I- GİRİŞ
6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’na(1) (TTK) göre genel kurul, anonim şirketlerin kanuni ve zorunlu bir organıdır. Bu şirketlerin karar ve irade organı olan genel kurul, şirket pay sahiplerinin veya temsilcilerinin usulüne uygun çağrı üzerine belirli bir gündemi görüşmek ve karara bağlamak için bir araya gelmesinden oluşur. Kanuni istisnalar saklı olmak üzere pay sahipleri, şirket işlerine ilişkin haklarını genel kurulda kullanırlar.
Anonim şirketlerin genel kurul toplantılarının TTK’ya, ilgili mevzuata, esas sözleşmeye ve iç yönergeye uygun olarak yapılmasının sağlanması amacıyla, Ticaret Bakanlığı tarafından 2012 yılında Anonim Şirketlerin Genel Kurul Toplantılarının Usul ve Esasları ile Bu Toplantılarda Bulunacak Gümrük ve Ticaret Bakanlığı Temsilcileri Hakkında Yönetmelik(2) yürürlüğe konulmuştur. Anılan Yönetmelikte, 9 Ekim 2020 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan Yönetmelikle(3) önemli değişiklikler yapılmıştır. İşte bu çalışmada, Anonim Şirket Genel Kurul Toplantıları Hakkında Yönetmelikte yapılan son değişiklikler tüm yönleriyle ele alınmış ve açıklanmıştır.
II- ANONİM ŞİRKET GENEL KURUL TOPLANTILARI HAKKINDA YÖNETMELİKTE 9 EKİM 2020 TARİHİNDE YAPILAN DEĞİŞİKLİKLER
A- TEK PAY SAHİPLİ ANONİM ŞİRKETLERİN GENEL KURUL TOPLANTILARINDA BAKANLIK TEMSİLCİSİNİN BULUNMA ZORUNLULUĞUNUN KALDIRILMASI
Anonim şirketlerin genel kurul toplantılarında hangi hallerde Bakanlık temsilcinin bulunacağı Yönetmeliğin 32. maddesinde düzenlenmiştir. Buna göre, kuruluş ve esas sözleşme değişikliği işlemleri Ticaret Bakanlığı iznine tabi olan anonim şirketlerin bütün genel kurul toplantılarında, diğer şirketlerde ise gündeminde, sermayenin arttırılması veya azaltılması, kayıtlı sermaye sistemine geçilmesi ve kayıtlı sermaye sisteminden çıkılması, kayıtlı sermaye tavanının arttırılması veya faaliyet konusunun değiştirilmesine ilişkin esas sözleşme değişikliği ile birleşme, bölünme veya tür değişikliği konuları bulunan genel kurul toplantıları ile elektronik ortamda ve yurt dışında yapılan toplantılarda Bakanlık temsilcisinin bulunması zorunludur.
Söz konusu maddenin ikinci fıkrasına eklenen ibare ile, kuruluş ve esas sözleşme değişikliği işlemleri Ticaret Bakanlığı iznine tabi olan şirketler hariç olmak üzere tek pay sahipli şirketlerin genel kurul toplantılarında Bakanlık temsilcisinin bulunma zorunluluğu kaldırılmıştır. Dolayısıyla, tek ortaklı şirketlerde, sermaye artırımı, azaltımı ve faaliyet konusu değişikliği de dâhil olmak üzere kural olarak Bakanlık temsilcisinin bulunması gerekmemektedir. Ancak talepte bulunulması ve bu talebin uygun görülmesi halinde tek pay sahipli şirketlerin genel kurullarına da Bakanlık temsilcisi görevlendirilecektir.
