilişkin Ağustos/2020 tarihli Kılavuz yayımlanmıştır.

A- ZİRAİ TEVKİFAT YAPMAYAN VE ÇALIŞTIRDIKLARI HİZMET ERBABI SAYISI 10 VE DAHA AZ OLANLARDA VERGİLENDİRME DÖNEMİ

İşçi çalıştırmadığı için ücret ödemelerinden tevkifat yapmayan mükellefler ile zirai tevkifat yapmayan mükellefler üç aylık vergilendirme dönemleri itibariyle MPHB’yi vermeye devam edebileceklerdir. En az bir sigortalı çalışanı bulunan mükellefler ise aylık mükellefiyete dönmek zorundadırlar. Haziran ayına ilişkin muhtasar beyannamesinde işçi çalıştırdığını beyan eden ve vergilendirme dönemi 3 aylık olan mükelleflerin vergilendirme dönemi sistem tarafından aylık döneme çevrilmiş bulunmaktadır. 1 ila 10 sigortalı çalışanı bulunan mükelleflerin beyannamenin vergi tevkifatlarına ilişkin kısmının doldurulması sırasında belirlenen iki yöntemden birisini seçebileceklerdir. Birinci yöntemde; 10 ve daha az işçi çalıştırılıyorsa, üç aylık dönemin birinci ve ikinci aylarında beyannamenin sadece “SGK Bildirimleri” bölümü, üçüncü ayda ise hem “SGK Bildirimleri” hem de vergi tevkifatlarına ilişkin bölümleri doldurularak beyanname gönderilebilir. İkinci yöntemde ise 1 ila 10 sigortalı çalışanı bulunan mükellefler “SGK Bildirimleri” ile birlikte vergi tevkifatlarını da aylık dönemler halinde beyan edebilirler. Bu durumda tahakkuk eden vergilerin beyan edildiği ayda ödenmesi gerekmektedir. 1 ila 10 sigortalı çalışanı bulunan mükelleflerin yukarıda belirtilen yöntemleri uygulamak için vergi dairesine herhangi bir bildirimde bulunmasına gerek bulunmamaktadır.

B- 1003A VE 1003B KODLU MUHTASAR VE PRİM HİZMET BEYANNAMELERİNİN KULLANIMI

- 1003A Kodlu Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesi: 1003A kodlu Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesi vergi kesintileri ile sigorta primlerinin birlikte bildirilmesine mahsus genel kullanıma açık beyannamedir. Hem tüm vergi kesintileri hem de çalıştırılan sigortalıların prim ve hizmet bilgileri bu beyanname ile beyan edilecektir. Vergi kesintisi yapma yükümlülüğü bulunmayan, sadece çalıştırdıkları sigortalıların prim ve hizmet bildirimlerini yapmak amacıyla 0003 gelir stopajı mükellefiyeti açtıranlar da 1003A kodlu Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesini kullanacaklardır. Mükellefler, https://ebeyanname.gib.gov.tr/mphb.html adresinde yer alan Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesi düzenlemek için gerekli bilgilerin yer aldığı “MUPHB 1 1003A Beyanname Düzenleme Kılavuzundan” yararlanabilirler.

- 1003B Kodlu Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesi: 1003B kodlu Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesi 340 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği’ne göre beyannamelerini kendileri gönderebilen mükelleflerin çalıştırdıkları sigortalılara ilişkin hem vergi kesintileri hem de sigorta primlerini, kurum politikaları gereği, ücret ödemeleri dışında kalan diğer vergi kesintilerinden ayrı olarak beyan etmek istemeleri halinde kullanabilecekleri beyanname olup, bunun için vergi dairesinden 0095 vergi türünden mükellefiyet açtırmaları ve “MuhSGK Özel Yetki” kullanıcısı tanımlı şifre almaları gerekmektedir. Bu şifreyi alan mükelleflerin, 1003A kodlu beyannamede çalıştırdıkları sigortalılara ilişkin prim ve hizmet bilgileri ile ücretlere ilişkin vergi kesintilerini beyan etmelerine Sistem tarafından izin verilmeyecektir. Mükellefler, https://ebeyanname.gib.gov.tr/mphb.html adresinde yer alan Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesi düzenlemek için gerekli bilgilerin yer aldığı “MUPHB 2 1003B Beyanname Düzenleme Kılavuzundan” yararlanabilirler. Bu Kılavuz, 213 sayılı VUK-122/2020-1 sayılı Vergi Usul Kanunu Sirküleri kapsamında, ücret ödemeleri üzerinden yapılan vergi kesintilerine ilişkin bilgiler ile sigortalıların sigorta primleri ve kazançları toplamı, meslek adları ve kodları ile prim ödeme gün sayılarını ayrı bir beyanname ile göndermek isteyenler için hazırlanan bir Kılavuzdur.

