Vergi Usul Kanunu’nda 2016 yılında yapılan düzenleme ile “İzaha davet” uygulaması vergi sistemimize yeni bir müessese olarak dahil edildi.
2019 yılı sonunda izaha daveti kapsayan Kanunun 370 inci maddesi yeniden düzenlendi, mezkur madde kapsamındaki mükelleflerin söz konusu maddede yer alan indirimli ceza uygulamasından yararlanma usul ve esaslarına ilişkin kapsamlı değişiklikler yapıldı.
Bu düzenlemede, idare, vergi kayıp ve kaçağı olduğunu düşündüğü konuları vergi incelemesine veya takdir komisyonuna sevk etmeden önce mükelleflere durumu bildirerek açıklama istiyor. Mükellefçe gönderilen açıklama vergi kayıp ve kaçağı olmadığını gösteriyor ve yapılan açıklama yeterli bulunuyorsa konu kapanmakta, şayet açıklama yeterli gözükmezse, değerlendirme sonucunu içeren yazının tebliğ edildiği tarihten itibaren otuz gün içerisinde; hiç verilmemiş olan vergi beyannamelerinin verilmesi, eksik veya yanlış yapılan vergi beyanının tamamlanması veya düzeltilmesi ve ödeme süresi geçmiş bulunan vergilerin izah zammı ile ödenmesi isteniyor.
Gelir İdaresi'nin bu değerlendirmesine katılamayarak beyanda bulunmayan ya da beyanlarını düzeltmeyen mükellefler ise incelemeye veya takdir komisyonlarına sevk ediliyor.
Gelir İdaresi'nin değerlendirmesine uyarak beyanda bulunan mükellefler adına kesilecek olan vergi ziyaı cezası, ziyaa uğratılan vergi üzerinden yüzde 20 oranında kesilmektedir. Hemen belirtelim ki bu durum vergi incelemesi yapılmasına ve gerekirse ilave vergi tarh edilmesine engel de teşkil etmemektedir.
Vergi Usul Kanununun 359 uncu maddesinde yer alan kaçakçılık fiilleriyle verginin ziyaa uğratılmış olabileceği hallerde haklarında ön tespit yapılanlar izaha davet edilmezler. Ancak sahte veya muhteviyatı itibarıyla yanıltıcı belge kullanma fiilinin işlenmiş olabileceğine dair yapılan ön tespitlerde, kullanılan sahte veya muhteviyatı itibarıyla yanıltıcı belge tutarı, bir takvim yılında 100 bin Türk Lirası'nı geçmeyen veya bu tutarı geçse dahi ilgili yıldaki toplam mal ve hizmet alışlarının yüzde 5’ini aşmayan mükelleflere SMİYB (Sahte veya Muhteviyatı İtibariyle Yanıltıcı Belge) ön tespit yazısı tebliğ edilecektir.
SMİYB ön tespit yazısının tebliğ edildiği tarihten itibaren otuz gün içerisinde; hiç verilmemiş olan vergi beyannamelerinin verilmesi, eksik veya yanlış yapılan vergi beyanının tamamlanması veya düzeltilmesi ve ödeme süresi geçmiş bulunan vergilerin, izah zammı ile birlikte aynı sürede ödenmesi halinde vergi ziyaı cezası, ziyaa uğratılan vergi üzerinden yüzde 20 oranında kesilecektir. SMİYB ön tespit yazısının tebliği tarihinden itibaren 30 günlük süre içerisinde tespit edilen hususa yönelik beyanname verilmemesi halinde mükellef hakkında söz konusu tespitle ilgili olarak vergi incelemesine ya da takdir komisyonuna sevk işlemi yapılacaktır.
Mükelleflerin izaha davet yazısı üzerine yapacağı beyanlar ve düzeltmeler kapsamında yüzde 20 oranında vergi ziyaı cezası kesilmesi halinde bu ceza için, uzlaşma talep edilebileceği gibi cezada indirim müessesesinden de yararlanılabilecektir. Ancak; SMİYB ön tespit yazısı kapsamında yapılacak beyanlar veya düzeltmeler kapsamında, yüzde 20 oranında kesilen vergi ziyaı cezasına ilişkin ihbarnamelerin tebliği üzerine tarhiyat sonrası uzlaşma başvurusunda bulunulamayacak ancak cezada indirim müessesesinden yararlanılabilecektir.
Kendisine izaha davet yazısı ya da SMİYB ön tespit yazısı tebliğ edilen mükellefler, davet konusu tespitle sınırlı olarak, bu Kanunun 371'inci maddesinde yer alan pişmanlık hükümlerinden yararlanamamaktadırlar.
Temmuz ayı sonunda yayımlanan 519 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği’nde; “izaha davet” müessesesi ile ilgili bazı açıklamalarda bulunulmuştur. Buna göre mükellefler herhangi bir konuda izaha davet edilebilecek olup, herhangi bir konu sınırlaması bulunmamaktadır. Mükellefler Gelir İdaresi Başkanlığı veya Vergi Denetim Kurulu Başkanlığı bünyesinde kurulan Ön Tespit ve İzah Değerlendirme Komisyonları tarafından izaha davet edileceklerdir.
Mükelleflere SMİYB ön tespit yazısının tebliğ edilip edilmeyeceğinin belirlenmesinde sahte veya muhteviyatı itibarıyla yanıltıcı olarak kullanılmış olabilecek belgeler, her bir ön tespit itibarıyla, daha önce o yıl için yapılan ön tespitlerdeki tutarlar da dikkate alınarak, bir takvim yılında 100 bin Türk Lirası'nın ve/veya ilgili yıldaki toplam mal ve hizmet alışlarının yüzde 5’inin aşılıp aşılmadığı bakımından değerlendirilecektir.
Mükellefler hakkında tek bir vergi tekniği raporunda birbirinden farklı yıllara ilişkin sahte veya muhteviyatı itibarıyla yanıltıcı belge kullanılmış olabileceğine dair bulguların mevcut olması durumunda, söz konusu 100 bin Türk Lirası sınırının veya yüzde 5’lik oranın aşılmamış olması şartları her bir yıl itibarıyla ayrı ayrı değerlendirilecektir. Herhangi bir yıla ilişkin bu şartların sağlanmamış olması, diğer yıllarda bu şartları sağlayan mükelleflere bu şartların sağlandığı yıla ilişkin SMİYB ön tespit yazısı tebliğ edilmesine engel teşkil etmeyecektir.
İzaha davet müessesesi aslında idarenin iş yükünü hafifletmek ve ödenmesi gereken verginin bir an önce hazineye intikalini sağlamak adına getirilmiş bir düzenlemedir. Sahte veya muhteviyatı itibarıyla yanıltıcı belge kullanımı ile ilgili idari iş ve işlemler ile vergi incelemeleri gerek vergi denetim kurulunun gerekse vergi dairelerinin iş yükünün önemli bir bölümünü oluşturmaktadır. Aslında bir bakıma mükelleflerin farklı bir yöntemle beyanlarını gönül rızası ile düzeltmeleri veya beyannamelerini vermeleri teşvik edilmekte hatta zorlanmaktadır.
Mükelleflerin izaha davete uymamaları, haklı olduklarını düşündüklerinden dolayı beyanname vermemeleri durumunda ise vergi incelemesine muhatap olacaklar ve haklılıklarını yargı yolu ile aramak durumunda kalabileceklerdir.
https://www.dunya.com/ekonomi/izaha-davette-izah-edememenin-sonuclari-haberi-487552