B- TEK PAY SAHİPLİ ANONİM ŞİRKETLERDE HAZİRUN CETVELİNİN HAZIRLANMASININ İHTİYARİ HALE GETİRİLMESİ
Anonim şirket genel kurul toplantıları için yönetim kurulu tarafından hazırlanması gereken belgelerden birisi, genel kurul toplantısına katılabilecekler listesidir (Hazirun cetvelidir). Öte yandan, genel kurul toplantısında, esas sözleşmede aksine herhangi bir düzenleme yoksa genel kurul tarafından toplantıyı yönetecek başkan ve gereğinde başkan yardımcısı seçilir. Toplantı başkanı, tutanak yazmanı ile gerek görürse oy toplama memurunu tayin ederek başkanlığı oluşturur. Yönetmeliğin değişiklik öncesi halinde tek pay sahipli anonim şirketlerin genel kurullarında tutanak yazmanı ve oy toplama memurunun seçilmesinin zorunlu olmadığı hükme bağlanmıştı.
Yönetmelik değişikliği ile, tek pay sahipli anonim şirketler bakımından bu kapsam genişletilmiştir. Bahsi geçen şirketlerde artık toplantı başkanlığının oluşturulma ve genel kurul toplantısına katılabilecekler listesinin hazırlanma zorunluluğu kaldırılmıştır. O halde, payların tamamı tek kişiye ait olan anonim şirketlerin genel kurullarında zikredilen listenin tanzim edilmesi ve genel kurul toplantı divanı seçimi yapılması artık şart değildir.
C- HALKA KAPALI ANONİM ŞİRKETLERDE GENEL KURUL TOPLANTILARI İÇİN DÜZENLENEN VEKÂLETNAMELERİN NOTER ONAYLI OLMASININ ZORUNLU HALE GETİRİLMESİ
Anonim şirketlerde genel kurul toplantısına yönetim kurulu tarafından hazırlanan genel kurula katılabilecekler listesinde yer alan pay sahipleri katılabilir. Bu pay sahipleri, genel kurul toplantısına bizzat kendileri katılabileceği gibi üçüncü bir kişiyi de temsilcisi olarak genel kurula gönderebilir.
Bununla birlikte, halka açık olmayan şirketlerde nama ve hamiline yazılı pay senetleri sahiplerinin vekilleri vasıtasıyla toplantıda temsil edilebilmeleri için vekâletname düzenlenmesi zorunludur. Yönetmeliğin eski haline göre vekâletnamelerin bu Yönetmeliğin ekine uygun olarak noter onaylı şekilde tanzim edilmesi veya noter onaylı olmayan vekâletnamelerde noter huzurunda düzenlenmiş imza beyanının eklenmesi gerekmekteydi. Ancak, son Yönetmelik değişikliğinde, ilgili hükümde (md. 18/7) yer alan “veya noter onaylı olmayan vekâletnamelerde noter huzurunda düzenlenmiş imza beyanının eklenmesi” ibaresi madde metninden çıkartılmıştır. Bu durumda, pay sahiplerinin genel kurula temsilen katılabilmesi için vekâletnamelerin mutlaka noter onaylı olarak düzenlenmesi zorunlu hale getirilmiştir.
D- GENEL KURULUN ERTELENMESİ ÜZERİNE YAPILACAK TOPLANTIDA ARANACAK NİSAPLARIN AÇIKLIĞA KAVUŞTURULMASI
Yönetmeliğin 28. maddesine göre; toplantı veya karar nisabının sağlanamaması, genel kurulun karar alması, azlığın finansal tabloların müzakeresi ve buna bağlı konuların görüşülmesinin ertelenmesini istemesi, toplantının güvenlik açısından sağlıklı bir şekilde yapılamayacağının anlaşılması ve elektronik genel kurul toplantılarında mevzuat hükümlerine uyulmadığının tespit edilmesi hallerinde genel kurul toplantısı ertelenebilir.