C- AİLE SAĞLIĞI MERKEZLERİNİN SGK KAYITLARINDAKİ NACE KODLARININ KONTROLÜ

Aile Sağlığı Merkezleri SGK mevzuatına göre adi ortaklık veya gerçek kişi olarak tescil edilmektedir. Hazine ve Maliye Bakanlığınca yapılan düzenlemelere göre ise Aile Sağlığı Merkezindeki doktorlardan birisi adına 0003 Gelir Stopaj mükellefiyeti tesis edilmesi gerekmektedir. Mükelleflerin bu konuda dikkat etmesi gereken en önemli husus, bağlı oldukları Sosyal Güvenlik İl Müdürlüğünde Aile Sağlığı Merkezi tescilinde yer alan NACE kodunun “8621.02-Aile ve toplum sağlığı merkezleri tarafından sağlanan yatılı olmayan genel hekimlik uygulama faaliyetleri (yatılı hastane faaliyetleri ile ebeler, hemşireler ve fizyoterapistlerce gerçekleştirilen paramedikal faaliyetler hariç)” olmasını sağlamalarıdır. Aile Sağlığı Merkezlerinin NACE kodlarının farklı olması durumunda beyanname gönderilemeyecektir. Bu nedenle Aile hekimliklerinin NACE kodunun doğru olması çok önem taşımaktadır. 

D- KAZANCI BASİT USULDE VERGİLENDİRİLEN MÜKELLEFLERİN MUHTASAR VE PRİM HİZMET BEYANNAMELERİNİN GÖNDERİLMESİ İÇİN YAPILMASI GEREKENLER

Bilindiği üzere, basit usulde vergilendirilen ticari kazanç mükellefleri, GVK 94. madde kapsamında tevkifat yapmak zorunda olanlar arasında sayılmadığından, muhtasar beyanname verme zorunluluğu yoktu. Ancak, Temmuz/2020 itibariyle tüm Türkiye genelinde uygulamaya başlayan “Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesi” uygulaması ile basit usulde vergiye tabi mükellefleri de doğrudan etkilemiştir. Buna göre, Basit usulde vergilendirilen ve aynı zamanda yanlarında işçi çalıştıran mükellefler; aylık olarak “Defter Beyan Sistemi üzerinden” MPHB verme zorunluluğu bulunmaktadır.  Bu durumda, MPHB damga vergisini de ödemek durumundadırlar. Bu kapsamda, vergi kesintisi yapma zorunluluğu olmamakla birlikte 5510 sayılı Kanun uyarınca çalıştırdıkları sigortalıların prime esas kazanç ve hizmet bilgilerini beyan etme zorunluluğu bulunan basit usulde vergilendirilen mükellefler, bağlı bulundukları vergi dairesine başvurarak 0003 Gelir Stopaj mükellefiyeti tesis ettirmek zorundadırlar. 0003 Gelir Vergisi Stopajı mükellefiyeti vergi dairesine bizzat başvurularak talep edilebileceği gibi, https://ivd.gib.gov.tr adresinde yer alan İnteraktif Vergi Dairesi üzerinden de başvuru yapılabilir. Bunun için;

- İnteraktif Vergi Dairesine kullanıcı kodu / vergi kimlik no / T.C. kimlik no ve şifre bilgileri ile giriş yapılabilecektir.

- Sisteme giriş yapıldıktan sonra “İşlem Başlat / Mükellefiyet İşlemleri / Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesi Gelir Stopaj Mükellefiyeti Açılış Dilekçesi” ile başvuruda bulunulacaktır. Dilekçenin verilmesine ilişkin ayrıntılı bilgilere https://ebeyanname.gib.gov.tr/muphb3.pdf adresinde yer alan Kılavuzdan ulaşılabilmektedir.

E- MUHTASAR VE PRİM HİZMET BEYANNAMESİ VERGİLENDİRME DÖNEM DEĞİŞİKLİĞİNİN YAPILMASI

Vergilendirme dönemi 3 aylık olan mükelleflerden Nisan-Haziran/2020 dönemi Muhtasar Beyannamesinde 3. ay (Haziran ayı) için asgari ücretli veya diğer ücretli çalıştırdığını beyan edenlerin vergilendirme dönemi Gelir İdaresi tarafından “aylık” olarak değiştirilmiştir. Bu mükelleflerin İnteraktif Vergi Dairesinden durumlarını kontrol etmeleri gerekmektedir. Mükellefler tarafından İnteraktif Vergi Dairesinde yapılan kontrol sonucunda dönem değişikliği yapılmadığı anlaşılanlar ile Haziran ayında çalışanı bulunmayan ancak Temmuz ayında sigortalı istihdam etmeye başlayan mükelleflerin İnteraktif Vergi Dairesi üzerinden “Dönem Değişikliği Dilekçesi” vermeleri gerekmektedir.[7]