Konuya ilişkin olarak Yönetmelikte yapılan değişiklikle mezkûr 28. maddeye, “Birinci fıkrada sayılan nedenlerle toplantının ertelenmesi durumu hariç olmak üzere, erteleme üzerine yapılacak genel kurul toplantılarında toplantı ve karar nisabı hakkında 22. maddenin birinci fıkrası uygulanır.” hükmü eklenmiştir. Bahsi geçen hüküm gereğince, toplantı veya karar nisabının sağlanamaması hali hariç olmak üzere, genel kurul toplantısının yukarıda sayılan gerekçelerden birine dayalı olarak ertelenmesi halinde yapılacak toplantı ikinci toplantı olarak değil, ilk toplantı olarak kabul edilecek ve bu toplantılarda toplantı yeter sayısı sermayenin en az dörtte birini karşılayan payların sahiplerinin veya temsilcilerinin hazır bulunması, karar yeter sayısı da toplantıda hazır bulunan oyların çoğunluğu şeklinde uygulanacaktır. Böylelikle, genel kurulun ertelendiği hallerde yapılacak toplantının birinci/ikinci toplantı mı ve nisabın normal/hafif nisap mı olacağı şeklindeki belirsizlik giderilmiş olmaktadır.
E- YÖNETMELİKTE YAPILAN DİĞER DEĞİŞİKLİKLER
Anonim Şirket Genel Kurul Toplantıları Hakkında Yönetmelikte yapılan değişiklikle;
•Bakanlık temsilcisi talep başvurusunda“imza sirküleri” istenmesi uygulamasına son verilmiş ve ayrıca Bakanlık temsilcisi ücretinin banka yanında Maliye veznesine de elden, havale veya EFT yoluyla ödenebilmesine imkân sağlanmış,
•Genel kurul toplantısında Bakanlık temsilcisi görevlendirme talebinin fiziki ortam yanında MERSİS üzerinden elektronik ortamda da yapılabilmesi mümkün kılınmış,
•Yönetim kurulunun mevcut olmaması veya yönetim kurulu toplantı nisabı oluşmasına imkân bulunmaması ve münhasıran yönetim kurulu üyelerinin seçilmesi amacıyla çağrısız toplantı yapılmak istenmesi hallerinde, pay sahiplerinin veya temsilcilerinin-tamamının imzaları noterce onaylanmış dilekçeyle- Bakanlık temsilcisi görevlendirilmesini isteyebilmelerine dair düzenleme yapılmış,
•Bakanlık temsilcisi ücretlerinin, Ticaret Bakanlığı’nın ilgili birimleri adına açılan banka hesaplarına yatırılması uygulamasından vazgeçilerek, Hazine ve Maliye Bakanlığı’na bağlı ilgili muhasebe birimi hesaplarına yatırılması öngörülmüş,
•Elektronik ortamda yapılacak genel kurul toplantılarında görevlendirilecek Bakanlık temsilcilerinin taşıması gereken“elektronik genel kurul sisteminin işleyişi ve kullanımına ilişkin eğitime katılma” ve “eğitim sonucunda düzenlenecek sınavda başarılı olma” şartlarından sınavda başarılı olma şartı kaldırılmış,
•Bakanlık temsilcisinin, katıldığı genel kurul toplantılarına ait gerekli belgeleri ilgili Ticaret Bakanlığı birimine teslim etme süresi bir hafta olarak belirlenmiş, ayrıca bu belgelerin MERSİS’e yüklenme zorunluluğu getirilmiş,
•Yönetmeliğin adı,“Anonim Şirketlerin Genel Kurul Toplantılarının Usul ve Esasları ile Bu Toplantılarda Bulunacak Bakanlık Temsilcileri Hakkında Yönetmelik”(4) şeklinde değiştirilmiş,
•2499 sayılı mülga Sermaye Piyasası Kanunu’na ve ilgili maddelerine yapılan atıflar, bu Kanun’un yerini alan meri 6362 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu ve ilgili maddeleri ile değiştirilmiş,
•TTK’nın“Organın Temsilcisi, Bağımsız Temsilci ve Kurumsal Temsilci” başlıklı 428. maddesinin 2018 yılında 7099 sayılı Kanunla yürürlükten kaldırılmasına bağlı olarak, bu mülga maddenin uygulamasını gösteren Yönetmeliğin 24. maddesi de ilga edilmiş,
•Cumhurbaşkanlığı hükümet sistemine geçiş ile birlikte bakanlıkların yeniden yapılandırılmasına bağlı olarak Yönetmelikte geçen“Gümrük ve Ticaret Bakanlığı” ibareleri, “Ticaret Bakanlığı” ve “Bakanlar Kurulu” ibaresi “Cumhurbaşkanı” şeklinde değiştirilmiş, Merkezi Sicil Kayıt Sisteminin (MERSİS) tanımı metne eklenmiş,
•Yönetmeliğin ekleri arasında yer alan; EK-1: Bakanlık Temsilcisi Görevlendirilmesine İlişkin Dilekçe Örneği, EK 2: Genel Kurulda Hazır Bulunanlar Listesi Örneği, EK3: Vekâletname Örneği, EK 4: Genel Kurul Toplantı Tutanağı Örneği, EK 5: Genel Kurul İç Yönerge Örneği ve EK 6: Tevdi Olunan Paylara İlişkin Temsil Belgesi Örneği tamamen değiştirilmiştir.
III- SONUÇ
Anonim şirketlerde genel kurul, belli aralıklarla toplanarak 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nda veya esas sözleşmede öngörülen hususlara ilişkin kararlar alır. Söz konusu şirketlerde genel kurul toplantılarının Türk Ticaret Kanunu’na, ilgili mevzuata, şirket esas sözleşmesine ve iç yönergeye uygun olarak yapılmasının sağlanmasını teminen Ticaret Bakanlığı tarafından 28 Kasım 2012 tarihinde Anonim Şirketlerin Genel Kurul Toplantılarının Usul ve Esasları ile Bu Toplantılarda Bulunacak Gümrük ve Ticaret Bakanlığı Temsilcileri Hakkında Yönetmelik çıkartılmıştır.
Bu sefer, anılan Yönetmelikte, 9 Ekim 2020 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan Yönetmelik ile önemli değişiklikler yapılmıştır. Bu kapsamda, özellikle tek pay sahipli anonim şirketler için bir takım kolaylıklar getirilmiş, Bakanlık temsilcisi taleplerine ilişkin kimi bürokratik işlemler basitleştirilmiş ve uygulamada ortaya çıkan bazı sorunlara dair çözümler ortaya konulmuştur. Ayrıca Yönetmelik ekleri de değiştirilmiş olup, bunlardan birisi de “Genel Kurul İç Yönergesi Örneği”dir. Söz konusu İç Yönerge Örneğinde yapılan değişiklikler şekilsel nitelikte olduğundan, kanaatimizce anonim şirketlerin iç yönergelerinde değişikliğe gidilmesi bu aşamada zorunlu ve gerekli değildir.
Mustafa YAVUZ*
Yaklaşım / Kasım 2020 / Sayı: 335
* Gümrük ve Ticaret Uzmanı
(1) 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu, 14.02.2011 tarih ve 27846 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.
(2) Anonim Şirketlerin Genel Kurul Toplantılarının Usul ve Esasları ile Bu Toplantılarda Bulunacak Gümrük ve Ticaret Bakanlığı Temsilcileri Hakkında Yönetmelik, 28.11.2012 tarihli ve 28481 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.
(3) Anonim Şirketlerin Genel Kurul Toplantılarının Usul ve Esasları ile Bu Toplantılarda Bulunacak Gümrük ve Ticaret Bakanlığı Temsilcileri Hakkında Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik, 09.10.2020 tarihli ve 31269 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.
(4) Yönetmelik eski adı, “Anonim Şirketlerin Genel Kurul Toplantılarının Usul ve Esasları ile Bu Toplantılarda Bulunacak Gümrük ve Ticaret Bakanlığı Temsilcileri Hakkında Yönetmelik” şeklinde idi.