F- VERGİ KESİNTİSİ YAPMAYANLAR İÇİN MUHTASAR VE PRİM HİZMET BEYANNAMESİ DÜZENLENMESİNDE DİKKAT EDİLECEK HUSUSLAR

Gelir İdaresi tarafından 21.08.2020 tarihinde internet sayfasında “Vergi Kesintisi Yapmayanlar İçin Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesi Düzenleme Kılavuzu” yayınlanmıştır. Vergi kanunlarına göre vergi kesintisi yapma zorunluluğu olmayıp, 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu uyarınca çalıştırdıkları sigortalıların prime esas kazanç ve hizmet bilgilerini beyan etme zorunluluğu olan mükellefler/işverenler tarafından verilecek Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesinin düzenlenmesine ilişkin kurallar normal mükelleflere göre farklılık göstermektedir. Bu kapsamda olan mükellef grupları apartman yönetimleri, basit usulde vergilendirilen ticari kazanç mükellefleri ve GMSİ mükellefleri gibi vergi kesintisi yapmayan ancak Sosyal Güvenlik Kurumu’na çalışan sigortalı bildirenlerdir.

1- Apartman Yönetimlerinin Durumu ve Kolay İşverenlik Uygulaması

Apartman yönetimlerinin de genel esaslar çerçevesinde, yönetimlerine bağlı olarak istihdam ettikleri sigortalı çalışanları için Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesini (vergi bölümü boş ve SGK bilgileri bölümü dolu olacak şekilde) vermeleri esastır. Ancak SGK “Kolay İşverenlik Uygulaması” na geçen Apartman Yönetimleri’nin Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesi göndermelerine gerek bulunmamaktadır. Bu yöntemden yararlanmak isteyen apartman yönetimleri e-bildirge şifreleri ile http://e.sgk.gov.tr/wps/portal/isveren/Ilgili+Diger+Uygulamalar/isveren_sistemi adresinden giriş yaptıktan sonra başvurularını tamamlayabilirler. Başvuru yapıldıktan sonra kılavuzda belirtilen menüden sigortalıların beyan girişleri ve teşvik tanımlamaları yapılmalıdır. 17.08.2020 de geçişin yapıldığı varsayıldığında 2020/Ağustos tahakkuku otomatik oluşturulacaktır. Ancak 2020/Temmuz ayına ilişkin sigortalı prim ve hizmet bilgileri Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesi ile gönderilmelidir.

Bu işverenler için e-Bildirge v.2 uygulaması açık tutulacaktır. Bu işverenler geriye yönelik belge düzeltmelerini ve yasal süresi dışındaki aylık prim ve hizmet belgelerini e-Bildirge v.2 uygulaması vasıtasıyla gönderebileceklerdir. Yine, bu işverenler için tahakkuklar otomatik oluşturulmakla birlikte cari aya ilişkin belgelerini gönderebilmeleri ya da otomatik olarak oluşan tahakkuklarında değişiklik yapabilmeleri için ilgili dönemi takip eden ayın 21’i ila 23’ü arasında e-Bildirge v.2 uygulaması açılacaktır. Bu tarih aralığı dışında cari ay bildirimleri için e-Bildirge v.2 uygulaması kapalı olacaktır. Kolay işverenliğe geçmemiş apartman yönetimleri ise Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesini e-Beyanname uygulaması üzerinden göndereceklerdir. Kolay işverenlik yöntemini seçmeyen apartman yönetimlerinin öncelikle apartmanın bulunduğu yere göre yetkili vergi dairesine başvurarak 0003 Gelir Vergisi Stopaj mükellefiyeti tesis ettirmeleri gerekmektedir. Ayrıca bu işverenlerin vergi numaralarının SGK sistemlerinde tescile işlenmiş olması gerekmektedir. Tescil kütüklerinde vergi numaralarının bulunmaması halinde beyanname verilemeyeceğinden vergi kimlik numaralarının kayıtlı olup olmadığı ile doğru olup olmadığı kontrol edilmelidir.

0003 Gelir Vergisi Stopajı mükellefiyeti vergi dairesine bizzat başvurularak talep edilebileceği gibi, https://ivd.gib.gov.tr adresinde yer alan İnteraktif Vergi Dairesi üzerinden de başvuru yapılabilir. Bunun için; İnteraktif Vergi Dairesine kullanıcı kodu / vergi kimlik no / T.C. kimlik no ve şifre bilgileri ile giriş yapılır. Sisteme giriş yapıldıktan sonra “İşlem Başlat / Mükellefiyet İşlemleri / Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesi Gelir Stopaj Mükellefiyeti Açılış Dilekçesi” ile başvuruda bulunulur. Dilekçenin verilmesine ilişkin ayrıntılı bilgilere https://ebeyanname.gib.gov.tr/muphb3.pdf adresinde yer alan Kılavuzdan da ulaşılabilir. Apartman yönetimlerinden Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamelerini e-Beyanname veya İnternet Vergi Dairesi uygulaması (intvrg.gib.gov.tr) üzerinden kendileri göndermek isteyenlerin bağlı oldukları vergi dairesine başvurarak e-Beyanname gönderme yetkisini haiz şifre almaları gerekmektedir. Beyannamelerini 3568 sayılı Kanun’da belirtilen meslek mensupları aracılığıyla göndermek isteyen apartman yönetimlerinin meslek mensubu ile Elektronik Beyanname Aracılık Sözleşmesi imzalamaları gerekmektedir.

G- EV HİZMETLERİNDE SİGORTALI ÇALIŞANLARININ DURUMU

5510 sayılı Kanun’un 4. maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında ev hizmetlerinde sigortalı çalıştırmakta iken 5510 sayılı Kanun’un Ek 9. maddesi kapsamına geçen işverenlere ait tahakkuklar otomatik olarak oluşturulduğundan bu işverenler Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesi göndermeyecektir. Bu yöntemle oluşan tahakkuklar damga vergisine tabi değildir. Ancak, 5510 sayılı Kanun’un Ek 9. maddesi kapsamına geçmeksizin işyeri sicil numarası üzerinden ev hizmetlerinde çalışan sigortalılarını 2020/Temmuz dönemi öncesinde e-Bildirge sisteminden SGK’ya bildiren işverenler, sigortalı bildirimlerini 2020/Temmuz ayından itibaren Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesi vasıtasıyla yapacaklardır. EK 9 başvurusu elektronik ortamda yapılmamakta olup, Sosyal Güvenlik Merkezine bizzat başvuru yapılması gerekmektedir.

H- EVDE BAKICI/TEMZİLİK İŞÇİSİ ÇALIŞTIRAN, YAZLIK EVİNDE BEKÇİ ÇALIŞTIRAN, ÖZEL YATINDA PERSONEL İSTİHDAM EDEN, ÖZEL İNŞAATLARDA İŞÇİ ÇALIŞTIRANLAR VB. YETKİLİ VERGİ DAİRESİ

Evde bakıcı veya temizlik işçisi çalıştıran, yazlık evinde bekçi çalıştıran, özel yatında personel istihdam eden, özel inşaatlarda işçi çalıştıranlar vb. lerinin  (Kolay işverenlik ile Ek 9 ev hizmetlerine geçenler hariç) 0003 türünden vergi mükellefiyeti açılacak vergi dairesi:

• ·Başka işleri dolayısıyla 0003 Gelir Stopaj Vergisi mükellefiyeti bulunanlar:Öteden beri mükellefiyeti bulunanlar verecekleri Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesine çalışan sigortalıların sigorta primleri ve kazançları toplamı, meslek adları ve kodları ile prim ödeme gün sayılarını da bu beyannameye ekleyerek beyanname vermek zorundadır.
• ·Türkiye’de ikamet edenlerden vergi mükellefiyeti bulunmayanlar:Gerçek kişiler ikametgahının bulunduğu yer vergi dairesine 0003 Gelir Stopaj mükellefiyeti tesis ettirmek zorundadır. 0003 Gelir Vergisi Stopajı mükellefiyeti vergi dairesine bizzat başvurularak talep edilebileceği gibi, https://ivd.gib.gov.tr adresinde yer alan İnteraktif Vergi Dairesi üzerinden de başvuru yapılabilir. Bunun için;

- İnteraktif Vergi Dairesine kullanıcı kodu / vergi kimlik no / T.C. kimlik no ve şifre bilgileri ile giriş yapılır.

- Sisteme giriş yapıldıktan sonra “İşlem Başlat / Mükellefiyet İşlemleri / Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesi Gelir Stopaj Mükellefiyeti Açılış Dilekçesi” ile başvuruda bulunulur. Dilekçenin verilmesine ilişkin ayrıntılı bilgilere https://ebeyanname.gib.gov.tr/muphb3.pdf adresinde yer alan Kılavuzdan ulaşabilmektedir.

• ·Türkiye’de ikamet etmeyenlerden vergi mükellefiyeti bulunmayanlar:Türkiye’de ikamet etmeyenler, Türkiye’de çalıştırdıkları sigortalının bağlı olduğu Sosyal Güvenlik Merkezinin bulunduğu yer vergi dairesine mükellefiyet açtırmaları gerekmektedir.   

İ- SİGORTA BİLDİRİMLERİ BÖLÜMÜNDE GÜN BİLGİSİNE İLİŞKİN HATALARIN GİDERİLMESİ

“Prim Ödeme Gün Sayısı”, ay/dönem içindeki çalışmaları tam olan için ay/dönemin kaç gün olduğuna bakılmaksızın (ay/dönemin 28, 29, 30 veya 31 gün olması dikkate alınmaksızın) 30 gün olarak sisteme girilmelidir. Bazı iş günlerinde çalışılmaması ve çalışılmayan günler için ücret alınmaması halinde çalışılmayan günler ayın kaç gün sürdüğüne göre ilgili ay/dönemdeki gün sayısından çıkartılarak prim ödeme gün sayısı belirlenecektir. Konuyla ilgili olarak ayrıntılı bilgiler https://ebeyanname.gib.gov.tr/muphb1.pdf adresinde yer alan Kılavuzda yer almaktadır.

J- SİGORTA BİLGİLERİ BÖLÜMÜNDE TESCİLE İLİŞKİN ALINAN HATALAR VE DÜZELTİMİ

Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesinin gönderilmesi sırasında işyeri sicil sıra numarası, eski şube kod, yeni şube kod, il kodu, sigortalı T.C. kimlik numarası, sigortalı adı/soyadı, gün, kazanç gibi zorunlu alanların eksiksiz ve doğru olarak sisteme kaydedilerek gönderilmesi gerekmektedir. Söz konusu bilgilerin hatalı girilmesi halinde beyannamenin onaylanması mümkün bulunmamaktadır. Bu gibi durumlarda mükelleflere/işverenlere hatalı girişlere ilişkin mesaj dönülmektedir. Sıkça rastlanan; “Soyadı bilgileri hatalıdır.”, “Adı bilgileri hatalıdır.” ve “TC Kimlik Numarası, Sicil Numarası bilgileri hatalıdır.” gibi sigortalının tesciline ilişkin hatalar için https://uyg.sgk.gov.tr/SigortaliTescil/amp/loginldap adresten gerekli düzeltmelerin yapılması gerekmektedir.

K- MUHTASAR VE PRİM HİZMET BEYANNAMESİ İÇİN YETKİLİ VERGİ DAİRESİ

Gelir Vergisi Kanunu’na 98/A maddesiyle eklenen yetkiye istinaden Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesinin verileceği yetkili vergi dairesi; vergi kesintisi yapmaya mecbur olmayanlar ancak çalıştırdıkları sigortalıların prime esas kazanç ve hizmet bilgilerini beyan etme zorunluluğu olanlardan; kazancı basit usulde vergilendirilenler için gelir vergisi yönünden mükellefiyetinin, gerçek kişiler için ikametgâhının, o Türkiye’de ikametgâhı bulunmayan gerçek kişiler için bağlı olduğu Sosyal Güvenlik Merkezinin bulunduğu, gerçek kişiler dışında kalanlar için kanuni merkezi/işyerinin bulunduğu yer vergi dairesi olacaktır.

L- MUHTASAR VE PRİM HİZMET BEYANNAMESİNİN VERİLME ZAMANI VE VERGİLENDİRME DÖNEMİ

Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesinin verilme zamanı, çalışanların sigorta prim ve hizmetinin ait olduğu ayı takip eden ayın ilk günü başlar. Ayın 26. günü akşamı saat 23.59’a kadar beyannamenin elektronik ortamda gönderilmesi gerekmektedir. Vergi kesintisi yapmaksızın işçi çalıştıran mükellefler için Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesinin aylık olarak verilmesi zorunludur. Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesinin;

- İşçi çalıştıran mükellefler ile ziraî ürün bedelleri üzerinden gelir vergisi tevkifatı yapanlar için aylık,

- İşçi çalıştırmayan mükellefler için bildirimde bulunulacak prim hizmet bilgisi olmadığından 3 aylık, (ziraî ürün bedelleri üzerinden gelir vergisi tevkifatı yapanlar için aylık),

dönemler halinde verilmesi zorunludur. İşçi çalıştıran ve her ay Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesi vermek zorunda olan mükelleflerden çalıştırdığı iççi sayısı;

- 10’dan fazla olanlar hem vergi kesintilerini, hem de prim ve hizmet bilgilerini her ay,

- En fazla 10 işçi çalıştıranlar Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesinin prim ve hizmete ilişkin bölümünü her ay, vergi kesintilerine ilişkin bölümünü Mart, Haziran, Eylül ve Aralık vergilendirme dönemlerinde olmak üzere üç ayda bir, (zirai ürün bedelleri üzerinden gelir vergisi tevkifatı yapanlar ise vergi kesintilerine ilişkin bölümü aylık)

beyan etmek zorundadır. Öte yandan; en fazla 10 işçi çalıştıranlar “SGK Bildirimleri” ile birlikte “vergi tevkifatlari”nı da aylık dönemler halinde beyan edebilirler. Bu durumda tahakkuk eden vergilerin beyan edildiği ayda ödenmesi gerekmektedir. 10 ve daha az işçi çalıştıranların SGK bildirimleri ve vergi kesintisi için beyan dönemleri örnek tablo şöyledir.[8]

M- MUHTASAR VE PRİM HİZMET BEYANNAMESİNİN ELEKTRONİK ORTAMDA GÖNDERİLMESİ VE TAHAKKUKLARIN ÖDENMESİ

Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesinin elektronik ortamda gönderilmesi zorunludur. Vergi kesintisi yapmayan apartman yönetimleri (kolay işverenliğe geçen apartman yöneticilikleri hariç), GMSİ mükellefi yanında çalışanlar, ev hizmetlerinde çalışanlar (5510 sayılı Kanun’un Ek 9. maddesi kapsamına geçen işverenler hariç) vb. Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesini kullanıcı kodu, parola ve şifre alarak elektronik ortamda göndereceklerdir. 486 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği uyarınca basit usule tabi mükellefler, Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamelerini Defter Beyan Sistemi üzerinden aralarında “Aracılık ve Sorumluluk Sözleşmesi” bulunan bağlı oldukları meslek odası veya meslek mensubu aracılığıyla göndereceklerdir. Vergi dairesinden kullanıcı kodu, parola ve şifre alan ve 0003 Gelir Stopaj mükellefiyetini vergi muafiyeti kaydıyla açtıran mükellefler www.gib.gov.tr adresinde bulunan İnternet Vergi Dairesi ekranına kullanıcı kodu, parola ve şifre ile bağlanacaklardır. Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesi ile beyan edilen vergi ve sigorta primleri ayrı ayrı tahakkuk ettirilir. Beyanname verildikten sonra oluşan tahakkukların ödemesi, tabi olduğu kanunlara göre belirlenmektedir. Damga vergisi ve gelir vergisi stopajı yönünden oluşan tahakkuk fişi, ilgili ayın 26. günü saat 23.59’a kadar Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından belirlenen ödeme kanalları aracılığıyla yapılabilir. Prim ve hizmete ilişkin tahakkuklar için ise ilgili ayın sonuna kadar ve Sosyal Güvenlik Kurumu’nun belirlediği ödeme kanalları aracılığıyla ödeme yapılabilir.

N- DÜZELTME BEYANNAMESİ, KANUNİ SÜRESİNDEN SONRA BEYANNAME VERİLMESİ VE TAHAKKUKLARIN ÖDENMESİ

Gelir İdaresi tarafından yayınlanan 21.08.2020 tarihli “Vergi Kesintisi Yapmayanlar İçin Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesi Düzenleme Kılavuz” da yapılan açıklamaya göre; SGK Bildirimleri bölümünde hata olması durumunda, düzeltme beyannamesi gönderilmek istenildiğinde, “Sigortalı Çalışan Bilgileri” tablosuna sadece iptal edilmek, değiştirilmek veya eklenmek istenilen bilgiler girilmelidir. Daha önce beyan edilmiş ve düzeltme beyannamesinde de yine aynı şekilde kalması istenilen sigortalıların “Sigortalı Çalışan Bilgileri” tablosuna tekrar yazılmasına gerek yoktur. Bu sigortalılar için tablo üzerinde yer alan “Bu döneme ilişkin önceki beyannamemde/beyannamelerimde beyan ettiğim sigortalı çalışan bilgilerinin, aşağıdaki tabloda yapmış olduğum değişiklik ve eklemeler dışında aynı olduğunu beyan ederim.” kutucuğunun işaretlenmesi yeterlidir. Bir işyerine ilişkin olarak oluşan tahakkukta herhangi bir sigortalı bilgisinde değişiklik gerektiğinde ilk verilen beyannamede bu sigortalıya ilişkin satır aynı şekilde yazılıp belgenin mahiyeti “İPTAL” seçilir. İkinci satırda bu sigortalıya ilişkin satır belgenin mahiyet “EK” seçilerek bildirilir. Bir işyerine ilişkin olarak verilen bildirimde herhangi bir sigortalı bildirimden çıkartılmak istendiğinde, “Sigortalı Çalışan Bilgileri” bölümünde mahiyet kodu “İPTAL” olarak bildirilir. İptal edilmek istenilen kayıtların tüm bilgileri önceki bildirimlerde yer aldığı şekliyle yazılmalıdır. Kanun numarası, belge türü gibi tahakkuka esas alanlarda değişiklik yapılacaksa önce hatalı kanun numarasında yer alan sigortalılar “İPTAL” ile tahakkuktan çıkarılır. Daha sonra yeni kanun numarasına belge mahiyeti “ASIL” olarak eklenir. Kanuni süresi içerisinde istenilen sayıda düzeltme beyannamesi verilebilir. Kanuni süresi içindeki düzeltme beyannameleri için damga vergisi tahakkuk etmez.

Kanuni süresinden sonra verilecek beyanname, “B-Yasal Süresi Dışında Verilme” tahakkuk nedeni seçilerek verilecek beyannamedir. 5510 sayılı Kanun’a göre sigortalıların prime esas kazanç ve hizmet bilgilerine ilişkin kanuni süresinden sonra beyanname veriliyorsa, bu beyannameler Sosyal Güvenlik Kurumunca Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliği’nin 103. maddesine göre incelenerek uygun görülmesi halinde kabul edileceğinden, tahakkuk ve hizmet fişi onay esnasında düzenlenmez. Bu durumda işleme alındığına dair mesaj verilecektir. Kurum, işlemlerini tamamladığında yine aynı ekrandan tahakkuk ve hizmet dökümü alınabilir. Kanuni süresinden sonra verilen düzeltme beyannameleri damga vergisine tabidir. Beyanname verildikten sonra oluşan tahakkukların ödenmesi, tabi olduğu kanunlara göre belirlenmektedir. Sosyal Güvenlik Kurumu tahakkukları Kurum’un belirlediği vadede ve ödeme kanalları aracılığıyla yapılmalıdır. Damga vergisi, vergi kanunlarına göre belirlenen vadede ve Gelir İdaresinin belirlediği ödeme kanalları aracılığıyla yapılabilir.

O- MUHTASAR VE PRİM HİZMET BEYANNAMESİNE İLİŞKİN DİĞER HUSUSLAR

Gelir İdaresi tarafından 18.08.2020 tarihli “Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesi Uygulamasında Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar Hakkında Duyuru” da yapılan açıklamalara göre;

- Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesi verilirken sorun yaşanmaması için vergi kimlik numarası ile prim ve hizmet bilgileri bildirilecek SGK işyeri sicil numaralarının Gelir İdaresinin İnternet Vergi Dairesinde “Mükellef İşlemleri” modülünde “Mükellef Dosyası” altında yer alan “SGK 4/1-a İşyeri Sicil Bilgileri” bölümünden kontrol edilmesi ve eksik veya hatalı olan işyeri bilgileri için bağlı olunan Sosyal Güvenlik Merkezine başvurulması gerekmektedir.

- Sigortalının bilgilerinin, SGK bildirimleri bölümünde birden fazla satırda yer almasının gerektiği durumlarda AGİ tek bir satıra yazılmalıdır. Gelir vergisi kesintisi ayrıştırılabiliyorsa ayrı ayrı, ayrıştırılamıyorsa tek bir satıra yazılarak beyanda bulunulmalıdır.

- Bankaların kayıtlı işyerlerinin SGK sistemindeki tescil bilgilerinin (faaliyette bulunulan sektör alanı) “BANKA” olarak güncellenmesi halinde banka merkezinden gönderilen beyannameler tüm şubeleri içerir şekilde gönderilebilecektir.

- e-Bildirge v.2 üzerinden sadece Genel Bütçe kapsamındaki kamu idareleri bildirge gönderebileceklerdir. Genel Bütçe kapsamındaki kamu idareleri dışında kalan işverenler ise e-Bildirge v.2 üzerinden bildirge gönderemeyecek olup e-Beyanname sistemi üzerinden muhtasar ve prim hizmet beyannamesi göndereceklerdir.

- Toplu İş Sözleşmesine (TİS) ilişkin belgeler e-Bildirge v.1’den verilmeye devam edilecektir.

- 2020/6 ve öncesi için geriye yönelik belgeler (B Tahakkuk Nedeni) e-Bildirge v.2’den gönderilecektir. Ancak 2020/7 ve sonrası dönemleri için Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesi kullanılacaktır. Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesi ile gönderilen çalışanlara ilişkin geriye yönelik bilgiler işveren intrada ilgili Kurum ünitesinin onayına düşecektir.

- SGK sistemlerinde, tescilde genel bütçe olarak işaretlenmiş ve e-Bildirge v.2 uygulamasından Aylık Prim ve Hizmet Belgesi göndermiş ancak daha sonra tescildeki genel bütçe kodu kaldırılmış işyerleri için Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesi gönderilmek istenildiğinde “Diğer ortamdan verilmiş belgeniz var belge veremezsiniz.” uyarısı verilmeksizin Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesi gönderilmesine izin verilecektir.

V- SONUÇ VE GENEL DEĞERLENDİRME

Vergiye uyum maliyetlerinin azaltılması, gönüllü uyumun teşvik edilmesi, kayıtdışı ekonomi ile mücadelede etkinliğin artırılması, bürokrasinin azaltılması, birden fazla işverende çalışıp beyanı eksik veya hiç yapmayanların tespiti ve önlem alınması, birden fazla işyerinden asgari geçim indirimi alınmasının önlenmesi ve engelli raporu olsa da engelli vergi indirim belgesi olmadan vergiden indirim yapanları tespiti gibi gerekçeleriyle Gelir İdaresi Başkanlığına verilen Muhtasar Beyanname ile Sosyal Güvenlik Kurumu’na verilen Aylık Prim ve Hizmet Belgesinin tek belgede toplanması amacıyla bazı ertelemelerden sonra tüm ülke genelinde 01.07.2020 tarihinden itibaren Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesi sistemine geçilmiş bulunmaktadır.

Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesi, 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu’na göre verilmesi gereken muhtasar beyanname ile 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu uyarınca verilmesi gereken aylık prim ve hizmet belgesinin birleştirilerek, kesilen vergilerin matrahlarıyla birlikte sigortalının sigorta primleri ve kazançları toplamı ile prim ödeme gün sayılarının bildirildiği beyannamedir. Vergi kanunlarına göre vergi kesintisi yapmak zorunda olanlar, bir ay içinde yaptıkları ödemeleri veya tahakkuk ettirdikleri kârlar ve iratlar ile bunlardan kestikleri vergiler ile 5510 sayılı Kanun’a (madde 4/1-a) göre sigortalıların prime esas kazanç ve hizmet bilgilerini bildirmekle yükümlü olanlar/işverenler, sigortalıların cari aya ait prime esas kazanç ve hizmet bilgilerini Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesi ile elektronik ortamda bildirmek zorundadırlar.

Çeşitli ertelemeler sonucunda Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesi uygulamasına 1 Temmuz 2020 tarihinde ülke genelinde geçilmiş bulunmakta olup uygulamanın ilk başlangıcı, Temmuz/2020 dönemine ait olup 26 Ağustos 2020 tarihine kadar verilmiş olan Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesi ile başlamıştır. Uygulamaya ilişkin bazı eleştiriler[9] bulunsa da, uzun yıllardır devam eden iki farklı uygulamanın bir sistem üzerinde birleştirilmesi hem mükellefler açısından hem de meslek mensupları zaman ve kaynak tasarrufu açısından yararlı olmuştur. Uygulamanın tüm ülke genelinde başlaması ve tereddütlü durumlar hakkında da Gelir İdaresi ve Sosyal Güvenlik Kurumu’nun proaktif bir şekilde sorunları çözmesiyle bu sistem kısa sürede genel kabul görecektir. Uygulamada tereddüt edilen hususlar hakkında işverenlerin/mükelleflerin Gelir İdaresi tarafından yayımlanmış olan Genel Tebliğler, Sirküler, Kılavuz ve Duyuruları dikkatlice incelemesinde fayda vardır. Mükelleflerin Beyannamenin vergi kesintileri ile ilgili bölümleri için Gelir İdaresi Başkanlığına bağlı bulunan Vergi İletişim Merkezinden (189) gerekli teknik ve mevzuat desteğini almaları mümkün bulunmaktadır. Mükelleflerin Beyanname’nin “SGK Bildirimleri” bölümü ile ilgili olarak ise Sosyal Güvenlik Kurumu adına Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler İletişim Merkezinden  (170) gerekli danışmanlık hizmetini almaları mümkün bulunmaktadır.

İmdat TÜRKAY*

E-Yaklaşım / Aralık 2020 / Sayı: 336

*      Gelir İdaresi Grup Başkanı

[1]       31.05.2006 tarih ve 26200 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.

[2]       https://www.gib.gov.tr/muhtasar-ve-prim-hizmet-beyannamesi-uygulamasinda-dikkat-edilmesi-gereken-hususlar-hakkinda-duyuru, Erişim: 24.08.2020

[3]       https://www.gib.gov.tr/vergi-kesintisi-yapmayanlar-icin-muhtasar-ve-prim-hizmet-beyannamesi-duzenleme-kilavuzu, Erişim: 23.08.2020

[4]       https://ebeyanname.gib.gov.tr/Muhtasar_Ve_Prim_Hizmet_Beyannamesi.pdf, erişim tarihi: 23.08.2020.

[5]       Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesi Düzenleme Kılavuzu 1003B, Ocak/2020, https://ebeyanname.gib.gov.tr/muphb2.pdf, Erişim: 25.08.2020

[6]       https://ebeyanname.gib.gov.tr/index.html, Erişim: 24.08.2020.

[7]       Konuya ilişkin ayrıntılı bilgilere https://ebeyanname.gib.gov.tr/muphb4.pdf adresinde yer alan Kılavuzdan ulaşılabilmektedir.

[8]       Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesi Düzenleme Kılavuzu 1003A, Ocak/2020, https://ebeyanname.gib.gov.tr/muphb1.pdf, Erişim: 25.08.2020

[9]       Resul KURT, “Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesinde Özellikli Durumlar”, Dünya Gazetesi, 21.08.2020